សន្ធរវោហារម៉ុក
ប្រវត្តិរបស់កវីវោហារសន្ធរម៉ុក
| ម៉ុក (ម៉ែងក្រង៉ុក ឬ ម៉ុកក្រង៉ែង) ពីព្រោះគាត់មានដៃក្រង៉ែង | |
|---|---|
| កើត | កើតខ្ទង់១៨៣០? នៅឧដុង្គ កើតនៅឧដុង្គ ជាកូនអ្នកក្រ កូនកំព្រាឪពុក |
| ស្លាប់ | គាត់ស្លាប់ខ្ទង់ឆ្នាំ១៨៩០? ស្លាប់នៅភ្នំពេញក្រោយពេលស្តេចលើករាជវាំងមកភ្នំពេញឆ្នាំ១៨៧០ |
| អាជីព | កវីនិពន្ធ ធ្វើការបំរើហ្លួន នរោត្តម ផ្ទាល់ |
| សម័យកាល | សម័យឧដុង្គ-សម័យអាណានិគមបារាំង |
| ពន្ធភាព | ជំទាវសម |
| កូន | ម៉ុក ម៉ិល (ប) ម៉ុក ត្រចាត់ (ប) ម៉ុក សំឱក (ប) ម៉ុក សំអែល (ប) ម៉ុក រំដេញ (ស) កូនស្រីគាត់ម្នាក់ជាប្រពន្ធព្រះអង្គម្ចាស់ដួងចក្រ(កូនស្តេចនរោត្តម) |
ឧកញ៉ាសន្ធរវោហារម៉ុក (១៨៣០? - ១៨៩០?) កវី សន្ធរ ម៉ុក ឬ ឧកញ៉ាសន្ធរវោហារម៉ុក ឬ អម្រឹតក្សត្រីម៉ុក ជារាជកវីរបាក្សត្រវិទូ ដែលគេស្គាល់ជាងគេនាសតវត្សទី១៩ មុនពេលលាចាកលោកនេះទៅ លោកបានបន្សល់ទុកនូវបុត្រដ៏ឆ្នើម ៥ រូបហើយក្នុងនោះបុត្រទី៣ ជាអ្នកស្នងតំណែងរបស់លោកផ្នែកតែងនិពន្ធ។
ជីវប្បវត្តិ
កែប្រែលោកត្រូវបានទំនុកបំរុងដោយព្រះមាតារបស់ព្រះបាទនរោត្តម គឺអ្នកម្នាងរស់ ក្រោយមកត្រូវបានទ្រង់តែងតាំងជា សម្តេចព្រះវររាជិនីខត្តិយាវង្សសិរីសេដ្ឋោវរោត្តមបរមវរាតុល្យសកល មង្គលបរមបពិត្រ ដោយសារទ្រង់មានគុណបំណាច់ក្នុងកាទំនុកបំរុងកវីនិពន្ធទាំងឡាយ មានកវីសន្ធរម៉ុកជាដើម។ ព្រះបាទអង្គដួង ទ្រង់បានចាត់ចែងឱ្យកវីទាំងឡាយតែងនិពន្ធនូវសាស្ត្រាល្បែងផ្សេងៗជាពាក្យកាព្យ។ លោកជាមន្ត្រីក្នុងព្រះបរមរាជវាំងខាងក្រុមព្រះអាល័ក្ស ហើយជាកវី១រូបយ៉ាងឯកខាងកាព្យឃ្លោង មានកិត្តិស័ព្ទល្បីល្បាញក្នុងជំនាន់រាជ្យព្រះកុរណាសុវណ្ណកោដ្ឋ(ស្តេចនរោត្តម)។
គ្រួសារ
កែប្រែនាទីក្រុងភ្នំពេញ នៅថៃ្ងទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៨៨០ ភរិយារបស់ឧកញ៉ាសន្ធរវោហារម៉ុក គឺលោកជំទាវសមបានផ្តល់កំណើតឱ្យទារកម្នាក់ ហើយឱ្យឈ្មោះថា សំឱក ដែលក្រោយមកត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាកវីនិពន្ធ នៅដើមសតវត្សទី២០ ដែលមានគោត្តនាម និង នាមថា ម៉ុក-សំឱក។ ពួកអ្នកស្រាវជ្រាវទាំងឡាយជឿថាលោកមានបុត្រច្រើន តែមានតែប៉ុន្មាននាក់ ដែលគេស្គាល់ជាផ្លូវការគឺ៖
- ១. ម៉ុក ម៉ិល ប្រុស
- ២. ម៉ុក ត្រចាត់ ប្រុស
ទាំង២នាក់នេះ បានទៅសិក្សានៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។ លុះត្រឡប់មកស្រុកខ្មែរវិញ ម៉ិល បានធ្វើជាចៅហ្វាយស្រុក។ ចំណែកត្រចាត់បានទៅធ្វើការនៅប្រទេសលាវហើយបានទទួលមរណភាពនៅទីនោះ។
- ៣. ម៉ុក សំឱក * ប្រុស ជាកវីស្នងពីលោក
- ៤. ម៉ុក សំអែល ប្រុស
- ៥. ម៉ុក រំដេញ ស្រី [១] (កូនស្រីគាត់នេះ ជាប្រពន្ធព្រះអង្គម្ចាស់ដួងចក្រ (កូនស្តេចនរោត្តម) ដែលត្រូវបារាំងនិរទេសឲ្យទៅរស់នៅប្រទេសអាល់ហ្សេរី ដោយសារប្រឆាំងនឹងបារាំង។
* លោកម៉ុក-សំឱក មានភរិយាឈ្មោះ អ្នកស្រីពុំបានកូនស្រីមួយឈ្មោះ សំឱក-ម៉ាលីយ៉ាន។
ស្នាដៃ និង កេរ្តិ៍ដំណែល
កែប្រែ- រឿងទុំទាវនៅឆ្នាំ១៨៥៧ ឧកញ៉ាសន្ធរវោហារម៉ុក បានចារជាកាព្យពាក្យ៧ ប្រកបដោយសិល្ប៍និពន្ធយ៉ាងល្អ គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ព្រោះលោកចេះរើសពាក្យដែលមានន័យចំ និងត្រឹមត្រូវ ដូចនេះហើយបានជារឿងរបស់លោកមានទំហំខ្លី ប៉ុន្តែមានន័យគ្រប់គ្រាន់ ទស្សនៈវណ្ណៈ និងប្រជាជនច្បាស់លាស់ ដែលនាំឲ្យលោកបង្ហាញលក្ខណៈតួបានជាក់លាក់និងរូបី។ ប៉ុន្តែគួរឲ្យស្តាយ ព្រោះរឿងទុំទាវស្នាដៃឧកញ៉ាសន្ធរម៉ុក បានត្រូវបាត់ផ្នែកខាងចុង រកមិនឃើញ គឺបាត់ត្រង់វគ្គ «ស្តេចដាក់ទោសលើអរជូន»។ បន្ទាប់មកទៀត ភិក្ខុសោម ក៏លើកយករឿងនេះមកសរសេរឡើងវិញ នៅឆ្នាំ១៩១៥។ ដូចសេចក្តីក្នុងអារម្ភកថានៃរឿងបានបញ្ជាក់ស្រាប់ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៤២ ឧកញ៉ានូ-កន ក៏សរសេរបានមួយបែបទៀត ដោយដាក់ចំណងជើងថា «ទាវឯក»។
- រឿងស្រីទេវន្ទ (១៨៥៩)។
- ដើម្បីរំលឹកដល់កិត្តិសព្ទវោហារសាស្ត្ររបស់លោកគេក៏បានយកឈ្មោះលោកទៅដាក់ជាឈ្មោះវិទ្យាល័យមួយនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវកម្ពុជាក្រោម ហៅថា វិទ្យាល័យសន្ធរម៉ុក និងដាក់ឈ្មោះវិថី មួយហៅថា វិថីសន្ធរម៉ុកដូចគ្នាដែលមានលេខផ្លូវ៩៨។
ឯកសារយោង
កែប្រែ- វិគីភីឌាខ្មែរ