ឧប្បលវណ្ណា គឺជាអគ្គសាវិកាឆ្វេងនៃ​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ ព្រះនាងជាកំពូលលើសភិក្ខុនីដទៃ ផ្នែកខាងមានឫទ្ធិ។ ព្រះនាងគឺជាកូនស្រីរបស់គហបតីអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន ក្នុងក្រុងសាវត្ថី

ប្រវត្តិ​សង្ខេប កែប្រែ

កុមារភាព និង ការ​សាង​ផ្នួស កែប្រែ

ឧប្បលវណ្ណា គឺជាកូនស្រីគហបតីមហាសាល នៅក្នុង​ក្រុងសាវត្ថី។ នៅពេលព្រះនាងប្រសូត ព្រះនាងមានសម្បុរដូចជាស្រទាប់នៃផ្កាឧប្បល (ផ្កាព្រលឹត) ហេតុនេះ ទើបសាច់ញាតិដាក់ព្រះនាមថា ឧប្បលវណ្ណា។ ព្រះនាងមានរូបសម្រស់​ស្អាត ដែល​ជាទី​គួរពិតពិលរមិលមើលនៃជនច្រើនគ្នា។ ពេលចម្រើនវ័យ មានគហបតី និងព្រះរាជាជាច្រើនអង្គ ចូលមកសុំស្តីដណ្តឹងព្រះនាង។ ដោយមិនចង់ឲ្យមានជំលោះ ទាស់ទែងគ្នា បិតារបស់ព្រះនាង បានសម្រេចចិត្តចូលទៅសួរកូនស្រីរបស់លោក ដើម្បី​ឲ្យ​នាង​សាងផ្នួសជាភិក្ខុនី។ ព្រះនាងមានឧបនិស្ស័យនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ក៏សម្រេចចិត្តចេញបួស មិនយូរប៉ុន្មាន ក៏បានសម្រេចអរហត្តផល បានជាអគ្គសាវិកាឆ្វេងនៃ​ព្រះសម្ពុទ្ធព្រះនាមគោតម។

ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​សាសនា កែប្រែ

និទាន​នៅ​ក្នុង​វិនយបិដក កែប្រែ

(ព្រះត្រៃបិដក​ខ្មែរ វិន័យបិដក សៀវភៅ​លេខ ៣ ទំព័រ​ទី ៤០ ដល់​ )

[៤៦]​ សម័យនោះ ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ដ៏មានព្រះភាគទ្រង់គង់នៅវត្ដវេឡុវនកលន្ទកនិវាបស្ថាន ទៀបក្រុងរាជគ្រឹះ ។ គ្រានោះឯង នាងឧប្បលវណ្ណាភិក្ខុនី​នៅក្នុងអន្ធវន ទៀប​ក្រុងសាវត្ថី ។ វេលា​នោះឯង នាងឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី លុះពេល​ព្រឹកឡើង ក៏បាន​ស្លៀកដណ្ដប់​រួចនាំយក​បាត្រ និងចីវរ​ចូលទៅ​ឯក្រុង​សាវត្ថី​ដើម្បីបិណ្ឌបាត លុះដើរ​ទៅបិណ្ឌបាត​ក្នុងក្រុងសាវត្ថី រួច​ត្រឡប់មក​អំពីបិណ្ឌបាត​ក្នុងកាល​ជាខាងក្រោយ​នៃភត្ដ ហើយក៏ចូល​សំដៅទៅ​ក្នុងអន្ធវន (ព្រៃងងឹត) ដើម្បី​សម្រាកក្នុង​វេលាថ្ងៃ លុះចូល​ទៅដល់ព្រៃ​អន្ធវន​ហើយ ក៏អង្គុយ​សម្រាក​ក្នុងវេលា​ថ្ងៃ ទៀបគល់ឈើ​នីមួយ ។ សម័យនោះ មានពួកចោរ​អ្នកធ្វើនូវ​ចោរកម្ម បានសម្លាប់​មេគោ១ អារយកសាច់​រួចនាំយកទៅ​កាន់ព្រៃអន្ធវន ។ ឯមេចោរ​ជាធំ បានក្រឡេក​មើលទៅឃើញ​នាងឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនីកំពុង​អង្គុយសម្រាក​ក្នុងវេលាថ្ងៃ​ទៀបគល់ឈើ​នីមួយ ។ លុះឃើញ​ហើយ ចោរនោះ​ក៏មានសេចក្ដី​ត្រិះរិះថា បើ​ប្រសិនណា​ពួកចោរ​ជាកូន និងបងប្អូន​អញឃើញ នាងភិក្ខុនី​នេះហើយ មុខជាបៀត​បៀននាងភិក្ខុនី​នេះមិនខាន (លុះគិត​យ៉ាងនេះ​ហើយ) មេចោរ​ក៏នាំពួកចោរ​ទាំងនោះដើរ​ទៅតាមផ្លូវ​ដទៃវិញ វេលា​នោះឯង មេចោរ​នោះកាលបើ​ដុំសាច់គេ​ចំអិនរួច​ស្រេចហើយ ក៏យក​សាច់យ៉ាង​ល្អ ខ្ចប់​នឹងស្លឹកឈើ​យកទៅព្យួរ​នឹងដើមឈើ​ជិតនាង​ឧប្បលវណ្ណាភិក្ខុនី ហើយ​ពោលថា នរណាមួយ ទោះបីជា​សមណៈក្ដី ព្រាហ្មណ៍ក្ដី បានឃើញ​ដុំសាច់ដែល​អញទុកឱ្យ​នេះហើយ ចូរនាំ​យកទៅចុះ រួចហើយ​ក៏ចេញដើរ​ទៅ ។ នាង​ឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនីចេញ​ពីសមាធិ ហើយ​បានឮ​សំដីនេះ​របស់មេចោរ​ដែលកំពុង​ពោលនោះ ។ លំដាប់នោះ នាងឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនីក៏បាន​យកសាច់​នោះទៅឯ​កន្លែងនៅ​របស់ខ្លួន ។ វេលានោះ​ឯង នាងឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី លុះកន្លង​រាត្រីនោះទៅ​ហើយ នាងក៏ចាត់ចែង​យកសាច់នោះ​មកវេច​ជាបង្វេច​ដោយចីពរ រួចហើយក៏ហោះ​ទៅឯអាកាស ទៅចុះ​ក្នុងវត្ដវេឡុវន ​។

[៤៧] សម័យនោះឯង ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់យាង​ចូលទៅកាន់​ស្រុកដើម្បី​បិណ្ឌបាត ។ ឧទាយិភិក្ខុ​ដ៏មានអាយុ​ជាអ្នកនៅ​ចាំរក្សាវត្ដ ។ លំដាប់នោះ នាងឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី​បានចូល​ទៅរក​ឧទាយិភិក្ខុ​ដ៏មានអាយុ លុះចូល​ទៅដល់​ហើយ ក៏សួរ​ទៅឧទាយិភិក្ខុ​ដ៏មាន​អាយុថា បពិត្រ​លោកម្ចាស់​ដ៏ចម្រើន ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគ​​ទ្រង់យាង​​ទៅណា ។ ឧទាយិ​​ប្រាប់ថា ម្នាល​ប្អូនស្រី ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគទ្រង់​យាងចូលទៅ​បិណ្ឌបាត​ឯស្រុកហើយ ។ នាង​ឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី និយាយថា បពិត្រ​លោកម្ចាស់​ដ៏ចម្រើន សូមលោកម្ចាស់​មេត្ដាថ្វាយ​សាច់នេះដល់​ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគ​ឱ្យទានផង ។ ឧទាយិ​និយាយ​ថា ម្នាលប្អូនស្រី នាង​ឱ្យព្រះដ៏​មានព្រះភាគ​ទ្រង់ឆ្អែត​ដោយសាច់ (យ៉ាងណា) ប្រសិន​បើនាងឱ្យ​ស្បង់ដល់​អាត្មាៗ​ក៏ឈ្មោះថា​នាងឱ្យឆ្អែត​ដោយស្បង់ ក៏យ៉ាងនោះ​ដែរ ។ នាង​ឧប្បលវណ្ណាភិក្ខុនី​តបវិញ​ថា បពិត្រ​លោកម្ចាស់​ដ៏ចម្រើន​យើងខ្ញុំ​ជាមាតុគ្រាម មាន​លាភ​បានដោយ​កម្រណាស់ ។ មួយទៀត​ចីវររបស់​ខ្ញុំនេះជាចីវរ​គំរប់៥​ជាទីបំផុត ខ្ញុំមិន​ប្រគេន​លោកម្ចាស់​ទេ ។ ឧទាយិ​និយាយថា ម្នាលប្អូនស្រី ដូចជា​បុរសដែល​ឱ្យដំរី (ទៅគេ) គួរលះខ្សែ​ដង្គន់ផង​យ៉ាងណា​មិញ ម្នាលប្អូនស្រី បើនាង​ថ្វាយសាច់​ដល់ព្រះដ៏​មានព្រះភាគ​ហើយ ចូរលះស្បង់​របស់នាង​ដល់អាត្មា ក៏យ៉ាង​នោះដែរ ។ គ្រានោះ នាង​ឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី កាលបើ​ឧទាយិដ៏​មានអាយុ​ចេះតែទទូចសូម ក៏ប្រគេន​ស្បង់ហើយ​ត្រឡប់ទៅ​ឯលំនៅរបស់​ខ្លួនវិញ ។ ពួកនាង​ភិក្ខុនីកាល​ទទួលយក​បាត្រ និងចីវរ​ពីនាង​ឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនី ក៏សួរនាង​ឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនីថា បពិត្រនាង​ជាម្ចាស់ ស្បង់​របស់​នាង​តើនៅ​ឯណា ។ នាងឧប្បលវណ្ណា​ភិក្ខុនីក៏បាន​ប្រាប់សេចក្ដី​នុ៎ះ​ដល់នាង​ភិក្ខុនីទាំងឡាយ ។ នាងភិក្ខុនី​ទាំងឡាយ​ក៏លើកទោស តិះដៀល បន្ដុះបង្អាប់​ថា លោកម្ចាស់​ឧទាយិ មិនសម​បើនឹងទទួល​យកចីវរ​ពីដៃនាង​ភិក្ខុនីសោះ មាតុគ្រាម​សុទ្ធតែមាន​លាភបាន​ដោយកម្រ ។ គ្រានោះ នាងភិក្ខុនី​ទាំងនោះ​ក៏ប្រាប់​សេចក្ដីនុ៎ះ​ដល់ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ ។ ពួកភិក្ខុ​ណាដែលមាន​ប្រាថ្នាតិច ។បេ។ ពួកភិក្ខុ​ទាំងនោះក៏លើក​ទោស តិះដៀល បន្ដុះបង្អាប់​ថា ឧទាយិដ៏​មានអាយុ មិនគួរ​បើ​នឹងទទួល​យកចីវរពី​ដៃនាង​ភិក្ខុនី​សោះ ។ ទើបភិក្ខុ​ទាំងនោះ ក្រាបទូល​សេចក្ដីនុ៎ះ​ដល់ព្រះដ៏​មានព្រះភាគ​ជាម្ចាស់ ។បេ។ ព្រះអង្គ​ត្រាស់​សួរថា ម្នាលឧទាយិ បានឮថា អ្នកឯង​បាន ទទួលចីវរ​ពីដៃនាងភិក្ខុនី មែនឬ ។ ឧទាយិភិក្ខុ​ក្រាបទូលថា សូម​ទ្រង់ព្រះមេត្ដា​ប្រោស មែន ។ ព្រះសម្ពុទ្ធ​ជាម្ចាស់​ទ្រង់ត្រាស់សួរថា ម្នាល​ឧទាយិ នាងភិក្ខុនី​នោះត្រូវជា​ញាតិនឹង​អ្នកឯង ឬមិនមែន​ជាញាតិ​ទេ ។ ឧទាយិ​ក្រាបទូលថា សូមទ្រង់​ព្រះមេត្ដា​ប្រោស (នាង​ភិក្ខុនីនោះ) មិនមែន​ជាញាតិទេ ។ ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគទ្រង់​ត្រាស់ថា ម្នាលមោឃបុរស បុរស​ដែលមិនមែន​ជាញាតិ មិនស្គាល់​អំពើគួរ ឬមិនគួរ ល្អិតល្អ ឬមិនល្អិត​ល្អ របស់ស្ដ្រី ដែលមិន​មែនជា​ញាតិ (នោះ) ទេ ម្នាល​មោឃបុរស អ្នកឯងហេតុអ្វី​ក៏ទទួល​យកចីវរ​អំពីដៃ​នាងភិក្ខុនី​ដែលមិនមែន​ជាញាតិ (ដូច្នេះ) ម្នាល​មោឃបុរស អំពើ​ដែលអ្នក​ឯងធ្វើនេះ នឹងបាន​ដឹកនាំ​មនុស្សដែល​មិនទាន់​ជ្រះថ្លា ឱ្យបាន​ជ្រះថ្លាឡើង ឬមនុស្ស​ដែល​ជ្រះថ្លាហើយ ឱ្យកាន់តែ​ជ្រះថ្លាឡើង​ក៏ទេ ។បេ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ អ្នកទាំង​ឡាយ ត្រូវសំដែង​ឡើងនូវសិក្ខាប​ទ​នេះ យ៉ាងនេះ​ថា ភិក្ខុ​ណាមួយ​ទទួលយក​ចីវរអំពី​ដៃនាងភិក្ខុនី​ដែលមិនមែន​ជាញាតិ (ភិក្ខុនោះ) ត្រូវនិស្សគ្គិយបាចិត្ដិយ ។ សិក្ខាបទ​នេះ ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគទ្រង់បាន​បញ្ញត្ដហើយ ដល់ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ យ៉ាងនេះ ។

[៤៨] សម័យនោះឯង មានពួកភិក្ខុសង្ស័យ មិនហ៊ាន​ទទួលយកចីវរដែលត្រូវ​ការផ្លាស់ប្ដូររបស់​នាងភិក្ខុនី​ទាំងឡាយ ។ នាងភិក្ខុនី​ទាំងឡាយ ក៏លើកទោស តិះដៀល បន្ដុះបង្អាប់ថា លោកម្ចាស់​ទាំងឡាយ មិនគួរបើ​នឹងមិនទទួល​យកចីវរ​ដែលត្រូវការផ្លាស់ប្ដូរ​របស់យើង​សោះ ។ កាល​ពួកនាង​ភិក្ខុនី​ទាំងនោះ​កំពុងលើក​ទោស តិះដៀល បន្ដុះបង្អាប់ ភិក្ខុ​ទាំងឡាយក៏បាន​ឮច្បាស់ ។ វេលានោះ ភិក្ខុទាំងនោះ​បានក្រាប​ទូលសេចក្ដី​នុ៎ះ​ដល់ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគ ។ ព្រោះនិទាននេះ ដំណើរនេះ ទើបព្រះដ៏​មានព្រះភាគ​ទ្រង់ធ្វើធម្មីកថា ហើយត្រាស់​ហៅភិក្ខុទាំងឡាយ​មកក្នុងវេលា​នោះថា ម្នាល​ភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគត​អនុញ្ញាត​ដើម្បី​ឱ្យអ្នកទាំងឡាយ​ទទួលយក​ចីវរដែលត្រូវ​ការផ្លាស់ប្ដូរគ្នា​របស់សហធម្មិកបុគ្គល ៥ ពួកគឺ ភិក្ខុ ភិក្ខុនី សិក្ខមានា សាមណេរ សាមណេរី ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ តថាគត​អនុញ្ញាត​ឱ្យអ្នកទាំងឡាយទទួល​យកចីវរ​ដែលត្រូវ​ការផ្លាស់ប្ដូរ​គ្នានឹងពួក​សហធម្មិក​ទាំង ៥ នេះ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ អ្នកទាំងឡាយ​ត្រូវសម្ដែងឡើង​នូវសិក្ខាបទនេះ យ៉ាងនេះថា ភិក្ខុណាមួយ​ទទួលយកចីវរ​អំពីដៃនាង​ភិក្ខុនី​ដែលមិនមែនជា​ញាតិ (ភិក្ខុនោះ) ត្រូវនិស្សគ្គិ​យបាចិត្ដិយ វៀរលែងតែផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ។

[៤៩] ត្រង់ពាក្យថា ភិក្ខុណាមួយ (ត្រង់បេយ្យាលទាំងពីរ មានអធិប្បាយ​ក្នុងបឋមបារាជិក​សិក្ខាបទរួចហើយ) ។ នាងភិក្ខុនី​ដែលឥតមាន​ជាប់ទងគន្លង​អំពីចំណែក​ខាងមាតាក្ដី ចំណែក​ខាងបិតាក្ដី ដរាបដល់​គូនៃជីដូន​ជីតាជាគំរប់ ៧ ហៅថា​មិនមែន​ជាញាតិ ។ ស្រីដែល​បាន ឧបសម្បទា​អំពីសំណាក់​ឧភតោសង្ឃ ហៅថា​នាងភិក្ខុនី ។ បណ្ដា​ចីវរទាំង ៦ ចីវរណាមួយ​ដែលតូចបំផុត​គួរល្មមភិក្ខុ​នឹងវិកប្បបាន ហៅថាចីវរ ។ ពាក្យថា វៀរលែង​តែផ្លាស់ប្ដូរគ្នា សេចក្ដីថា លើកលែង​តែចីវរដែល​ផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ។ ភិក្ខុ​ទទួលយក​ចីវរ ត្រូវអាបត្ដិ​ទុក្កដក្នុង​ប្រយោគ​ដែលទទួល ចីវរនោះ ជានិស្សគ្គិយ​ក្នុងខណៈ​ដែលបានមក ភិក្ខុ​ត្រូវលះចីវរ​នោះដល់ជំនុំ​សង្ឃ ឬគណៈ ឬបុគ្គល ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ ភិក្ខុត្រូវលះ​ចីវរយ៉ាងនេះ ។បេ។ បពិត្រ​ព្រះសង្ឃដ៏ចម្រើន ចីវរនេះ​ដែលខ្ញុំបាន​ទទួលយក​អំពីដៃនាង​ភិក្ខុនី​ដែលមិនមែន​ជាញាតិ ជានិស្សគ្គិយ​ហើយ វៀរលែង​តែផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ឥឡូវ​ខ្ញុំសូម​លះចីវរនេះ​ដល់ជំនុំ​សង្ឃ ។ (ត្រង់បេយ្យាល​ទាំងបី មានអធិប្បាយ​ត្រង់សិក្ខាបទទី១ ក្នុង​វគ្គជាមួយគ្នា​នេះរួចហើយ) ។

[៥០] នាងភិក្ខុនីមិនមែនជាញាតិ ភិក្ខុដឹងច្បាស់ថាមិនមែនជាញាតិ ទទួល​យកចីវរអំពី​ដៃ ត្រូវនិស្សគ្គិយ​បាចិត្ដិយ វៀរលែង​តែផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ។ នាងភិក្ខុនី​មិនមែនជា​ញាតិ ភិក្ខុមាន​សេចក្ដី​សង្ស័យ ទទួល​យកចីវរ​អំពីដៃ​ត្រូវនិស្សគ្គិយ​បាចិត្ដិយ វៀរលែង​តែផ្លាស់​ប្ដូរគ្នា ។ នាងភិក្ខុនី​មិនមែន​ជាញាតិ ភិក្ខុ​សម្គាល់ថា​ជាញាតិ ទទួល​ចីវរអំពីដៃ ត្រូវនិស្សគ្គិយ​បាចិត្ដិយ វៀរលែង​តែផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ។

[៥១] ភិក្ខុទទួលយកចីវរអំពីដៃនាងភិក្ខុនីដែលបានឧបសម្បទាអំពីសំណាក់​ឯកតោសង្ឃ (គឺអំពីចំណែក​ខាងភិក្ខុនីសង្ឃ​តែម្យ៉ាង) ត្រូវ​អាបត្ដិទុក្កដ វៀរលែង​តែផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ។ នាងភិក្ខុនី​ជាញាតិ ភិក្ខុសំគាល់​ថាមិនមែនជា​ញាតិ ត្រូវអាបត្ដិទុក្កដ ។ នាងភិក្ខុនី​ជាញាតិ ភិក្ខុមាន​សេចក្ដីសង្ស័យ ត្រូវ​អាបត្ដិទុក្កដ ។ នាងភិក្ខុនី​ជាញាតិ ភិក្ខុសំគាល់​ថាជាញាតិ មិនត្រូវ​អាបត្ដិឡើយ ។

[៥២] អាបត្ដិមិនមានដល់ភិក្ខុក្នុងសិក្ខាបទនោះមាន ៨ យ៉ាងគឺ ភិក្ខុទទួលយក​ចីវរអំពីដៃនាងភិក្ខុនី​ដែលជាញាតិ១ ភិក្ខុទទួល​យកចីវរ ដោយការផ្លាស់​ប្ដូរគ្នា១ ភិក្ខុទទួល​យកចីវរមាន​ដម្លៃច្រើនដោយ​ចីវរមាន​ដម្លៃតិច ឬភិក្ខុ​ទទួលយកចីវរ​មានដម្លៃតិច​ដោយចីវរ​មានដម្លៃ​ច្រើន១ ភិក្ខុយក​ចីវរដោយ​សេចក្ដី​ស្និទ្ធស្នាល គឺយក​ដោយអាង​សេចក្ដី​ទុកចិត្ដគ្នា១ ភិក្ខុយក​ចីវរជារបស់​ខ្ចីគ្នា១ ភិក្ខុទទួល​យកគ្រឿង​បរិក្ខារឯទៀត​របស់សិក្ខមានា និង​សាមណេរី លើកលែង​តែចីវរចេញ១ ភិក្ខុឆ្កួត១ ភិក្ខុដើមបញ្ញត្ដិ១ ។

សិក្ខាបទទី៥ ចប់ ។

និទាន​នៅ​ក្នុង​សុត្តន្តបិដក កែប្រែ

ឯកសារយោង កែប្រែ

ព្រះត្រៃបិដក > វិនយបិដក > មហាវិភង្គ > តតិយភាគ > សិក្ខាបទទី ៥
(ព្រះត្រៃបិដក​ខ្មែរ វិន័យបិដក សៀវភៅ​លេខ ៣ ទំព័រ​ទី ៤០ ដល់​ )