នយោបាយនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ (ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា ឡាវ ) ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃ សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយម សភា ឯកបក្ស ។ គណបក្សនយោបាយស្របច្បាប់តែមួយគត់គឺ គណបក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ (LPRP)។ [១] ប្រមុខរដ្ឋគឺ ប្រធានាធិបតី ថងលូន ស៊ីស៊ូលីត ដែលជា អគ្គលេខាធិការបក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ ផងដែរ ធ្វើឱ្យលោកក្លាយជា មេដឹកនាំកំពូល នៃប្រទេសឡាវ។ ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​គឺ ​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ផាន​ខាំ វិ​ផា​វ៉ាន់

គោល​នយោបាយ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​បាន​កំណត់​ដោយ​គណបក្ស​តាម​រយៈ ​ការិយាល័យ​នយោបាយ ​ដែល​មាន​សមាជិក​ទាំង​ប្រាំបួន​ដ៏​មាន​អំណាច និង ​គណៈកម្មាធិការ​កណ្តាល ​ដែល​មាន​សមាជិក​ចំនួន 49 រូប។ ការសម្រេចចិត្តសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានពិនិត្យដោយទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។

វប្បធម៌នយោបាយ កែប្រែ

រដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងរបស់ឡាវ សរសេរដោយបារាំង និង រាជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី 11 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1947 ហើយបានប្រកាសថាជារដ្ឋឯករាជ្យមួយនៅក្នុង សហភាពបារាំង ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្ងៃទី 11 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1957 ដែលត្រូវបានកែប្រែឡើងវិញ បានលុបចោលការយោងទៅលើសហភាពបារាំង ទោះបីជាទំនាក់ទំនងផ្នែកអប់រំ សុខភាព និងបច្ចេកទេសជិតស្និទ្ធជាមួយអតីតអាណានិគមអំណាចនៅតែបន្តកើតមានក៏ដោយ។ ឯកសារឆ្នាំ 1957 ត្រូវបានលុបចោលនៅថ្ងៃទី 3 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 1975 នៅពេលដែល រដ្ឋកុម្មុយនិស្តមួយ ត្រូវបាន ប្រកាស

រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយត្រូវបានអនុម័តនៅឆ្នាំ 1991 ហើយបានកំណត់ "តួនាទីនាំមុខ" សម្រាប់បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ (LPRP) ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ ការបោះឆ្នោតត្រូវបានប្រារព្ធឡើងសម្រាប់ រដ្ឋសភា ថ្មីដែលមាន 85 អាសនៈ ជាមួយនឹងសមាជិកដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោតសម្ងាត់រហូតដល់អាណត្តិ 5 ឆ្នាំ។ រដ្ឋសភា​នេះ​អនុម័ត​ច្បាប់​ថ្មី​ទាំង​អស់ បើ​ទោះ​បី​ជា​ស្ថាប័ន​ប្រតិបត្តិ​រក្សា​សិទ្ធិ​អំណាច​ក្នុង​ការ​ចេញ​ក្រឹត្យ​ដែល​ជាប់​កាតព្វកិច្ច​ក៏​ដោយ។

ការបោះឆ្នោតចុងក្រោយបំផុត បានធ្វើឡើងនៅខែមីនា ឆ្នាំ 2016។

ការបះបោរ កែប្រែ

នៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ 2000 ការវាយប្រហារដោយ គ្រាប់បែក ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលបានកើតឡើង គួបផ្សំនឹងការបាញ់គ្នាបន្តិចបន្តួចនៅទូទាំងប្រទេសឡាវ។ [២] ក្រុមផ្សេងៗគ្នាបានអះអាងទទួលខុសត្រូវ រួមទាំង គណៈកម្មាធិការដើម្បីឯករាជ្យនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសឡាវ និងចលនាពលរដ្ឋឡាវដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។

អង្គការនីតិប្រតិបត្តិ កែប្រែ

Main office holders
Office Name Party Since
ប្រធាន ប៊ុនញ៉ា វីរៈចិត្ត បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ ២០ មេសា ២០១៦
នាយករដ្ឋមន្រ្តី ថងលូន ស៊ីស៊ូលីត បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ ២០ មេសា ២០១៦

ប្រធានាធិបតីត្រូវបានជ្រើសរើសដោយរដ្ឋសភាសម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ត្រូវបានតែងតាំងដោយប្រធានាធិបតី ដោយមានការយល់ព្រមពីរដ្ឋសភាសម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។

ក្នុង​នោះ​មាន​ឧបនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​បួន​រូប​ផង​ដែរ។ កាល​ពី​ការ​រុះរើ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៨ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០០៦ ពួក​គេ​គឺ​ឧត្តម​សេនីយ៍​ទោ។ ឧត្តមសេនីយ៍ ដួងឆាយ ភីឈិត្ត (ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ), ថងលូន ស៊ីស៊ូលីត (រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសផងដែរ), សោមសាវ៉ាត ឡេងសាវ៉ាដ និង នាយឧត្តមសេនីយ៍ អាសាំង ឡៅលី

គណៈរដ្ឋមន្ត្រីដែលមានសមាជិក 28 រូប រួមមាន អូណេចាន់ ធម្មវង្ស ជារដ្ឋមន្ត្រីការងារ ឆាលួន យ៉ាប៉ោហ័រ ជារដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ ណាំ វីណាកេត ជារដ្ឋមន្ត្រីឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម ស៊ីថាហេង ឡាត់សាផន ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម និង សោមម៉ាត ផុលសេនា ជារដ្ឋមន្ត្រីដឹកជញ្ជូន។

អង្គការនីតិបញ្ញត្តិ កែប្រែ

រដ្ឋសភា មានសមាជិកចំនួន ១៦៤រូប (១៥៨ រូប ជា បក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនឡាវ ៦ ឯករាជ្យ) ជាប់ឆ្នោតសម្រាប់អាណត្តិ ៥ ឆ្នាំ។

គណបក្សនយោបាយ និងការបោះឆ្នោត កែប្រែ

ការបោះឆ្នោតសភា កែប្រែ

Main office holders
Office Name Party Since
General Secretary Bounnhang Vorachith Lao People's Revolutionary Party 22 January 2016

អង្គការតុលាការ កែប្រែ

តុលាការប្រជាជនកំពូល កែប្រែ

យោងតាមមាត្រា 91 នៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេស ឡាវ តុលាការប្រជាជននៃសាធារណៈរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ "មានតុលាការប្រជាជនកំពូល តុលាការប្រជាជនក្នុងតំបន់ និងតុលាការយោធា ដូចដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់" ។

តុលាការប្រជាជនកំពូលនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1982។ [៣] ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ៩២ តុលាការប្រជាជនកំពូលនៃសាធារណៈរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ គឺជាស្ថាប័នតុលាការកំពូល ហើយ "ពិនិត្យការវិនិច្ឆ័យ និងការវិនិច្ឆ័យរបស់តុលាការប្រជាជន និងតុលាការយោធា"។ [៤] [៥] មាន​ការ​បង្ហាញ​ថា​ស្ត្រី​បាន​បម្រើ​ការ​នៅ​តុលាការ​ខេត្ត។ [៦] ជា​ឧទាហរណ៍ ក្នុង​ឆ្នាំ ២០១៨ គេ​បាន​ប្រកាស​ថា ណាផាផន ផុងថៃ ត្រូវ​បាន​តែង​តាំង​ជា​ប្រធាន​តុលាការ​តំបន់ ២ ខេត្តជ័យបុរី[៧]

តាមមាត្រា ៩៣ ប្រធាន អនុប្រធាន និងចៅក្រមត្រូវបានតែងតាំង ផ្ទេរ ឬដកចេញដោយគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភា។ ទោះបីជាគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍មានសិទ្ធិអំណាចសម្រេចក៏ដោយ មាត្រាដដែលនេះចែងថា ប្រធានមានអំណាចមួយចំនួនទាក់ទងនឹងការតែងតាំង ការផ្ទេរ ឬដកតំណែងអនុប្រធាន។

នៅឆ្នាំ ១៩៨៣ អូន នឿ ភិមម៉ាសូន បានក្លាយជាប្រធានតុលាការកំពូលដំបូងគេ។ [៣] បច្ចុប្បន្ន​ប្រធាន​គឺ​លោក ខាំផាន់ សិទ្ធិ​ដាំ​ផា។

ការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញា កែប្រែ

ការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញាសាធារណៈត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1990។ [៨] [៩] មាត្រា ៩៩ នៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេសឡាវ ចែងថា ការិយាល័យមានទំនួលខុសត្រូវលើការ "ត្រួតពិនិត្យ [ត្រួតពិនិត្យ] និងការអនុវត្តច្បាប់ទូទាំងប្រទេស ការពារ[សិទ្ធិ] របស់រដ្ឋ និងសង្គម...[និង] ផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់។ របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ និង​កាត់​ទោស​ជន​ជាប់​ឃុំ​តាម​ច្បាប់»។ ការិយាល័យត្រូវបានរៀបចំតាមបីវិធីដូចខាងក្រោមៈ [៥] [១០]

ព្រះរាជអាជ្ញាកំពូល

  • ការិយាល័យអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា
  • ការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញានៅកម្រិតបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍

ប្រមុខ​រដ្ឋ​អាជ្ញា​កំពូល​ដឹកនាំ​គ្រប់​សកម្មភាព​របស់​ព្រះរាជអាជ្ញា​សាធារណៈ​គ្រប់​កម្រិត។ [៥] សកម្មភាពទាំងអស់ត្រូវបានរាយការណ៍ទៅរដ្ឋសភា។ [១១]

ការិយាល័យអាជ្ញាកណ្តាល

  • ការិយាល័យអយ្យការខេត្ត ក្រុង
  • ស្រុក ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈក្រុង (ព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈស្រុក ឬក្រុង ហៅថា ព្រះរាជអាជ្ញាសាធារណៈក្នុងស្រុក)

ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាយោធា

បច្ចុប្បន្ន ព្រះរាជ​អាជ្ញា​កំពូល​គឺ​លោក ខាំសាន ស៊ូវង្ស។

គណៈមេធាវីឡាវ កែប្រែ

ចំពោះមេធាវីជាទូទៅ យោងតាមមាត្រាឆ្នាំ 2016 មានមេធាវីចំនួន 188 នាក់នៅក្នុងប្រទេសឡាវ ដែលជាសមាជិកនៃគណៈមេធាវីឡាវ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មេធាវីភាគច្រើនបានចូលបម្រើការងារក្នុងវិស័យរដ្ឋាភិបាល ហើយមិនអនុវត្តច្បាប់ទេ កម្រនឹងគិតអំពីការអនុវត្តក្នុងវិស័យឯកជន។ ខណៈ​មាន​ភស្តុតាង​នៃ​មេធាវី​ជា​ស្ត្រី​ក្នុង​ប្រទេស​ឡាវ ក៏​មិន​មាន​ការ​បង្ហាញ​ពី​របៀប​ដែល​ស្ត្រី​បាន​រត់គេច​ក្នុង​វិស័យ​ច្បាប់​ដែរ។ [១២] អនុលោមតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋសភា លេខ ០២៤/.សជណ (ស្តីពីការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីមេធាវី ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦) លក្ខខណ្ឌតម្រូវរួមមាន មាន សញ្ញាបត្រ បរិញ្ញាបត្រ សញ្ជាតិឡាវ និងប្រឡងជាប់ (លក្ខខណ្ឌតម្រូវដាច់ដោយឡែកមានសម្រាប់ជនបរទេស។ មេធាវី)។ ទោះបីជាគណៈមេធាវីឡាវចេញវិញ្ញាបនបត្រដល់និស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកច្បាប់ក៏ដោយ ក៏ក្រសួងយុត្តិធម៌ឡាវជាអ្នកកំណត់ស្តង់ដារបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកច្បាប់។ [១៣]

រដ្ឋាភិបាល កែប្រែ

 
បូសេងខាំ វង្សតារា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍ឡាវ ក្នុងវេទិកាទេសចរណ៍អាស៊ាន ២០១៩ នៅទីក្រុង ហា ឡុងបាយ៍ ប្រទេសវៀតណាម។ រៀបចំដោយ TTG Events, សិង្ហបុរី

វិមានប្រធានាធិបតី កែប្រែ

  • លោក ភុងសាវ៉ាត បុប្ផា រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី

រដ្ឋសភា (ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៦) កែប្រែ

  • ប្រធានរដ្ឋសភា៖ ប៉ានី យ៉ាថូទូ (ជាប់ឆ្នោតឡើងវិញ)
  • អនុប្រធានរដ្ឋសភា៖ លោក សោម ផាន់ ផេងខាំមី (ជាប់ឆ្នោតឡើងវិញ), សេងនួន សាយឡាត, ប៊ុនផន ប៊ុតតាណាវង្ស និង ស៊ីសាយ ឡឿតមឿងសន

បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ កែប្រែ

ការិយាល័យនយោបាយ កែប្រែ

លេខាធិការដ្ឋាន កែប្រែ

ការបែងចែករដ្ឋបាល កែប្រែ

ឯកសារយោង កែប្រែ

  1. "Laos profile" (ជាen-GB). 2018-01-09. https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15355605. 
  2. "BBC News - ASIA-PACIFIC - Bomb blast in Laos capital". news.bbc.co.uk.
  3. ៣,០ ៣,១ "ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງສານປະຊາຊົນສູງສຸດ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-18. Retrieved 2022-08-01.
  4. "ສານປະຊາຊົນສູງສຸດ ໄດ້ຈັດງານໂຮມຊຸມນຸມສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນສ້າງຕັ້ງສານປະຊາຊົນ ຄົບຮອບ 35 ປີ (15 ສິງຫາ 1982 - 15 ສິງຫາ 2017) - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-18. Retrieved 2022-08-01.
  5. ៥,០ ៥,១ ៥,២ "ໝວດທີ X ສານປະຊາຊົນ ແລະ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-18. Retrieved 2022-08-01.
  6. "ສານປະຊາຊົນພາກໃຕ້ຈັດຕັ້ງພິທີປະກາດການແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ພິພາກສາທີ່ແຂວງຈຳປາສັກ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-26. Retrieved 2022-08-01.
  7. "ພິທີ ປະກາດແຕ່ງຕັ້ງ ປະທານສານປະຊາຊົນ ເຂດ 2 ແຂວງໄຊຍະບູລີ - www.peoplecourt.gov.la". www.peoplecourt.gov.la. Archived from the original on 2022-06-26. Retrieved 2022-08-01.
  8. "ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ ຫວນຄືນມູນເຊື້ອວັນສ້າງຕັ້ງ 26 ປີ". www.laosecurity.gov.la. Archived from the original on 2016-11-21. Retrieved 2022-08-01.
  9. "ແຂວງຫຼວງນໍ້າທາສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນສ້າງຕັ້ງໄອຍະການປະຊາຊົນຄົບຮອບ 30 ປີ 9 ມັງກອນ 1990 ຫາ 9 ມັງກອນ 2020. | ຂ່າວສານແຂວງຫຼວງນໍ້າທາ" (in American English).[តំណភ្ជាប់ខូច]
  10. "ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນາຖາວອນ" (PDF). JICA. 2007.
  11. "ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນເລກທີ..........ອອປສສູງສຸດ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ" (PDF). ພະແນກສັງລວມ ຫ້ອງການ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ.
  12. "Lao Legal Market: A Gentle Awakening -". laotiantimes.com.
  13. "ກ່ຽວກັບການປະກາດໃຊ້ກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍທະນາຍຄວາມ (ສະບັບປັບປຸງ)" (PDF). 2016. Archived from the original (PDF) on 2021-11-02. Retrieved 2022-08-01.