កែវ មាស
កែវមាស ( កើតនៅឆ្នាំ 1926–1976) [១] គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនិស្ត កម្ពុជា ។លោក កែវ មាស ពេលនោះលោកជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ នៅមហាវិទ្យាល័យគរុកោសល្យរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យចូល បក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន ដោយលោក សឺន ស៊ីចាន់ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៦។ [២] នៅឆ្នាំ 1950 គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៅក្នុង រណសិរ្ស រួមរួមឥស្សរៈ ។ [៣] ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ គាត់គឺជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៅក្នុងអង្គភាព ទីក្រុងភ្នំពេញ នៃ ICP ។ [៤]
លោក កែវ មាស បានចូលរួមក្នុងការរៀបចំអង្គភាពបក្សទីក្រុងឡើងវិញ បន្ទាប់ពីវាត្រូវបានបំបែកដោយការចាប់ខ្លួននៅខែកក្កដា ឆ្នាំ 1952។ [៥] នៅខែធ្នូឆ្នាំដដែលនោះ លោកបានធ្វើជាតំណាង UIF នៅក្នុងសន្និសីទសន្តិភាពប្រជាជនក្នុង ទីក្រុងវីយែន ។ [៦]
នៅពេលដែលផ្នែកកម្ពុជានៃ ICP ត្រូវបានបំប្លែងទៅជា គណបក្សបដិវត្តន៍ខ្មែរ នៅឆ្នាំ 1954 កែវ មាសបានក្លាយជាមេដឹកនាំនៃអង្គភាពភ្នំពេញនៃគណបក្សថ្មី។ [៧] បន្ទាប់ពីការបញ្ចប់អរិភាពក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ កែវ មាស គឺជាតំណាងមួយរូបនៃ UIF នៅខាង វៀតមិញ នៃគណៈកម្មការចម្រុះសម្រាប់ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងហ្សឺណែវ។ [៨]
ដោយសារគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាគណបក្សនៅក្រោមដី លោក កែវ មាស លោក ណុន សួន និង លោក ប៉ែន យុទ្ធ ត្រូវបានចាត់ឲ្យបង្កើតគណបក្សនៅខាងមុខស្របច្បាប់។ នៅចុងឆ្នាំ 1954 ពួកគេបានព្យាយាមចុះឈ្មោះ 'គណបក្សតស៊ូខ្មែរ' ប៉ុន្តែការចុះឈ្មោះរបស់ពួកគេត្រូវបានបដិសេធ។ នៅដើមឆ្នាំ 1955 ពួកគេអាចចុះបញ្ជីខ្លួនឯងជា ('ក្រុមប្រជាជន') ។ [៩]
នៅខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៦ កែវ មាស រួមជាមួយ នុន សួន និង ណុប បូផាន់ បានចាប់ផ្តើម ក្រុមប្រជាជន ជាកាសែតប្រចាំសប្តាហ៍ឡើងវិញ។ [១០]
នៅពេលដែល គណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា ឆ្លងកាត់វិបត្តិមួយរយៈនោះ លោក ទូ សាមុត បានបង្កើតការដឹកនាំគណបក្ស ដែលមានសមាជិក ៤រូប ឡើងវិញ (ដាក់ស្លាកថា គណៈកម្មាធិការក្រុង)។ គេជឿថា កែវ មាស គឺជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការនេះ ទោះបីជាមានរបាយការណ៍ថា សាឡុត ស (ប៉ុល ពត) នឹងក្លាយជាសមាជិកទីបួននៃគណៈកម្មាធិការជំនួសក៏ដោយ។ [១១]
នៅពេលបោះ ឆ្នោតសភាខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៨ សម្ដេចក្រឡាហោម ហ៊ានតែដាក់បេក្ខជន៥រូបប៉ុណ្ណោះ។ កែវ មាស ឈរនៅមណ្ឌលភ្នំពេញ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារបរិយាកាសនយោបាយដ៏អាក្រក់នោះ កែវ មាស គឺជា បេក្ខភាព តំណាងរាស្រ្តតែមួយគត់ដែលអាចដំណើរការការងារឃោសនាបោះឆ្នោតបានទាំងអស់។ លទ្ធផលផ្លូវការបានឲ្យកែវមាស៣៩៦សំឡេង។ [១២] ក្រោយការបោះឆ្នោតភ្លាម កែវ មាស បានចុះទៅក្រោមដី ហើយចាកចេញពីទីក្រុង។ លេខាគណបក្សរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានផ្ទេរទៅឲ្យ សាឡុត ស។ [១៣]
នៅឆ្នាំ 1960 នៅពេលដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានធ្វើសមាជលើកទីពីររបស់ខ្លួន កែវ មាស ត្រូវបានបញ្ចូលក្នុង គណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្ស ។ ក្នុងសមាជដដែលនេះគេប្តូរឈ្មោះគណបក្សទៅជា"គណបក្សកម្មករកម្ពុជា"។ [១៤] ទោះជាយ៉ាងណា ក្នុងសមាជបក្សឆ្នាំ ១៩៦៣ កែវ មាស ត្រូវបានគេដកចេញពីគណៈកម្មាធិការកណ្តាល។ [១៥]
កែវ មាស បានធ្វើដំណើរទៅ ហាណូយ នៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃឆ្នាំ 1968 ដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រពីមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តដែលកំពុងនិរទេសខ្លួនសម្រាប់ការតស៊ូបន្តរបស់បក្សនៅកម្ពុជា។ គាត់បានជួបជាមួយមេដឹកនាំជើងចាស់ សឺង ង៉ុកមិញ និងជាមួយមន្ត្រីវៀតណាម ប៉ុន្តែមិនអាចបង្វែរពួកគេទៅគាំទ្រការបះបោរប្រដាប់អាវុធប្រឆាំងនឹងរបប សីហនុ ដែលយួនចាត់ទុកថាជាអំពើអាក្រក់តិចជាងនោះទេ។ [១៦] គេជឿផងដែរថា កែវ មាស បានអមដំណើរ ប៉ុល ពត ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់ទៅកាន់ទីក្រុងហាណូយ និង ទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៩។ [១៧] កែវ មាស គង់នៅហាណូយនៅពេល ប៉ុល ពត ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ហើយកែវមាសជាអ្នករៀបចំដំណើរ ប៉ុល ពត ត្រឡប់មកវិញ។ កែវ មាស ស្នាក់នៅទីក្រុងហាណូយមួយរយៈ។ [១៨]
កែវ មាស បានក្លាយជាឯកអគ្គរាជទូតនៃ រាជរដ្ឋាភិបាលនៃការរួបរួមជាតិកម្ពុជា ប្រចាំសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧២ គាត់បានបាត់បង់តំណែងនេះ ហើយបានផ្លាស់ទៅទីក្រុងហាណូយ។ នៅទីក្រុងហាណូយ គាត់ធ្វើការក្រោមការដឹកនាំរបស់ អៀង ធីរិទ្ធ ។ [១៩]
កែវ មាស បានត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញនៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដើម្បីចាប់ផ្តើមធ្វើការនៅការិយាល័យកណ្តាលបក្ស។ ទោះជាយ៉ាងណា គាត់ត្រូវបានគេឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ ដោយសង្ស័យថាជាអ្នកគាំទ្រវៀតណាម។ នៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយត្រូវបាននាំទៅ មន្ទីរ ស-២១ ។ ទោះស្ថិតក្រោមសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំង លោកបានបន្តតវ៉ាចំពោះភាពគ្មានកំហុសរបស់លោក។ ជាងមួយខែក្រោយមក គាត់ត្រូវបានគេសម្លាប់។ [២០]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 131.
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 52-53.
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 79
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 82.
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 118
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 122
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 155
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 153
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 156-157
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 170
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 173
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 180
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 181
- ↑ Chandler, David P., Revising the Past in Democratic Kampuchea: When Was the Birthday of the Party?: Notes and Comments, in Pacific Affairs, Vol. 56, No. 2 (Summer, 1983), pp. 288-300.
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 201
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 280
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 297
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 318
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 359
- ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 420