ហ្គាលីលេអូ ហ្គាលីលេ
ហ្គាលីលេអូ ហ្គាលីលេ (Galileo Galilei Italian pronunciation: [ɡaliˈlɛːo ɡaliˈlɛi]; 15 February 1564[៣] – 8 January 1642), ភាគច្រើនត្រូវបានគេស្គាល់ត្រឹមឈ្មោះ ហ្គាលីលេអូ, គាត់គឺជា រូបវិទូ, គណិតវិទូ, វិស្វករ, តារាវិទូ, និងជា ទស្សនៈវិទូ សញ្ជាតិអ៊ីតាលី ដែលបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុង ការបដិវត្្តវិទ្យាសាស្រ្ត ក្នុងអំឡុងពេល Renaissance. ស្នាដៃរបស់គាត់ រួមមានដូចជា ការធ្វើឲ្យមានភាពប្រសើរឡើងនៃ កែវឆ្លុះ និង រកឃើញពីផលវិបាកក្នុងការសង្កេតនៅក្នុងតារាសាស្រ្ត ព្រមទាំងបានជួយទ្រទ្រង់ Copernicanism. ហ្គាលីលេអូ ត្រូវបានគេប្រសិទ្ធនាមថាជា "បិតានៃ ការសង្កេតនៅក្នុងតារាសាស្រ្ត",[៤] ជា "បិតានៃរូបវិទ្យាទំនើប",[៥][៦] ជា "បិតានៃវិទ្យាសាស្រ្ត",[៦][៧] និងជា "បិតានៃវិទ្យាសាស្រ្តទំនើប"។[៨]
| ហ្គាលីលេអូ ហ្គាលីលេ Galileo Galilei | |
|---|---|
 Portrait of Galileo Galilei by Giusto Sustermans | |
| កើតនៅ | 15 កុម្ភៈ 1564 Pisa, Duchy of Florence, Italy |
| មរណភាព | 8 មករា 1642 (អាយុ 77 ឆ្នាំ) Arcetri, Grand Duchy of Tuscany, Italy |
| Residence | Grand Duchy of Tuscany, Italy |
| សញ្ជាតិ | Italian |
| ឯកទេស | Astronomy, physics, natural philosophy and mathematics |
| Institutions | University of Pisa University of Padua |
| Alma mater | University of Pisa |
| Academic advisors | Ostilio Ricci[១] |
| Notable students | Benedetto Castelli Mario Guiducci Vincenzo Viviani[២] |
| Known for | Kinematics Dynamics Telescopic observational astronomy Heliocentrism |
Signature | |
Notes His father was the musician Vincenzo Galilei. Galileo Galilei's mistress Marina Gamba (1570 – 21 August 1612?) bore him two daughters (Maria Celeste (Virginia, 1600–1634) and Livia (1601–1659), both of whom became nuns) and a son Vincenzo (1606–1649), a lutenist. | |
វិភាគទានរបស់គាត់លើវិស័យតារាសាស្រ្តក្នុងការសង្កេតរួមមាន អំនះអំណាងដែលបញ្ជាក់ពីដំណើរនៃភពសុក្រ ការរុករកឃើញនូវភពរណបធំៗទាំង ៤របស់Jupiter (ដែលឲ្យឈ្មោះថាព្រះច័ន្ទ Galilean in his honour) ព្រមទាំងការសង្កេត និងវិភាគលើ sunspots។ ហ្គាលីលេអូក៏បានធ្វើការងារទាក់ទងនឹងការយកវិទ្យាសាស្រ្ត និងបច្ចេកវិទ្យាមកប្រើប្រាស់ក្នុងជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ព្រមទាំងការកែច្នៃឲ្យកាន់តែល្អនៃmilitary compass និងឧបករណ៍ផ្សេងទៀត។
ក្នុងការការពារអំពីគំរូ heliocentrism របស់ហ្គាលីលេអូ បានធ្វើឲ្យមានភាពចម្រូងចម្រាស់ស្ទើរពេញមួយជីវិតរបស់គាត់ ពោលគឺជាពេលដែលមនុស្សភាគច្រើនប្រកាន់យកគំរូនៃ geocentrism ឬក៏ Tychonic system។[៩] គាត់បានជួបនឹងការប្រឆាំងពីសំណាក់តារាវិទូផ្សេងទៀត ដែលសង្ស័យពីគំរូ heliocentrism ដោយសារតែអវត្តមាននៃការសង្កេតមើល stellar parallax។[៩] បញ្ហានេះត្រូវបានស៊ើបអង្កេតដោយ Roman Inquisition ក្នុងឆ្នាំ ១៦១៥ ដែលបានសន្និដ្ឋានថាគំរូ heliocentrism គឺមិនពិត ហើយផ្ទុយពីក្នុង គម្ពីរ ដោយយកនូវការលើកឡើងពីគំរូ Copernican heliocentrism កត់ចូលក្នុងសៀវភៅ index of banned books និងហាមមិនឲ្យហ្គាលីលេអូបន្តលើកឡើងពីគំរូ heliocentrism។[៩][១០] ក្រោយមកទៀតហ្គាលីលេអូបានការពារនូវទស្សនៈរបស់គាត់អំពី Dialogue Concerning the Two Chief World Systems ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ Pope Urban VIII ដូច្នេះធ្វើឲ្យមានការងាកចេញមិនត្រឹមតែពី Pope ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ងាកចេញពី Jesuits ដែលទាំងពីរនេះជាអ្នកទំនុកបម្រុងគាត់រហូតមកដល់ពេលនេះ។[៩] គាត់ត្រូវបានកាត់ទោសដោយ Holy Office ដោយមានទោស "ប្រព្រឹត្តខុសឆ្គងចំពោះសាសនា" ត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យសារភាព ហើយចំណាយពេលនៅសល់នៃជីវិតរបស់គាត់ទាំងប៉ុន្មានស្ថិតនៅក្រោមការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ។[១១][១២] អំឡុងពេលគាត់ស្ថិតនៅក្រោមការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះនេះ គាត់បានសរសេរពីការងារដ៏អស្ចារ្យរបស់គាត់ Two New Sciences ដែលគាត់បានសង្ខេបពីការងារដែលគាត់ប្រឹងប្រែងធ្វើកាលពីជាង ៤០ ឆ្នាំមុន ហើយឥឡូវត្រូវបានហៅថា ស៊ីនេម៉ាទិច និង មេកានិចនៃអង្គធាតុ។[១៣][១៤]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ F. Vinci, Ostilio Ricci da Fermo, Maestro di Galileo Galilei, Fermo, 1929.
- ↑ NODAK.edu
- ↑ Drake (1978, p. 1). The date of Galileo's birth is given according to the Julian calendar, which was then in force throughout the whole of Christendom. In 1582 it was replaced in Italy and several other Catholic countries with the Gregorian calendar. Unless otherwise indicated, dates in this article are given according to the Gregorian calendar.
- ↑ Singer, Charles (1941). "A Short History of Science to the Nineteenth Century".
- ↑ Whitehouse, David (2009). Renaissance Genius: Galileo Galilei & His Legacy to Modern Science. Sterling Publishing Company. p. 219. ល.ស.ប.អ. 1-4027-6977-6. http://books.google.com/books?id=bGKrPVoQY8QC., Extract of page 219
- ↑ ៦,០ ៦,១ Weidhorn, Manfred (2005). The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History. iUniverse. pp. 155. ល.ស.ប.អ. 0-595-36877-8.
- ↑ Hetnarski, Richard B.; Ignaczak, Józef (2010). The Mathematical Theory of Elasticity (2nd រ.រ.). CRC Press. p. 3. ល.ស.ប.អ. 1-4398-2888-1. http://books.google.com/books?id=18CYMW-CG_gC&pg=PA3., Extract of page 3
- ↑ Finocchiaro (2007).
- ↑ ៩,០ ៩,១ ៩,២ ៩,៣ Isabelle Pantin (1999), "New Philosophy and Old Prejudices: Aspects of the Reception of Copernicanism in a Divided Europe", Stud. Hist. Phil. Sci. 30: 237–262
- ↑ Sharratt (1994, pp. 127–131), McMullin (2005a).
- ↑ Finocchiaro (1997), p. 47.
- ↑ Hilliam (2005), p. 96.
- ↑ Carney, Jo Eldridge (2000). Renaissance and Reformation, 1500–1620: a. Greenwood Publishing Group. ល.ស.ប.អ. 0-313-30574-9.
- ↑ Allan-Olney (1870)