សាឌិញ
សាឌិញ ( ចិន ៖ 嘉定) គឺជាកន្លែងចាស់មួយនៅ ភាគខាងត្បូងវៀតណាម ។
ប្រវត្តិ (សង្ខេប)
កែប្រែ
សាឌិញ ពីបុរាណ ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេស ហ្វូណន (មាននៅប្រហែលដើម សតវត្សន៍ទី ១ ដល់ពាក់កណ្តាល សតវត្សន៍ទី ៧ ) បន្ទាប់មកជាកម្មសិទ្ធិរបស់នគរ ចាន់ឡា (បច្ចុប្បន្នជា ប្រទេសកម្ពុជា )។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី «ជាកម្មសិទ្ធិ» យ៉ាងធូររលុង៖ «ជនជាតិភាគតិចនៅតែរស់នៅដោយស្វ័យភាព ហើយជនជាតិខ្មែរឯកោមិនទាន់បង្កើតអង្គភាពរដ្ឋបាលនៅក្រោមឡាបិច (ចេនឡា) នៅឡើយទេ។ទន្ទឹមនឹងនោះ ត្រូវប្រមូលផ្តុំកម្លាំងនៅភាគខាងត្បូង បឹងទន្លេសាប (បន្ទាប់ពីបោះបង់ចោលអង្គរនៅភាគខាងជើង) ដើម្បីប្រឈមមុខនឹង សៀម (ឥឡូវ ប្រទេសថៃ ) ដែលបន្តទន្ទ្រានយកដីចេនឡានៅភាគខាងលិច ដី សាឌិញ នៅតែជាដីសេរីរបស់ប្រជាជននិងស្ទើរតែគ្មានម្ចាស់ ទំនេរទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងអធិបតេយ្យតាំងពីបុរាណមក» ។
យោងតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ ជនចំណាកស្រុកវៀតណាមបានមកទីនេះដើម្បីទាមទារយកដី និងប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតនៅដើម សតវត្ស១៧ ដោយសារការរៀបអភិសេករវាង ព្រះនាង ង៉ុក វ៉ាន់ និងស្ដេច ចេនឡា ជ័យជេដ្ឋាទី ២ ក្នុង ឆ្នាំ ១៦២០ ។ ដើម្បីប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមប្រហែលជាបានមកទីនេះមុនពេលរៀបការ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារទំនាក់ទំនងនោះ ដាយវៀត (ឥឡូវ វៀតណាម ) និងចេនឡាមានសន្តិភាព ប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរអាចធ្វើដំណើរទៅមកដោយសេរីដើម្បីរស់នៅ បង្កើតលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមកាន់តែច្រើនឡើងជាងនៅ ដុងណៃ និងតំបន់ សៃហ្គន ... .
ហើយផ្អែកលើអត្ថបទដែលសរសេរដោយ សាឌិញថាញ់ថុងជី នៅពេលនោះ ជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាម "លាយឡំជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា" (មានន័យថា ចាន់ឡាប) បានដកស្រង់ថា៖
- "នៅឆ្នាំ ឆ្កែ ( ១៦៥៨ ) ... ស្តេច (លោក Nguyen Phuc Tan ) បានបញ្ជាឱ្យឧត្តមសេនីយរង Yen Vu Marquis (Nguyen Phuoc Yen) ... នាំកងទ័ពចំនួន 2,000 នាក់ដើរល្បាតទៅកាន់បន្ទាយ Tuoc Xoai ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា វាយឆ្មក់ និង ចាប់បានស្តេចប្រទេសនោះ Nac Ong Chan យកទៅដាក់គុក ហើយប្រហារជីវិតនៅរាជវាំង Quang Binh ស្តេចបានដាស់តឿនព្រះអង្គឱ្យអត់ទោសបាបរបស់ខ្លួន... នៅពេលនោះ ប្រមុខក្រុង សាឌិញ មានពីរតំបន់។ Xoai, Dong Nai បានជម្លៀសប្រជាជនពីប្រទេសយើង មករស់នៅជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីដណ្តើមយកទឹកដី” ..