អក្សរ ហ្វ័កខាម
អក្សរ Fakkham ( ថៃ: อักษรฝักขาม អក្សរដើមអំពិល ) ឬ អក្ណអក្សរថៃឡានណា ជា អកអក្សរព្រាហ្មិប្រើជាប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុង អាណាចក្រឡានណា ។ អក្សរនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាញឹកញាប់នៅក្នុងសិលាចារឹកឡានណា។
ប្រភពដើម
កែប្រែអក្សរនេះ មានប្រភពមកពី អក្សរសុខោទ័យ ចាស់ (ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា អក្សរ Proto-Thai ) ហើយត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងឡានណា នៅចន្លោះដើមសតវត្សទី១៥ និងចុងសតវត្សទី១៦។ អក្សរ នេះ អាចត្រូវបានណែនាំដល់ ឡានណា ដោយបេសកកម្មសាសនាពី សុខោទ័យ ។ [១] អក្សរនេះត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះតាមលក្ខណៈស្រដៀងគ្នានឹងរូបរាងដើម អម្ពិល [២] ព្រោះអក្សរបានពន្លូត និងរាងជ្រុងជាងជារាងការ៉េ និងកាត់កែងដូចអក្សរសុខោទ័យបុព្វបុរស។ អក្សរជាច្រើនមាន "កន្ទុយ" គួរឱ្យកត់សម្គាល់ដែលលាតសន្ធឹងខាងលើនិងខាងក្រោមបន្ទាត់សរសេរសំខាន់។ [៣]
ប្រវត្តិសាស្ត្រ
កែប្រែអក្សរនេះ ត្រូវបានគេប្រើយ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងទឹកដីដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេច ឈៀងម៉ៃ នគរឡានណា នៅចន្លោះដើមសតវត្សទី១៥ដល់ចុងសតវត្សទី១៦។ [៤] គេបានសន្និដ្ឋានថា អក្សរនេះ ជាអក្សរផ្លូវការរបស់ ឡានណា និង នគរខាងជើងផ្សេងទៀត ចាប់តាំងពីអក្សរនេះ ត្រូវបានប្រើក្នុងកំណត់ចំណាំការទូតនៃនគរ ឡានណា ដែលផ្ញើទៅប្រទេសចិន។ [៥] នគរឡានណាបាន ប្រើសម្រាប់ចារិកផ្លូវការ អក្សរសំខាន់ៗ និងឯកសារផ្សេងៗទៀត ចំណែក អក្សរតៃថាម ប្រើសម្រាប់អត្ថបទសាសនា។ [២]
សិលាចារឹកបុរាណមួយចំនួនត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងខេត្ត បកែវ, លួងណាមថា និង សាយាបុរី ប្រទេស ឡាវ ។ [៤] អក្សរ ហ្វ័កខាម អាចរកបាននៅលើ ចារឹក ជាច្រើននៅជុំវិញ ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍, មានកាលបរិច្ឆេទចាប់ពីដើមត្រីមាសទីពីរនៃសតវត្សទី 16 ។
អក្សរ នេះ អាចត្រូវបានចាត់ទុកថាជាគំរូដើមសម្រាប់ អក្សរឡាវ ។ វាត្រូវបានគេលើកឡើងថាស្គ្រីបជាប្រភពនៃ ប្រព័ន្ធសរសេរអក្សរស ខ្មៅ និងក្រហមតៃ ដែលរកឃើញនៅភាគខាងកើត យូណាន ខាងជើងឡាវ និង វៀតណាម ។ [៣]
-
សិលាចារឹកមកពីថៃ -
សិលាចារឹកវត្តឈៀងម៉ាន់ (CM1) ជាអក្សរហ្វាកខាម -
សិលាចារឹកវត្តឡាំឆាង ជាអក្ខរកម្មឡានណាថៃ ឆ្នាំ១៤៤៤។
លក្ខណៈ
កែប្រែអក្សរ Fakkham មានព្យញ្ជនៈ 41 ស្រៈ 22 លេខ 10 និង 6 ប្រភេទ។ ពាក្យត្រូវបានសរសេរដោយបន្ថែមព្យញ្ជនៈចុងក្រោយ ស្រៈ ព្យញ្ជនៈ ឬព្យញ្ជនៈទាំងបីទៅព្យញ្ជនៈដំបូង។[៦]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ Poonotoke, Dhawat (1995). "A comparative study of Isan and Lanna Thai literature". Thai Literary Traditions: 253–4.
- ↑ ២,០ ២,១ Spreading the Dhamma: Writing, Orality, And Textual Transmission in Buddhist Northern Thailand. 2006-01-01. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "Veidlinger" defined multiple times with different content - ↑ ៣,០ ៣,១ Hartmann, John F. (1986). "The Spread of South Indic Scripts in Southeast Asia". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies 3 (1): 6–20. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "Hartmann" defined multiple times with different content - ↑ ៤,០ ៤,១ Lorrillard, Michel (2009-03-31). "Scripts and History : the Case of Laos". Senri Ethnological Studies 74. DOI:10.15021/00002575. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "Lorrillard2009" defined multiple times with different content - ↑ Iijima, Akiko (2009-03-31). "Preliminary Notes on "the Cultural Region of Tham Script Manuscripts"". Senri Ethnological Studies 74. DOI:10.15021/00002574.
- ↑ (1981)"Fakkham scripts found in Northern Thai inscriptions".