គណបក្សប្រជាជនថៃ
គគណបក្សប្រជាជន ឬ គណៈរាស្ត្រ (ថៃ: คณะราษฎร , ត្រូវបញ្ចេញសំឡេង [kʰā.náʔ râːt.sā.dɔ̄ːn] ) គឺជាក្រុមយោធានិងមន្ត្រីស៊ីវិលរបស់សៀម ហើយក្រោយមកជាគណបក្សនយោបាយដែលបានធ្វើបដិវត្តន៍បង្ហូរឈាម ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់ព្រះមហាក្សត្រប្រជាធិផុក និងបានផ្លាស់ប្តូររបបរាជានិយមផ្តាច់ការរបស់ប្រទេសទៅជារាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៣២។
| គណបក្សប្រជាជនថៃ คณะราษฎร | |
|---|---|
| Memorial peg of Siamese Revolution of 2475.jpg 1932 Siamese Revolution memorial plaque at Dusit Palace Royal Plaza. On 14 April 2017, it disappeared and was replaced by an ultra-royalist plaque. | |
| មេដឹកនាំយោធា | Phraya Phahonphonphayuhasena Luang Sinthusongkramchai |
| មេដឹកនាំស៊ីវិល | ប្រីដី ព្នមយង្ស៍ |
| បង្កើត | 5 កុម្ភៈ 1927 |
| រំលាយ | វិច្ឆិកា 8, 1947 |
| ទីស្នាក់ការកណ្ដាល | បាងកក |
| មនោគមវិជ្ជា | រដ្ឋធម្មនុញ្ញនិយម ជាតិនិយម ប្រឆាំងចក្រពត្តិនិយម ប្រឆាំងកុម្មុយនិស្ត |
| នយោបាយនៅថៃ គណបក្សនយោបាយ ការបោះឆ្នោត | |
ផ្ទៃខាងក្នុង្្
កែប្រែ
នុងនៅឆ្នាំ១៩២៧ ព្រះរាជាណាចក្រសៀមនៅសម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍ (១៧៨២-១៩៣២) ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងបែបផ្តាច់ការនៃរាជវង្សចក្រី ក្រោមព្រះបាទប្រជាធិផុក (រាមាទី៧) ។ នៅក្រោមរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ ប្រជាជាតិបានជួបប្រទះនឹងបញ្ហាដែលកើតចេញពីរដ្ឋាភិបាលបុរាណដែលប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងការគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីបរទេសចក្រភពអង់គ្លេស និងបារាំង ។ ប្រទេសនេះក៏កំពុងជួបប្រទះនឹងការផ្លាស់ប្តូរសង្គមយ៉ាងខ្លាំងផងដែរ ខណៈក្រុមអ្នកទីក្រុង និងវណ្ណៈកណ្តាលនៃ ទីក្រុងបាងកក បានចាប់ផ្តើមរីកចម្រើន ដោយយឺតៗទាមទារសិទ្ធិកាន់តែច្រើនពីរដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេ ដោយរិះគន់ថាមិនមានប្រសិទ្ធភាព។ ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះភាគច្រើនត្រូវបានដឹកនាំដោយបុរសជនស៊ីវិល និងយោធា ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាឬធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស។ ពួកគេចង់ប្រែក្លាយសៀមឱ្យទៅជាប្រទេសទំនើបមួយតាមបន្ទាត់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោកខាងលិច។
នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩២៧ និស្សិតសៀមមួយក្រុមមានគ្នាប្រាំពីរនាក់ ដែលក្រោយមកគេស្គាល់ថាជា "អ្នកផ្សព្វផ្សាយ" [១] បានជួបគ្នានៅសណ្ឋាគារមួយនៅលើវិថីមួយនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីស ហើយបានបង្កើតអ្វីដែលនឹងក្លាយជាបក្សប្រជាជន។ អស់រយៈពេលប្រាំថ្ងៃដែលពួកគេបានជួប និងបានស្នើឡើងនូវអំណះអំណាងសម្រាប់ និងប្រឆាំងនឹងទិដ្ឋភាពផ្សេងៗនៃចលនា។
គោលការណ៍ប្រាំមួយ។
កែប្រែ.jpg)
បដិវត្តន៍បានតែងតាំងលោកព្រីឌី ប៉ាណូមយ៉ុងជាប្រធានរបស់ពួកគេ ហើយបានហៅខ្លួនពួកគេថាជា «អ្នកផ្សព្វផ្សាយ» ( ថៃ: ผู้ก่อการ)។ គណបក្សបានកំណត់គោលដៅប្រាំមួយដែលក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា "គោលការណ៍ទាំងប្រាំមួយ" ( ថៃ: หลักหกประการ) ដូចតទៅ៖
- ១. ដើម្បីរក្សាអំណាចកំពូល របស់ប្រជាជនថៃ។
- ២. ដើម្បីរក្សាសន្តិសុខជាតិ ។
- ៣. ដើម្បីរក្សាសុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាជនថៃ ស្របតាមគម្រោងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។
- ៤. ដើម្បីការពារសមភាពរបស់ប្រជាជនថៃ។
- ៥. ដើម្បីរក្សាសិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានដិតដល់ ព្រោះមិនស្របតាមគោលការណ៍ណាមួយដែលបានលើកឡើងខាងលើ។
- ៦. ដើម្បីផ្តល់ការអប់រំសាធារណៈដល់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប។
ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅទាំងនេះ គណបក្សបានកំណត់ថាពួកគេត្រូវតែផ្តួលរំលំ ដោយប្រើកម្លាំងប្រសិនបើចាំបាច់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន និងរបបរាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការ ហើយប្រែក្លាយព្រះរាជាណាចក្រ អាស៊ី ទៅជារាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ទំនើប។ សមាជិកភាគច្រើនជានិស្សិតដែលបានសិក្សានៅបរទេស ភាគច្រើននៅ ចក្រភពអង់គ្លេស និង ប្រទេសបារាំង ។
ពេលក្រុមនេះត្រឡប់ទៅប្រទេសសៀមវិញ ពួកគេបានចុះបញ្ជីសមាជិកពីក្នុងចំណោម កងទ័ព និងទ័ពជើង ទឹក វណ្ណៈពាណិជ្ជករ មន្ត្រីរាជការ និងអ្នកដទៃទៀត។ សមាជិកភាពរបស់ពួកគេនៅទីបំផុតបានឈានដល់ ១០២ ដោយបានបំបែកជាបួនសាខាសំខាន់ៗ។ ជន ទាំង នោះ រួម បញ្ចូល ទាំង ជន ស៊ីវិល ដែល ដឹក នាំ ដោយ លោក ប្រីដី ព្នមង្ស៍ ; កងទ័ពជើងទឹក ដឹកនាំដោយ ហ្លួង ស៊ិនធូសុងខេមឆៃ ; នាយទាហានវ័យក្មេង ដឹកនាំដោយ ឧត្តមសេនីយ ពិបូលសង្គ្រាម ; ហើយចុងក្រោយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ដឹកនាំដោយលោកវរសេនីយ៍ឯក ផត ផាហុនយោធិន ។
កេរដំណែល
កែប្រែសមាជិក
កែប្រែបក្សពួកយោធា
កែប្រែបក្សពួក
កែប្រែបក្សពួកទ័ពជើងទឹក
កែប្រែបក្សពួកស៊ីវិល
កែប្រែឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "Promoters Revolution". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2018-12-29.