កែវមាស ( កើតនៅឆ្នាំ 1926–1976) [] គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនិស្ត កម្ពុជា ។លោក កែវ មាស ពេលនោះលោកជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ នៅមហាវិទ្យាល័យគរុកោសល្យរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យចូល បក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន ដោយលោក សឺន ស៊ីចាន់ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៦។ [] នៅឆ្នាំ 1950 គាត់បានក្លាយជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៅក្នុង រណសិរ្ស រួមរួមឥស្សរៈ[] ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ គាត់គឺជាឥស្សរជនឈានមុខគេនៅក្នុងអង្គភាព ទីក្រុងភ្នំពេញ នៃ ICP ។ []

លោក កែវ មាស បានចូលរួមក្នុងការរៀបចំអង្គភាពបក្សទីក្រុងឡើងវិញ បន្ទាប់ពីវាត្រូវបានបំបែកដោយការចាប់ខ្លួននៅខែកក្កដា ឆ្នាំ 1952។ [] នៅ​ខែ​ធ្នូ​ឆ្នាំ​ដដែល​នោះ លោក​បាន​ធ្វើ​ជា​តំណាង UIF នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​សន្តិភាព​ប្រជាជន​ក្នុង ​ទីក្រុង​វីយែន[]

នៅពេលដែលផ្នែកកម្ពុជានៃ ICP ត្រូវបានបំប្លែងទៅជា គណបក្សបដិវត្តន៍ខ្មែរ នៅឆ្នាំ 1954 កែវ មាសបានក្លាយជាមេដឹកនាំនៃអង្គភាពភ្នំពេញនៃគណបក្សថ្មី។ [] បន្ទាប់ពីការបញ្ចប់អរិភាពក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ កែវ មាស គឺជាតំណាងមួយរូបនៃ UIF នៅខាង វៀតមិញ នៃគណៈកម្មការចម្រុះសម្រាប់ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងហ្សឺណែវ។ []

ដោយសារ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជា​គណបក្ស​នៅ​ក្រោម​ដី លោក កែវ មាស លោក ណុន សួន និង ​លោក ប៉ែន យុទ្ធ ត្រូវ​បាន​ចាត់​ឲ្យ​បង្កើត​គណបក្ស​នៅ​ខាង​មុខ​ស្រប​ច្បាប់។ នៅចុងឆ្នាំ 1954 ពួកគេបានព្យាយាមចុះឈ្មោះ 'គណបក្សតស៊ូខ្មែរ' ប៉ុន្តែការចុះឈ្មោះរបស់ពួកគេត្រូវបានបដិសេធ។ នៅដើមឆ្នាំ 1955 ពួកគេអាចចុះបញ្ជីខ្លួនឯងជា ('ក្រុមប្រជាជន') ។ []

នៅខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៦ កែវ មាស រួមជាមួយ នុន សួន និង ណុប បូផាន់ បានចាប់ផ្តើម ក្រុមប្រជាជន ជាកាសែតប្រចាំសប្តាហ៍ឡើងវិញ។ [១០]

នៅពេលដែល គណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា ឆ្លងកាត់វិបត្តិមួយរយៈនោះ លោក ទូ សាមុត បានបង្កើតការដឹកនាំគណបក្ស ដែលមានសមាជិក ៤រូប ឡើងវិញ (ដាក់ស្លាកថា គណៈកម្មាធិការក្រុង)។ គេជឿថា កែវ មាស គឺជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការនេះ ទោះបីជាមានរបាយការណ៍ថា សាឡុត ស (ប៉ុល ពត) នឹងក្លាយជាសមាជិកទីបួននៃគណៈកម្មាធិការជំនួសក៏ដោយ។ [១១]

នៅ​ពេល​បោះ ​ឆ្នោត​សភា​ខែ​មីនា ឆ្នាំ​១៩៥៨ សម្ដេច​ក្រឡាហោម ហ៊ាន​តែ​ដាក់​បេក្ខជន​៥​រូប​ប៉ុណ្ណោះ។ កែវ មាស ឈរ​នៅ​មណ្ឌល​ភ្នំពេញ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារបរិយាកាសនយោបាយដ៏អាក្រក់នោះ កែវ មាស គឺជា បេក្ខភាព តំណាងរាស្រ្តតែមួយគត់ដែលអាចដំណើរការការងារឃោសនាបោះឆ្នោតបានទាំងអស់។ លទ្ធផល​ផ្លូវ​ការ​បាន​ឲ្យ​កែវ​មាស​៣៩៦​សំឡេង។ [១២] ក្រោយ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ភ្លាម កែវ មាស បាន​ចុះ​ទៅ​ក្រោម​ដី ហើយ​ចាក​ចេញ​ពី​ទីក្រុង។ លេខា​គណ​បក្ស​រាជធានី​ភ្នំពេញ ត្រូវ​បាន​ផ្ទេរ​ទៅ​ឲ្យ សាឡុត ស។ [១៣]

នៅ​ឆ្នាំ 1960 នៅ​ពេល​ដែល​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​សមាជ​លើក​ទី​ពីរ​របស់​ខ្លួន កែវ មាស ត្រូវ​បាន​បញ្ចូល​ក្នុង ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិម​បក្ស ។ ក្នុង​សមាជ​ដដែល​នេះ​គេ​ប្តូរ​ឈ្មោះ​គណបក្ស​ទៅ​ជា​"គណបក្ស​កម្មករ​កម្ពុជា"។ [១៤] ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ក្នុង​សមាជ​បក្ស​ឆ្នាំ ១៩៦៣ កែវ មាស ត្រូវ​បាន​គេ​ដក​ចេញ​ពី​គណៈកម្មាធិការ​កណ្តាល។ [១៥]

កែវ មាស បានធ្វើដំណើរទៅ ហាណូយ នៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃឆ្នាំ 1968 ដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រពីមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តដែលកំពុងនិរទេសខ្លួនសម្រាប់ការតស៊ូបន្តរបស់បក្សនៅកម្ពុជា។ គាត់បានជួបជាមួយមេដឹកនាំជើងចាស់ សឺង ង៉ុកមិញ និងជាមួយមន្ត្រីវៀតណាម ប៉ុន្តែមិនអាចបង្វែរពួកគេទៅគាំទ្រការបះបោរប្រដាប់អាវុធប្រឆាំងនឹងរបប សីហនុ ដែលយួនចាត់ទុកថាជាអំពើអាក្រក់តិចជាងនោះទេ។ [១៦] គេជឿផងដែរថា កែវ មាស បានអមដំណើរ ប៉ុល ពត ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់ទៅកាន់ទីក្រុងហាណូយ និង ទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៩។ [១៧] កែវ មាស គង់នៅហាណូយនៅពេល ប៉ុល ពត ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ហើយកែវមាសជាអ្នករៀបចំដំណើរ ប៉ុល ពត ត្រឡប់មកវិញ។ កែវ មាស ស្នាក់នៅទីក្រុងហាណូយមួយរយៈ។ [១៨]

កែវ មាស បាន​ក្លាយ​ជា​ឯកអគ្គរាជទូត​នៃ ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​នៃ​ការ​រួបរួម​ជាតិ​កម្ពុជា ​ប្រចាំ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​ចិន ។ នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧២ គាត់បានបាត់បង់តំណែងនេះ ហើយបានផ្លាស់ទៅទីក្រុងហាណូយ។ នៅទីក្រុងហាណូយ គាត់ធ្វើការក្រោមការដឹកនាំរបស់ អៀង ធីរិទ្ធ[១៩]

កែវ មាស បាន​ត្រឡប់​មក​កម្ពុជា​វិញ​នៅ​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ដើម្បី​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​នៅ​ការិយាល័យ​កណ្តាល​បក្ស។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា គាត់​ត្រូវ​បាន​គេ​ឃុំ​ខ្លួន​ក្នុង​ផ្ទះ ដោយ​សង្ស័យ​ថា​ជា​អ្នក​គាំទ្រ​វៀតណាម។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២០ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៧៥ គាត់​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន ហើយ​ត្រូវ​បាន​នាំ​ទៅ ​មន្ទីរ ស-២១ ។ ទោះ​ស្ថិត​ក្រោម​សម្ពាធ​យ៉ាង​ខ្លាំង លោក​បាន​បន្ត​តវ៉ា​ចំពោះ​ភាព​គ្មាន​កំហុស​របស់​លោក។ ជាងមួយខែក្រោយមក គាត់ត្រូវបានគេសម្លាប់។ [២០]

ឯកសារយោង

កែប្រែ
  1. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 131.
  2. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 52-53.
  3. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 79
  4. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 82.
  5. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 118
  6. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 122
  7. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 155
  8. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 153
  9. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 156-157
  10. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 170
  11. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 173
  12. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 180
  13. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 181
  14. Chandler, David P., Revising the Past in Democratic Kampuchea: When Was the Birthday of the Party?: Notes and Comments, in Pacific Affairs, Vol. 56, No. 2 (Summer, 1983), pp. 288-300.
  15. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 201
  16. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 280
  17. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 297
  18. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 318
  19. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 359
  20. Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. p. 420