ស៊ីនេម៉ាទិច

ស៊ីនេម៉ាទិច (ជាភាសាបារាំង៖cinématique, ជាភាសាអង់គ្លេស៖Kinematics) ជាផ្នែកមួយនៃមេកានិច ដែលសិក្សាពីចលនារបស់អង្គធាតុមួយ ដោយមិនគិតអំពីបុព្វហេតុដែលបង្ករវា។ ផ្នែកមួយទៀតរបស់មេកានិច ដែលសិក្សាពីទំនាក់ទំនងរវាងចលនានិងបុព្វហេតុ គេអោយឈ្មោះថាឌីណាមិច។

មេកានិចក្លាស់សិច

${\vec {F}}={\frac {\mathrm {d} }{\mathrm {d} t}}(m{\vec {v}})$ ច្បាប់ទី២របស់ញូតុន

ប្រវត្តិ ពាក្យគន្លឹះ លំហ · ពេលវាលា · ម៉ាស់ · កំលាំង ថាមពល · បរិមាណចលនា សេរី មេកានិចញូតុន មេកានិចឡាហ្គ្រង់ មេកានិចហាមីលតុន ផ្នែករង ឌីណាមិច ស៊ីនេម៉ាទិច មេកានិចអនុវត្ត មេកានិចអវកាស មេកានិចនៃមជ្ឍដ្ឋានជាប់ អុបទិចធរណីមាត្រ មេកានិកស្ថិតិ អ្នកប្រាជ្ញ ញូតុន · អឺលែរ · ដាឡង់ប៊ែរ · ក្លែរ៉ូ ឡាហ្គ្រង់ · ឡាផ្លាស់ · ហាមីលតុន · ហឺត

ផ្នែកស៊ីនេម៉ាទិចចាប់កំនើតនៅថ្ងៃទី២០ មករា ១៧០០ នៅពេលដែល ព្យែរ វ៉ារីញ៉ុង បានកំនត់សញ្ញាញរបស់សំទុះនិងបានបង្ហាញថា គេអាចគណនាល្បឿនខណៈនិងសំទុះខណៈបានដោយងាយ ដោយប្រើប្រាស់ដេរីវេ។

ស៊ីនេម៉ាទិចចែកចេញជា ស៊ីនេម៉ាទិចនៃចំនុចរូបធាតុ និង ស៊ីនេម៉ាទិចនៃសូលីដ។

និយមន័យគ្រឹះ

ដើម្បីសិក្សាពីស៊ីនេម៉ាទិច គេចាំបាច់ត្រូវកំនត់ជាមុននូវតំរុយ គឺប្រព័ន្ធកូអរដោនេលំហ​និងតំរុយពេល។ គ្រប់ចំនុចនៅក្នុងលំហ មានកូអរដោនេ $(x,y,z)\,$ និងមានម៉ាស់ $m\;$ (តាមពិតនៅក្នុងស៊ីនេម៉ាទិច គេមិននិយាយពីម៉ាស់ក៏បាន)។

• គ្រប់ចំនុ​ចរូបធាតុ(មានវិមាត្រដ៏តូច) អាចកំនត់ដោយវ៉ិចទ័រទីតាំង ដែលអាចប្រែប្រួលតាមពេលវេលា បើសិនជាវត្ថុនោះមានចលនា។

${\vec {r}}(t)={\begin{pmatrix}x(t)\\y(t)\\z(t)\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}$

• ដោយធ្វើដេរីវេវ៉ិចទ័រទីតាំងធៀបនឹងពេល គេបានវ៉ិចទ័រល្បឿន

${\vec {v}}(t)={\frac {d{\vec {r}}(t)}{dt}}|_{\mathcal {R}}$

រឺ

${\begin{pmatrix}v_{x}\\v_{y}\\v_{z}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}={\begin{pmatrix}{\frac {\partial x}{\partial t}}\\{\frac {\partial y}{\partial t}}\\{\frac {\partial z}{\partial t}}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}={\begin{pmatrix}{\dot {x}}\\{\dot {y}}\\{\dot {z}}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}$

• ដោយធ្វើដេរីវេវ៉ិចទ័រល្បឿនធៀបនឹងពេល គេបានវ៉ិចទ័រសំទុះ

${\vec {a}}(t)={\frac {d{\vec {v}}(t)}{dt}}|_{\mathcal {R}}$

រឺ

${\begin{pmatrix}a_{x}\\a_{y}\\a_{z}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}={\begin{pmatrix}{\frac {\partial v_{x}}{\partial t}}\\{\frac {\partial v_{y}}{\partial t}}\\{\frac {\partial v_{z}}{\partial t}}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}={\begin{pmatrix}{\frac {\partial ^{2}x}{\partial t^{2}}}\\{\frac {\partial ^{2}y}{\partial t^{2}}}\\{\frac {\partial ^{2}z}{\partial t^{2}}}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}={\begin{pmatrix}{\ddot {x}}\\{\ddot {y}}\\{\ddot {z}}\end{pmatrix}}_{\mathcal {R}}$

• សមីការពេលនៃចលនាសរសេរ៖ $\left\{{\begin{matrix}x=x(t)\\y=y(t)\\z=z(t)\end{matrix}}\right.$ ត្រូវគ្នានឹងសមីការប៉ារ៉ាម៉ែត្រនៃគន្លង។ ជាទួទៅគេអាចបង្រួមសមីការគន្លងជា៖ $f(x,y,z)=0\;$ (ចំនាំថាក្នុងសមីការគន្លងគ្មាន t ទេ)។

និយមន័យនៃអាប់ស៊ីសកោង

សមីការគន្លងជាសំនុះចំនុចដែលចំនុចរូបធាតុឬ​ផ្ចិតនិចលភាពរបស់សូលីដ​គូសបាន។ យើងអាចកំនត់អាប់ស៊ីសកោង $s\,$ ជាចំងាយចរនៅលើគន្លង (គិតធៀបនឹងចំនុចគោលតំរុយលើគន្លងនាខណៈពេល $t=0)\,$)។ គេសរសេរ៖

$ds={\sqrt {{dx}^{2}+{dy}^{2}+{dz}^{2}}}={\sqrt {{\dot {x}}^{2}+{\dot {y}}^{2}+{\dot {z}}^{2}}}dt$

នាំអោយ $s=\int _{A}^{B}{{\sqrt {{\dot {x}}^{2}+{\dot {y}}^{2}+{\dot {z}}^{2}}}dt}$

តំលៃល្បឿនខណៈជាដេរីវេនៃអាប់ស៊ីសកោង៖ $||{\vec {v}}||=v={\frac {ds}{dt}}$

តំរុយប្រើក្នុងស៊ីនេម៉ាទិច

=តំរុយប៉ូលែ

ចលនាដែលគេនិយមសិក្សានៅក្នុងស៊ីនេម៉ាទិច

• ចលនាត្រង់ស្មើ
• ចលនាត្រង់ប្រែប្រួលស្មើ
• ចលនាវង់ស្មើ
• ចលនាវិល
• ចលនាកង់
• ទន្លាក់សេរី
• ចលនាគ្រាប់ផ្លោង