នយោបាយឡាវ
នយោបាយនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ (ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា ឡាវ ) ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃ សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយម សភា ឯកបក្ស ។ គណបក្សនយោបាយស្របច្បាប់តែមួយគត់គឺ គណបក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ (LPRP)។ [១] ប្រមុខរដ្ឋគឺ ប្រធានាធិបតី ថងលូន ស៊ីស៊ូលីត ដែលជា អគ្គលេខាធិការបក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ ផងដែរ ធ្វើឱ្យលោកក្លាយជា មេដឹកនាំកំពូល នៃប្រទេសឡាវ។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលគឺ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ផានខាំ វិផាវ៉ាន់ ។
គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានកំណត់ដោយគណបក្សតាមរយៈ ការិយាល័យនយោបាយ ដែលមានសមាជិកទាំងប្រាំបួនដ៏មានអំណាច និង គណៈកម្មាធិការកណ្តាល ដែលមានសមាជិកចំនួន 49 រូប។ ការសម្រេចចិត្តសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានពិនិត្យដោយទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
វប្បធម៌នយោបាយ
កែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងរបស់ឡាវ សរសេរដោយបារាំង និង រាជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី 11 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1947 ហើយបានប្រកាសថាជារដ្ឋឯករាជ្យមួយនៅក្នុង សហភាពបារាំង ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្ងៃទី 11 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1957 ដែលត្រូវបានកែប្រែឡើងវិញ បានលុបចោលការយោងទៅលើសហភាពបារាំង ទោះបីជាទំនាក់ទំនងផ្នែកអប់រំ សុខភាព និងបច្ចេកទេសជិតស្និទ្ធជាមួយអតីតអាណានិគមអំណាចនៅតែបន្តកើតមានក៏ដោយ។ ឯកសារឆ្នាំ 1957 ត្រូវបានលុបចោលនៅថ្ងៃទី 3 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 1975 នៅពេលដែល រដ្ឋកុម្មុយនិស្តមួយ ត្រូវបាន ប្រកាស ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយត្រូវបានអនុម័តនៅឆ្នាំ 1991 ហើយបានកំណត់ "តួនាទីនាំមុខ" សម្រាប់បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ (LPRP) ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ ការបោះឆ្នោតត្រូវបានប្រារព្ធឡើងសម្រាប់ រដ្ឋសភា ថ្មីដែលមាន 85 អាសនៈ ជាមួយនឹងសមាជិកដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោតសម្ងាត់រហូតដល់អាណត្តិ 5 ឆ្នាំ។ រដ្ឋសភានេះអនុម័តច្បាប់ថ្មីទាំងអស់ បើទោះបីជាស្ថាប័នប្រតិបត្តិរក្សាសិទ្ធិអំណាចក្នុងការចេញក្រឹត្យដែលជាប់កាតព្វកិច្ចក៏ដោយ។
ការបោះឆ្នោតចុងក្រោយបំផុត បានធ្វើឡើងនៅខែមីនា ឆ្នាំ 2016។
ការបះបោរ
កែប្រែនៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ 2000 ការវាយប្រហារដោយ គ្រាប់បែក ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលបានកើតឡើង គួបផ្សំនឹងការបាញ់គ្នាបន្តិចបន្តួចនៅទូទាំងប្រទេសឡាវ។ [២] ក្រុមផ្សេងៗគ្នាបានអះអាងទទួលខុសត្រូវ រួមទាំង គណៈកម្មាធិការដើម្បីឯករាជ្យនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសឡាវ និងចលនាពលរដ្ឋឡាវដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
អង្គការនីតិប្រតិបត្តិ
កែប្រែOffice | Name | Party | Since |
---|---|---|---|
ប្រធាន | ប៊ុនញ៉ា វីរៈចិត្ត | បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ | ២០ មេសា ២០១៦ |
នាយករដ្ឋមន្រ្តី | ថងលូន ស៊ីស៊ូលីត | បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ | ២០ មេសា ២០១៦ |
ប្រធានាធិបតីត្រូវបានជ្រើសរើសដោយរដ្ឋសភាសម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ត្រូវបានតែងតាំងដោយប្រធានាធិបតី ដោយមានការយល់ព្រមពីរដ្ឋសភាសម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។
ក្នុងនោះមានឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីបួនរូបផងដែរ។ កាលពីការរុះរើគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៦ ពួកគេគឺឧត្តមសេនីយ៍ទោ។ ឧត្តមសេនីយ៍ ដួងឆាយ ភីឈិត្ត (ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ), ថងលូន ស៊ីស៊ូលីត (រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសផងដែរ), សោមសាវ៉ាត ឡេងសាវ៉ាដ និង នាយឧត្តមសេនីយ៍ អាសាំង ឡៅលី ។
គណៈរដ្ឋមន្ត្រីដែលមានសមាជិក 28 រូប រួមមាន អូណេចាន់ ធម្មវង្ស ជារដ្ឋមន្ត្រីការងារ ឆាលួន យ៉ាប៉ោហ័រ ជារដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ ណាំ វីណាកេត ជារដ្ឋមន្ត្រីឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម ស៊ីថាហេង ឡាត់សាផន ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម និង សោមម៉ាត ផុលសេនា ជារដ្ឋមន្ត្រីដឹកជញ្ជូន។
អង្គការនីតិបញ្ញត្តិ
កែប្រែរដ្ឋសភា មានសមាជិកចំនួន ១៦៤រូប (១៥៨ រូប ជា បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ ៦ ឯករាជ្យ) ជាប់ឆ្នោតសម្រាប់អាណត្តិ ៥ ឆ្នាំ។
គណបក្សនយោបាយ និងការបោះឆ្នោត
កែប្រែការបោះឆ្នោតសភា
កែប្រែOffice | Name | Party | Since |
---|---|---|---|
General Secretary | Bounnhang Vorachith | Lao People's Revolutionary Party | 22 January 2016 |
អង្គការតុលាការ
កែប្រែតុលាការប្រជាជនកំពូល
កែប្រែយោងតាមមាត្រា 91 នៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេស ឡាវ តុលាការប្រជាជននៃសាធារណៈរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ "មានតុលាការប្រជាជនកំពូល តុលាការប្រជាជនក្នុងតំបន់ និងតុលាការយោធា ដូចដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់" ។
តុលាការប្រជាជនកំពូលនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1982។ [៣] ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ៩២ តុលាការប្រជាជនកំពូលនៃសាធារណៈរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ គឺជាស្ថាប័នតុលាការកំពូល ហើយ "ពិនិត្យការវិនិច្ឆ័យ និងការវិនិច្ឆ័យរបស់តុលាការប្រជាជន និងតុលាការយោធា"។ [៤] [៥] មានការបង្ហាញថាស្ត្រីបានបម្រើការនៅតុលាការខេត្ត។ [៦] ជាឧទាហរណ៍ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ គេបានប្រកាសថា ណាផាផន ផុងថៃ ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានតុលាការតំបន់ ២ ខេត្តជ័យបុរី ។ [៧]
តាមមាត្រា ៩៣ ប្រធាន អនុប្រធាន និងចៅក្រមត្រូវបានតែងតាំង ផ្ទេរ ឬដកចេញដោយគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភា។ ទោះបីជាគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍មានសិទ្ធិអំណាចសម្រេចក៏ដោយ មាត្រាដដែលនេះចែងថា ប្រធានមានអំណាចមួយចំនួនទាក់ទងនឹងការតែងតាំង ការផ្ទេរ ឬដកតំណែងអនុប្រធាន។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៣ អូន នឿ ភិមម៉ាសូន បានក្លាយជាប្រធានតុលាការកំពូលដំបូងគេ។ [៣] បច្ចុប្បន្នប្រធានគឺលោក ខាំផាន់ សិទ្ធិដាំផា។
ការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញា
កែប្រែការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញាសាធារណៈត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1990។ [៨] [៩] មាត្រា ៩៩ នៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេសឡាវ ចែងថា ការិយាល័យមានទំនួលខុសត្រូវលើការ "ត្រួតពិនិត្យ [ត្រួតពិនិត្យ] និងការអនុវត្តច្បាប់ទូទាំងប្រទេស ការពារ[សិទ្ធិ] របស់រដ្ឋ និងសង្គម...[និង] ផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់។ របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងកាត់ទោសជនជាប់ឃុំតាមច្បាប់»។ ការិយាល័យត្រូវបានរៀបចំតាមបីវិធីដូចខាងក្រោមៈ [៥] [១០]
ព្រះរាជអាជ្ញាកំពូល
- ការិយាល័យអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា
- ការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញានៅកម្រិតបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍
ប្រមុខរដ្ឋអាជ្ញាកំពូលដឹកនាំគ្រប់សកម្មភាពរបស់ព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈគ្រប់កម្រិត។ [៥] សកម្មភាពទាំងអស់ត្រូវបានរាយការណ៍ទៅរដ្ឋសភា។ [១១]
ការិយាល័យអាជ្ញាកណ្តាល
- ការិយាល័យអយ្យការខេត្ត ក្រុង
- ស្រុក ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈក្រុង (ព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈស្រុក ឬក្រុង ហៅថា ព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈក្នុងស្រុក)
ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាយោធា
បច្ចុប្បន្ន ព្រះរាជអាជ្ញាកំពូលគឺលោក ខាំសាន ស៊ូវង្ស។
គណៈមេធាវីឡាវ
កែប្រែចំពោះមេធាវីជាទូទៅ យោងតាមមាត្រាឆ្នាំ 2016 មានមេធាវីចំនួន 188 នាក់នៅក្នុងប្រទេសឡាវ ដែលជាសមាជិកនៃគណៈមេធាវីឡាវ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មេធាវីភាគច្រើនបានចូលបម្រើការងារក្នុងវិស័យរដ្ឋាភិបាល ហើយមិនអនុវត្តច្បាប់ទេ កម្រនឹងគិតអំពីការអនុវត្តក្នុងវិស័យឯកជន។ ខណៈមានភស្តុតាងនៃមេធាវីជាស្ត្រីក្នុងប្រទេសឡាវ ក៏មិនមានការបង្ហាញពីរបៀបដែលស្ត្រីបានរត់គេចក្នុងវិស័យច្បាប់ដែរ។ [១២] អនុលោមតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋសភា លេខ ០២៤/.សជណ (ស្តីពីការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីមេធាវី ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦) លក្ខខណ្ឌតម្រូវរួមមាន មាន សញ្ញាបត្រ បរិញ្ញាបត្រ សញ្ជាតិឡាវ និងប្រឡងជាប់ (លក្ខខណ្ឌតម្រូវដាច់ដោយឡែកមានសម្រាប់ជនបរទេស។ មេធាវី)។ ទោះបីជាគណៈមេធាវីឡាវចេញវិញ្ញាបនបត្រដល់និស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកច្បាប់ក៏ដោយ ក៏ក្រសួងយុត្តិធម៌ឡាវជាអ្នកកំណត់ស្តង់ដារបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកច្បាប់។ [១៣]
រដ្ឋាភិបាល
កែប្រែ- កសិកម្ម និងរុក្ខាប្រមាញ់ លៀង ធីកែវ
- អប់រំ និងកីឡា សេងឌឿន ឡាចន្ថាប៊ុន
- ថាមពល និងរ៉ែ ខាំម៉ានី អ៊ិនធីឡាត
- ហិរញ្ញវត្ថុ លៀង ធីកែវ
- សាឡឹសាយ កុមម៉ាសិត ក្រសួងការបរទេស
- កិច្ចការផ្ទៃក្នុង (មហាផ្ទៃ) ខាំម៉ាញ សូនវិលៀត
- ឧស្សាហ៍កម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម ខេមនី ផុលសេណា
- ព័ត៍មាន វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍ បូសេងខាំ វង្សតារា
- យុត្តិធម៍ សាយស៊ី សន្តិវង្ស
- ការងារ និងសុខុមាលភាពសង្គម ខាំផេង សាយសំផេង
- រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងប្រៃសណីយ៍ ទូរគមនាគមន៍ និងទូរគមនាគមន៍ លោក ថានសាម៉ៃ កុម៉ាសិត
- ការពារជាតិ ច័ន្ទសាម៉ន ចាន់យ៉ាឡាត
- ធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន សោម៉ាត់ ផុលសេនា
- ផែនការ និងការវិនិយោគ សូផាញ កែវមីសាយ
- ក្រសួងសុខាភិបាល ប៊ុតកុង ស៊ីហាវង្ស
- ឧត្តមសេនីយទោ សោមកែវសីឡាវង្ស សន្តិសុខសាធារណៈ
- ប៊ុនចាញ ស៊ិនថាវង្ស មន្ទីរសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន
វិមានប្រធានាធិបតី
កែប្រែ- លោក ភុងសាវ៉ាត បុប្ផា រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី
រដ្ឋសភា (ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៦)
កែប្រែ- ប្រធានរដ្ឋសភា៖ ប៉ានី យ៉ាថូទូ (ជាប់ឆ្នោតឡើងវិញ)
- អនុប្រធានរដ្ឋសភា៖ លោក សោម ផាន់ ផេងខាំមី (ជាប់ឆ្នោតឡើងវិញ), សេងនួន សាយឡាត, ប៊ុនផន ប៊ុតតាណាវង្ស និង ស៊ីសាយ ឡឿតមឿងសន
បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ
កែប្រែការិយាល័យនយោបាយ
កែប្រែលេខាធិការដ្ឋាន
កែប្រែការបែងចែករដ្ឋបាល
កែប្រែឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "Laos profile" (ជាen-GB). 2018-01-09. https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15355605.
- ↑ "BBC News - ASIA-PACIFIC - Bomb blast in Laos capital". news.bbc.co.uk.
- ↑ ៣,០ ៣,១ "ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງສານປະຊາຊົນສູງສຸດ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-18. Retrieved 2022-08-01.
- ↑ "ສານປະຊາຊົນສູງສຸດ ໄດ້ຈັດງານໂຮມຊຸມນຸມສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນສ້າງຕັ້ງສານປະຊາຊົນ ຄົບຮອບ 35 ປີ (15 ສິງຫາ 1982 - 15 ສິງຫາ 2017) - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-18. Retrieved 2022-08-01.
- ↑ ៥,០ ៥,១ ៥,២ "ໝວດທີ X ສານປະຊາຊົນ ແລະ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-18. Retrieved 2022-08-01.
- ↑ "ສານປະຊາຊົນພາກໃຕ້ຈັດຕັ້ງພິທີປະກາດການແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ພິພາກສາທີ່ແຂວງຈຳປາສັກ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-26. Retrieved 2022-08-01.
- ↑ "ພິທີ ປະກາດແຕ່ງຕັ້ງ ປະທານສານປະຊາຊົນ ເຂດ 2 ແຂວງໄຊຍະບູລີ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-26. Retrieved 2022-08-01.
- ↑ "ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ ຫວນຄືນມູນເຊື້ອວັນສ້າງຕັ້ງ 26 ປີ". www.laosecurity.gov.la. Archived from the original on 2016-11-21. Retrieved 2022-08-01.
- ↑ "ແຂວງຫຼວງນໍ້າທາສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນສ້າງຕັ້ງໄອຍະການປະຊາຊົນຄົບຮອບ 30 ປີ 9 ມັງກອນ 1990 ຫາ 9 ມັງກອນ 2020. | ຂ່າວສານແຂວງຫຼວງນໍ້າທາ" (in American English).[តំណភ្ជាប់ខូច]
- ↑ "ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນາຖາວອນ" (PDF). JICA. 2007.
- ↑ "ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນເລກທີ..........ອອປສສູງສຸດ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ" (PDF). ພະແນກສັງລວມ ຫ້ອງການ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ.
- ↑ "Lao Legal Market: A Gentle Awakening -". laotiantimes.com.
- ↑ "ກ່ຽວກັບການປະກາດໃຊ້ກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍທະນາຍຄວາມ (ສະບັບປັບປຸງ)" (PDF). 2016. Archived from the original (PDF) on 2021-11-02. Retrieved 2022-08-01.