សម សារី
សម សារី ( ថ្ងៃទី៦ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩១៧ ដល់ ចុងឆ្នាំ ១៩៦២) គឺជាអ្នកនយោបាយខ្មែរ ដែលបានចូលរួមក្នុងអ្វីដែលគេហៅថាផែនការទីក្រុងបាងកកប្រឆាំងនឹងព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ ។ [២] លោកជាកូនប្រុសរបស់លោក សម ញាណ ជាអ្នកនយោបាយដ៏លេចធ្លោម្នាក់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៤០ និងជាឪពុករបស់លោកសម រង្ស៊ី ដែលជាមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដ៏សំខាន់របស់កម្ពុជា។ លោកជាអ្នកស្និតស្នាលរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម សីហនុ កាលនោះ ប៉ុន្តែលោកមានទំនួលខុសត្រូវជាមួយព្រះអង្គ នៅពេលដែលព្រះអង្គត្រូវបានលាតត្រដាងនៅក្នុងអំពើពុករលួយ លក់អាជ្ញាប័ណ្ណនាំចូលនិងជាលើកទី២ កំឡុងពេលលោកកាន់តំណែងជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងឡុងដ៍ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៨ សម្រាប់ការវាយដំអ្នកបំរើមានផ្ទៃពោះ។ គាត់ត្រូវបានគេចោទថាបានវាយនាងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងររហូតនាងបានរត់គេចខ្លួនទៅការពារប៉ូលិសក្រុងឡុងដ៍។ រឿងអាស្រូវនេះបានធ្វើឲ្យមានចំណងជើងនៅក្នុងកាសែតទីក្រុងឡុងដ៍ ហើយគាត់ត្រូវបានកោះហៅមកកម្ពុជាវិញ ហើយបានដកតួនាទីទាំងអស់របស់គាត់ចេញ។ គាត់បានបាត់ខ្លួនយ៉ាងអាថ៌កំបាំងក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២។
សម សារី | |
|---|---|
| ឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រចាំនៅ ចក្រភពអង់គ្លេស | |
| ក្នុងការិយាល័យ មករា ១៩៥៨ – ១៩៥៩ | |
| តែងតាំងដោយ | នរោត្តម សីហនុ |
| ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន | |
| កើត | ៦ មីនា ១៩១៧ កំពង់ស្ពឺ, កម្ពុជា, បារាំងឥណ្ឌូចិន |
| ស្លាប់ | ១៩៦២ (អាយុ ៤៥) ប៉ាកសេ, ចំប៉ាសាក់, ព្រះរាជាណាចក្រឡាវ[១] |
| គណបក្សនយោបាយ | សង្គម |
| ពន្ធភាព | អុិន ឯម |
| កូន | សម រង្ស៊ី |
ជីវិតនយោបាយ
កែប្រែលោក សម សារី ជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងរដ្ឋាភិបាលរបស់សម្ដេចនរោត្តម សីហនុ ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ ។ លោកជា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ ពីឆ្នាំ១៩៥៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៥៦ ។ លោកបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការស្វែងរកឯករាជ្យពេញលេញសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការជួយប្រទេសកម្ពុជាដែលទើបទទួលបានឯករាជ្យថ្មី ជៀសវាងការបែកបាក់គ្នានៅក្នុងសន្និសិទទីក្រុងហ្សឺណែវ(១៩៥៤) និងក្នុងការជួយព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ បានរកឃើញសង្គមរាស្រ្តនិយម(ឆ្នាំ១៩៥៥ តទៅ)។
លោក កេង វ៉ាន់សាក់ រំឭកថា លោកជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបន្លំសន្លឹកឆ្នោត និងការគំរាមកំហែង[ត្រូវការអំណះអំណាង] ៖
ទេពកោសល្យអាក្រក់នៅពីក្រោយការគាបសង្កត់គឺលោក សម សារី ដែលជាបុរសដ៏ពូកែ។ ក្នុងនាមជាចៅក្រមស៊ើបអង្កេតក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៤០ លោកបានវាយជនសង្ស័យរហូតដល់ស្លាប់ដោយដៃរបស់គាត់ផ្ទាល់។ បន្ទាប់មកគាត់បានទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង។ នៅឆ្នាំ១៩៥៥ លោកបានចូលរួមក្នុងសង្គមរាស្ត្រនិយម ហើយបានក្លាយជាជំនួយការជិតស្និទ្ធបំផុតរបស់ព្រះសីហនុ។ . . បន្ទាប់ពីសីហនុសម្រេចប្រើកលល្បិចដៃខ្លាំង សារីបានប្រគល់លុយនិងអាវុធទៅជួលអ្នករើសអើងឲ្យមកបំបែកការប្រជុំរបស់យើង។
រឿងសម សារី
កែប្រែនៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៨ លោក សម សារី ត្រូវបានព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ តែងតាំងជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងឡុងដ៍ ដូច្នេះហើយបានបណ្តេញគាត់ចេញពីរឿងអាស្រូវពាក់ព័ន្ធនឹងការរត់ពន្ធម្រេចកម្ពុជាក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ យោងតាមទស្សនាវដ្ដីថែម៍ គាត់បាននាំស្ត្រីបួននាក់ដែលជាភរិយាផ្លូវការរបស់គាត់ជាមួយកូនប្រាំនាក់ក្នុងនោះមានលោកសមរង្សុី និងកូនស្រីបីនាក់។ ប្រាំមួយខែក្រោយមក លោកសម សារី បានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងអាស្រូវមួយទៀត នៅពេលដែលអ្នកបម្រើស្រីរបស់គាត់ អ៊ី អេងសេង ដែលបង្កើតកូនបានទៅប៉ូលីសទីក្រុងឡុងដ៍ ដោយចោទប្រកាន់គាត់ថាបានវាយដំរូបនាងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ "កំហុសតូចតាច" ។ [៣] បើតាមគណនីផ្សេងទៀត អ្នកស្រីឈ្មោះ សឿង សុន ម៉ាលី ហើយនាងធ្លាប់ណាត់ជួប សាឡុត ស ( ប៉ុល ពត ) ក្រោយមកបានបោះបង់ឱ្យលោក សម សារី កាន់តែតែប្រសើរ។ [៤] លោកសម សារី ត្រូវបានគេកោះហៅមកទីក្រុងភ្នំពេញ ប៉ុន្តែមិនបានមុនពេលដែលលោកបានដាក់រឿងរបស់លោកទៅកាន់សារព័ត៌មាន អង់គ្លេស ទេ។ គាត់បានសារភាពថាបានវាយអ្នកបំរើរបស់លោកដោយនិយាយថា:
ខ្ញុំបានកែនាងដោយវាយនាងដោយរំពាត់ខ្សែអក្សរខ្មែរ។ ខ្ញុំមិនដែលវាយនាងលើមុខទេ តែងតែកាត់ខ្នង និងភ្លៅជាការដាក់ទណ្ឌកម្មទូទៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្ញុំ។
គាត់បានប្រកែកសិទ្ធិរបស់គាត់ក្នុងការធ្វើដូច្នេះដោយសារតែ
ស្ថានទូតគឺ "កម្ពុជានៅទីក្រុងឡុងដ៍"។
ក្រោយត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ លោកសម សារី កាន់តែប្រឆាំងនឹងសម្តេចសីហនុ។ ទោះបីជាមានការប្រថុយនឹងការមិនពេញចិត្តរបស់សម្តេចព្រះសីហនុក៏ដោយ ក៏លោកសម សារី បានចាប់ផ្តើមកាសែតដែលរិះគន់ដោយបើកចំហចំពោះគោលនយោបាយរបស់ព្រះអង្គ។ លោកបានព្យាយាមចាប់ផ្តើមគណបក្សនយោបាយរបស់លោកតែមិនបានជោគជ័យ។ សកម្មភាពប្រឆាំងសម្តេចសីហនុរបស់គាត់ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថាកិច្ចការសម សារី។
អ្នកអត្ថាធិប្បាយខ្លះអះអាងថា លោកសម សារី បានធ្វើការជាមួយសេវាស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលលោកប្រហែលជាបានទាក់ទងក្នុងឆ្នាំ១៩៥៦ ពេលធ្វើទស្សនកិច្ចនៅសហរដ្ឋអាមេរិក នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៩ ក្នុងសុន្ទរកថាថ្លែងនៅខេត្តកំពង់ចាម សម្តេចព្រះសីហនុ បានប្រាប់អ្នកស្តាប់ថាលោកបានដឹងអំពីគម្រោងចារកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីផ្ដួលរំលំលោក។ ខណៈដែលសុន្ទរកថានេះមិនបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងលោក សម សារី មួយសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីសុន្ទរកថាត្រូវបានថ្លែងនោះ លោកបានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ ។ បន្ទាប់ពីមានស្រមោលនៅក្នុងការនិរទេសខ្លួនគាត់បានបាត់ខ្លួននៅឆ្នាំ ១៩៦២ [៥] កូនប្រុសរបស់លោកសម រង្ស៊ី បានអះអាងថា ឪពុករបស់លោកត្រូវបានគេសម្លាប់នៅក្រុងប៉ាកសេ ប្រទេសឡាវ តាមបញ្ជារបស់លោកសឺង ង៉ុកថាញ់ នៅចុងឆ្នាំ១៩៦២ ឬដើមឆ្នាំ១៩៦៣ [១]
សូមមើលផងដែរ
កែប្រែកំណត់ចំណាំ
កែប្រែគន្ថនិទ្ទេស
កែប្រែ- ↑ ១,០ ១,១ (ជាen) We Didn't Start the Fire: My Struggle for Democracy in Cambodia. 2013. ល.ស.ប.អ. 978-1-62776-162-8. https://www.google.com/books/edition/We_Didn_t_Start_the_Fire/4GwPBAAAQBAJ.
- ↑ David Chandler, A History of Cambodia; 3rd ed. 2003, p. 273
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedtime.com - ↑ Philip Short, Anatomy of Nightmare 2006 p. 82
- ↑ (ជាen) Sihanouk: Prince of Light, Prince of Darkness. 1994. p. 109. ល.ស.ប.អ. 978-0-8248-1639-1. https://www.google.com/books/edition/Sihanouk/lyKHq1lZaDkC.