ខេត្តប៉ៃលិន
ប៉ៃលិន ជាខេត្តមួយឋិតនៅជ្រុងខាងជើងនៃជួរភ្នំក្រវាញ ត្រូវជាភាគខាងលិចនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មានព្រំប្រទល់ជាប់ជាមួយប្រទេសថៃ។ ខេត្តនេះព័ទ្ធជុំវិញដោយខេត្តបាត់ដំបង និង ត្រូវបានផ្ដាច់ចេញពីខេត្តបាត់ដំបង ឱ្យក្លាយជាតំបន់រដ្ឋបាលដាច់ដោយឡែក បន្ទាប់ពីការចុះចូលរបស់ក្រុមលោកអៀង សារី នៅឆ្នាំ ១៩៩៦។ ប៉ៃលិនត្រូវបានពិភពលោកស្គាល់ថា ជាជម្រកចុងក្រោយនៃពួកខ្មែរក្រហម ដែលឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេ បន្ទាប់ពីបានចាញ់សង្គ្រាម នៅឆ្នាំ ១៩៧៩ និង ដើរតួជា រដ្ឋធានីនៃ រដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្ននៃការរួបរួមជាតិ និង សង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា ។
| ខេត្តប៉ៃលិន | |
|---|---|
| ខេត្ត | |
 | |
 | |
| កូអរដោនេ: 12°51′02″N 102°36′34″E / 12.85056°N 102.60944°ECoordinates: 12°51′02″N 102°36′34″E / 12.85056°N 102.60944°E | |
| ប្រទេស |  កម្ពុជា |
| ទីរួមខេត្ត | ក្រុងប៉ៃលិន |
| ផ្ទៃក្រឡា | |
| • សរុប | ៨០៣ គម2 (៣១០ ម៉ាយ ការ) |
| ប្រជាជន (2008)[១] | |
| • សរុប | ៧០៤៨២ |
| • សន្ទភាព | ៨៨/km2 (២៣០/sq mi) |
| Provincial population | |
| ល្វែងម៉ោង | UTC+07 |
| Dialing code | +855 |
| ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦ | KH-24 |
| ស្រុក | ២ |
ខេត្តនេះគឺជាខេត្តដែលស្ថិតនៅក្រោមអាណាចក្រខ្មែរដ៏មានឥទ្ធិពល ប៉ៃលិនត្រូវបានដណ្តើមកាន់កាប់នៅឆ្នាំ១៥៥៨ ដោយពួកកងទ័ពភូមា ហើយក្រោយមកបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមរហូតដល់ឆ្នាំ១៩០៧ និងម្តងទៀតពីឆ្នាំ១៩៤១ ដល់១៩៤៦ (កម្ពុជាក្រោមការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុន) នៅពេលដែលខេត្តប៉ៃលិនត្រូវបានប្រគល់មកអោយកម្ពុជាវិញ។ នៅថ្ងៃទី ២២ ធ្នូ ២០០៨ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី បានចុះព្រះហស្ថលេខា លើរាជក្រឹត្យមួយ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរ ក្រុងកែប ក្រុងប៉ៃលិន និង ក្រុងព្រះសីហនុ ឱ្យទៅជាខេត្ត ព្រមទាំងកែតម្រូវព្រំប្រទល់ខេត្តផ្សេងៗទៀតផងដែរ។[២] ប្រជាជននៅទីនោះភាគច្រើនជាកសិករ មានដាំដំណាំ ជាច្រើន ប្រភេទដូចជា ពោត ដំឡូង ។ដំណាំដែលទទួលផលល្អ ជាងគេ ហើយនាំចេញច្រើនគឺ ពោត។ ទន្ទឹមនឹងដំណាំទាំងនេះ មានដាំផ្លែឈើហូបផ្លែ មាន ដូចជា ស្វាយ ចេក សាវម៉ាវ ធុរ៉េន មង្ឃុត ជាពិសេស គឺ ក្ងែន ជាផ្លែឈើមួយប្រភេទ ដែលដុះនៅតែតំបន់ ប៉ៃលិន ហើយក៏មានការដាំបន្តហើយនៅតាមបណ្ដា ខេត្តនានា។ ក្ងែន មិនខុសពី មៀនទេ ប៉ុន្តែវាមិនផ្អែមដូចមៀនទេ ហើយវាមានសាច់ច្រើនជាងមៀន។ ការរស់នៅរបស់ប្រជាជនគឺ ពួកគេចេះស្រឡាញ់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយបើមានកម្មវិធី បុណ្យទានផ្សេងៗ គេជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រកបដោយការយោគយល់។
និរុត្តិសាស្ត្រ
កែប្រែតាមអ្នកស្រុកឲ្យការណ៍ថាពាក្យ" ប៉ៃលិន" នេះក្លាយមកពីពាក្យ "ភេលេង" ព្រោះមាននិទានរឿងដើមបញ្ជាក់ផងថាៈ កាលនោះ "នៅសតវត្សទី១៩ មានអ្នកប្រមាញ់ដេញ តាមដានសត្វព្រៃចេះតែឆ្ងាយទៅៗ រហូតដល់ភូមិភាគប៉ៃលិនសព្វថៃ្ងនេះដែលគ្រានោះ នៅជាព្រៃស្រោង មានវាលចន្លោះខ្លះតែត្រង់ប្រឡាយទឹកដែលហៅថា " អូរ " មាន អូរទុងជាដើម។ កែ្បរមាត់អូរនេះអ្នកប្រមាញ់បានប្រទះឃើញសត្វភេកំពុងហែលទឹកលុះឃើញ មនុស្សមកដល់ភេក៏រត់ទៅ ។ អ្នកប្រមាញ់ចូលទៅមើលត្រង់កនែ្លង ភេប្រែឡងគ្នានោះលុះឃើញដុំថ្មតូចៗ មានពន្លឺផេ្លកៗក៏នាំគ្នារើសយកម្នាក់មួយដុំទុកយកទៅ បង្ហាញញាតិមិត្តឯស្រុកខ្លួនវិញ។ លុះទៅដល់ស្រុកមានអ្នកស្រុកនោះ " តាមនិយាយថាពួកកូឡាដែលមករស់នៅ ក្នុងខេត្តចន្ជប៊ុន ស្រុកសៀម " ស្គាល់ថាថ្មនេះមានតមៃ្លគេក៏យកទៅវាយ បំបែករួចចៃ្នជាត្បូងឡើង ក៏ឃើញថាមានទឹកល្អ ។ កាល បើដូចេ្នះគេក៏នាំគ្នាទៅសួរទិញពីពួកប្រមាញ់នោះទៀត ។ ពួកប្រមាញ់យល់ថាជាផ្លូវរកស៊ីមួយហើយក៏ព្យាយាមនាំ គ្នាឆ្នោះទៅយក ថ្មនេះពីកនែ្លងមុនជាញឹកញាប់ ។ ដោយ មានការទៅមកញឹកញាប់នេះ ហើយទើបអ្នកទាំងនោះសន្មតឈ្មោះទីកនែ្លងត្រង់នេះថា " កនែ្លង ភេលេង "យកតាម ហេតុការណ៍ដែលគាត់ប្រទះ ឃើញជាលើកតំបូង នោះ ។ ប៉ុនែ្តដោយហេតុពួកអ្នកទាំងនេះ នៅស្រុកសៀមក៏អានពាក្យនេះក្លាយទៅតាមសមេ្លងសៀមបន្តិចទៅគឺ " ភេ" ទៅជា "ផេ" ឯ " លេង " ទៅជា "ឡេន ឬ ឡិន" ដូចេ្នះរួមមកទៅជា " ផេឡិន " ។ លុះសម័យបារាំងមកកាន់កាប់ទីកនែ្លងតំបន់នេះ "គ.ស១៩០៩" គេក៏សរសេរឈ្មោះនេះជាអក្សររ៉ូមាំង តាម សមេ្លង ផង តាមរូបសាស្រ្ត ផង ជា PHAI-LINគឺ PH ជា អក្សរ ផ AIជាស្រះអេ Lជាអក្សរល I ជា ស្រះ អិ ផ្សំនឹងN ជាអក្សរន។ ចំណេរ តមកដើម្បីកុំឲ្យពិបាកសរសេរគេក៏ភ្ជាប់លែង ឲ្យមានសហសញ្ញាក៏ក្លាយទៅជា PAILIN ។ ហើយក្រោយមកដោយបារាំងអានគ្មានអក្សរ H គេក៏លុបចោលទៅនៅសល់ PHAILIN ។
សេចក្តីអធិប្បាយមកនេះមានទំនងជាដើមកំណើតស្រុក(Monographie) ជារឿងព្រេងដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់អ្នកស្រាវជ្រាវទៅពេលមុខទៀត។ ការណ៍នេះយើងសង្ឃឹមថា លោកអ្នកអានណាចេះចាំរឿងព្រេង នៅភូមិភាគនេះវែងឆ្ងាយទៅទៀតក៏សូមបញ្ជូមកឲ្យ យើងផងដើម្បីកែសម្រួលទៅលើកក្រោយ។[៣]
ក្រោយពីយើងបានដឹងអំពីប្រវត្តិឈ្មោះ ប៉ៃលិន រួចមកយើងអាចយល់ថាហេតុផលដែលមានបញ្ជាក់ ខាងលើជាសក្ខីភាពមួយអាចយកជាការបានសម្រាប់ការសិក្សាតទៅ ថៃ្ងអនាគតទៀត។ ចាប់តាំងពីការធ្វើ អាណានិគមពីសំណាក់បារាំងសែស " ១៨៦៣-១៩៥៣" សម័យខែ្មរយើង បានទទួលរាជ្យពីបារាំងសែស " ០៩ វិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៥៣ " មកដល់សម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម និង ក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋខែ្មរ " ១៩៧០ " ប៉ៃលិនគឺជាស្រុកមួយស្ថិតនៅ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង។ ក្រោយពេល ដែលសង្រ្គាមបានឆាបឆេះ អស់រយៈ ពេលរាប់ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះប៉ៃលិនជាលេណដ្ឋាន ជាតំបន់យុទ្ធសាស្រ្ត និងជាតំបន់បង្ហូរឈាមគ្នាយ៉ាងក្តៅ គគុកមួយ។
រដ្ឋបាល
កែប្រែខេត្តប៉ៃលិន មានស្រុកពីរ គឺ ៖
| កូដស្រុកនិងក្រុង | ឈ្មោះស្រុកនិងក្រុងជាភាសាខ្មែរ | ឈ្មោះស្រុកនិងក្រុងជាអក្សរឡាតាំង |
|---|---|---|
| ២៣០១ | ក្រុងប៉ៃលិន | Pailin |
| ២៣០២ | ស្រុកសាលាក្រៅ | Salakrao |
ប្រវត្តិសាស្ត្រ
កែប្រែនៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ៧០ ប៉ៃលិនគឺជាទីក្រុងដែលមានភាពរីកចម្រើនដែលកើតចេញពីកន្លែងដាក់ត្បូងដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅតាមទីជនបទជុំវិញ។ ដោយសារតែធនធានរបស់វា វាជាទីក្រុងមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងដំបូងគេដែលត្រូវបានឈ្លានពានដោយខ្មែរក្រហម នៅពេលដែលពួកគេចាប់ផ្តើមវាយលុកប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលជាតិ។ ទីក្រុងនេះមិនមានការតស៊ូទេ ហើយទាហានខ្មែរក្រហមត្រូវបានស្វាគមន៍ជាអ្នករំដោះនៅពេលពួកគេដើរចូលទីក្រុង ត្រង់ចំណុចនេះ បានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយខ្មែរក្រហម ហើយអ្នកស្រុកភាគច្រើនជឿថាពួកគេកំពុងប្រយុទ្ធដើម្បីស្តារទ្រង់ឡើងកាន់អំណាច។ វាមិនយូរប៉ុន្មានទេ មុនពេលអ្នកស្រុកភាគច្រើនត្រូវបានបង្រួបបង្រួមសម្រាប់ការដើរក្បួនដោយបង្ខំទៅកាន់ជនបទដើម្បីធ្វើការនៅស្រែ។ អ្នកដែលគេជឿថាមានទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានគេសម្លាប់។ ខ្មែរក្រហមបានប្រើប្រាស់ប្រាក់ចំណូលពីការជីកយករ៉ែនៅតំបន់ប៉ៃលិន ដើម្បីផ្តល់មូលនិធិដល់ការវាយលុករបស់ពួកគេ ហើយក្រោយមករដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេនៅពេលដែលពួកគេទទួលបានអំណាចជាតិ។ នៅពេលដែល កងទ័ពវៀតណាមឈ្លានពានបានទម្លាក់ពួកគេចេញពីអំណាច ពួកគេបានដកថយទៅប៉ៃលិន ជាកន្លែងដែលអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមជាច្រើននៅមានសព្វថ្ងៃ។
មេដឹកនាំខ្លះបានទៅពួនសម្ងំដោយភ័យខ្លាចចំពោះការផ្តន្ទាទោសចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មរបស់ពួកគេ ទោះបីជាមេដឹកនាំផ្សេងទៀតរស់នៅដោយបើកចំហនៅក្នុងខេត្តក៏ដោយ។ គេនិយាយថា៧០% នៃបុរសចំណាស់នៅតំបន់នោះគឺជាអ្នកប្រយុទ្ធសម្រាប់ខ្មែរក្រហម ប៉ុន្តែមិនទាន់មានអ្នកប្រយុទ្ធធម្មតាណាម្នាក់ត្រូវបាននាំយកមកកាត់ទោសនៅឡើយ។ ត្រូវបានប្រមូលផ្តុំឡើងដើម្បីប្រឈមមុខនឹងយុត្តិធម៌ដោយសាលាក្តីអន្តរជាតិរួមមាន ខៀវ សំផន និង នួន ជា។[៤]
ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមមក ខេត្តប៉ៃលិនបានទទួលរងនូវការធ្លាក់ចុះនៃសេដ្ឋកិច្ច និងការបរាជ័យនៃអាជីវកម្មក្នុងស្រុក។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តំបន់ដែលមានស្ថិរភាពនយោបាយនៅពេលនេះកំពុងមើលឃើញរលកថ្មីនៃទេសចរណ៍ផ្តោតលើប្រាសាទបុរាណ ព្រៃឈើធម្មជាតិ និងសត្វព្រៃ និងជាពិសេសទីផ្សារត្បូងមានតម្លៃ។
ផ្សារ
កែប្រែតំបន់ទេសចរណ៍
កែប្រែតំបន់ទេសចរណ៍ទាំងនោះ ជាតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិពិតៗ ទឹកធ្លាក់ ហូរពីលើកំពូលភ្នំ មានព្រៃឈើអមជាមួយ គួរជាទីរម្យនា នាពេលលំហែរកាយ សម្រាប់គ្រួសារ ឬ សម្រាប់ លំហែរចិត្ត ដូចខាងក្រោម៖
រមណីយដ្ឋានភ្នំយ៉ាត
កែប្រែជាតំបន់រមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលជាវត្តចាស់សាងសង់ជារាងវត្តកូឡា។ ភ្នំយ៉ាតមានទីតាំងស្ថិតនៅក្រុងប៉ៃលិនខាងស្តាំដៃពីទីក្រុងប៉ៃលិនតាមផ្លូវជាតិលេខ១០។ ភ្នំយ៉ាតជាតំបន់ដែលមានអបិយជំនឿខ្លាំងក្លាណាស់សំរាប់អ្នកដែលរស់នៅក្រុងប៉ៃលិន និងអ្នកដំនើរឆ្លងកាត់តំបន់នោះ ជាពិសេសជាតំបន់ដែលនៅសល់រ៉ែត្បូងច្រើនជាងគេបង្អស់នៅក្នុងក្រុងប៉ៃលិន។
រមណីយដ្ឋានភ្នំកុយ
កែប្រែជាតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ។ តំបន់នេះមានចំងាយ២០គម ពីក្រុងប៉ៃលិន តាមផ្លូវស្ទឹងកាច់ សាសាលាក្រៅក្នុង ឃុំស្ទឹងកាច់ ស្រុកសាលាក្រៅ។
រមណីយដ្ឋានអូរអែម
កែប្រែជាតំបន់រមណីយដ្ឋានចាស់ ដែលស្ថិតនៅក្នុងសង្កាត់អូរច្រារ ខ័ណ្ឌប៉ៃលិនមានចំងាយ១០គមពីក្រុងប៉ៃលិនហើយរមណីយដ្ឋាននេះជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិ។
រមណីយដ្ឋានក្បាលអូរតាវ៉ៅ
កែប្រែជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិដែលពោរពេញទៅដោយទេសភាពល្អត្រកាល រួមផ្សំជាមួយនឹងអូរថ្លាឆ្វេង។ តំបន់នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងសង្កាត់អូរតាវ៉ៅ ខ័ណ្ឌប៉ៃលិន មានចំងាយ ៥គម ពីក្រុងប៉ៃលិន។
រមណីយដ្ឋានទំនប់ទឹកភ្នំជីងចក់
កែប្រែជាតំបន់ទេសចរណ៍ទើបបង្កើតថ្មីចំងាយប្រមាណ៤គមពីទីក្រុងមានលក្ខណៈជាទំនប់ស្ទាក់ទឹកសំរាប់បំរើអោយវិស័យកសិកម្មហើយមានធ្វើស្ពានឆ្លងកាត់មានទូកសំរាប់អុំនិងតូបតូច សំរាប់អង្គុយព្រមទាំងមានសួនច្បារផ្កាចំរុះពណ៌គួរជាទីគយគន់។
ក្រៅពីនេះគេសង្កេតឃើញមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិផ្សេងទៀតដូចជាទឹកធ្លាក់ភ្នំខៀវ ៣២ជាន់និងទឹកធ្លាក់បរហ៊ុយ។
ភូមិសាស្ត្រ
កែប្រែ| សូររបស់sectionនេះ ឬរចនាបថអាចនឹងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងសូរសមរម្យដែលប្រើក្នុងវីគីភីឌា។ រាល់ចម្ងល់អាចនឹងឃើញនៅលើទំព័រសន្ទនា។ មើលលំណែនាំនៃសំណេរអត្ថបទអោយបានល្អរបស់វីគីភីឌា សម្រាប់ការណែនាំ។ (April 2015) |
Pailin's culture is distinctly different from most of Khmer culture. According to some data, Pailin's culture is predominantly Burmese, and has much in common with that of the country of Burma.[ត្រូវការអំណះអំណាង] This affinity is shown in the region's cuisine, dress, temple architecture, festivals and arts. The culture can be seen as similar to the culture in Chiang Mai, Thailand. The people of Pailin are predominantly Kola. The Kola people originally migrated from Burma beginning in 1876 (note: Khmer people called the Burmese people, "Kola" or "Pumea"). Another wave of migrants, the Shan (one of the many ethnic minorities of Burma) arrived from Burma in the 1920s. The "Kola" or Burmese immigrants of Pailin are known for their work in the precious gem business, which likely is what attracted them to Pailin. Pailin was synonymous with the Mogok region of Burma, where similar precious gem stones were mined. According to people who are in the gem business, gem stones of Pailin are comparable to the gem stones from the Mogok region in Burma; thus, Khmer people believed the Kola or immigrants from Burma were from the Mogok region of Burma).[៥]
There are several dialects spoken locally including Khmer, Shan and Kola. The local Khmer dialect shows influence in tone and pronunciation from the Burmese languages as well as Kham Muang and Mon language.
In Pailin, there are a few different kinds of foods. Kola's food is distinct from Burma's Cuisine as well. The most popular Burmese style one is Mee Kola (មីកុឡា) which is a vegetarian noodle dish made from thin rice stick noodles, steamed and cooked with soy sauce and garlic chive, sometimes mixed with some meats and small lobster. Other dishes include Tom yum from Thailand and Mon banana pudding of Burma. These have all spread to other parts of Thailand and Cambodia, but normally in versions which are flavored more sweetly than the Pailin version, especially in Phnom Penh.
The Traditional clothes of Pailin is Longyi, also known as Sarong. The cloth is often sewn into a cylindrical shape. It is worn around the waist, running to the feet. It is held in place by folding fabric over, without a knot. It is also sometimes folded up to the knee for comfort. These traditional "longyi" have about 2 meters of in length of swan. The cloth is made of cotton and sometimes from silk. Kola men wear ankle-length patterns of checks, plaids or stripes "Longyi" in any kinds of color. The Men always wear their white eingyi shirt which has a mandarin collar and sometimes also wear a traditional jacket called taik-pon over their eingy. It has white, grey, black or terracotta colors. They put the gaung baung turban on their head and on their feet wear simple rubber or velvet slippers.
For Kola women's calf-length longyi are in solid colors, flower prints and many kinds of designs. They soften have a red based color, with partial stripes or very small checks similar to what Mon wear. They also often have horizontal or vertical stripes at the middle part. Royalty traditionally wore a long dress called "thin-dai" decorated by many threads. It was always worn by a lord's daughter and the king of the province's lady. The Women wears a beautiful blouse and a lovely shirt which is known as eingyi. The shirt is decorated with several colors and many piece of silver. The shirt also has horizontal or vertical stripes at the middle part in some beauty color. Kola women tie a traditional shawl on their eingyi as well as they put the shawl on their shoulders. Women tie a lovely band on their head and wear beautiful flowers in their hair, allowing their hair to drop as a ponytail above their shoulders. They sometimes took a traditional umbrella made from baboom with them. The footwear is simple slippers of leather or velvet called Hnyat-phanat.
All of these costumes were shiny with bright colors during celebrations. The clothing is very similar to what is worn by the Shan in Burma.[៦]
The houses in Pailin are built from wood, about 8 cm to 1 meter includes a wide door and in the middle of house, there are the hermitages of Buddha and anothers spirit house. The Kola People are fond of planting roses in front of their homes.
សេដ្ឋកិច្ច
កែប្រែThe surrounding area was rich in a variety of gemstones which were mined almost clean to support the Khmer Rouge. They also logged the area extensively, creating great environmental damage. Now all you can find is low-quality, cheap, hand-faceted gemstones at the market in downtown Pailin.[ត្រូវការអំណះអំណាង]
Unlike most of Cambodia, Pailin is composed primarily of uplands where little rice is grown. This makes it very difficult for farmers to rely on subsistence agriculture. Crop failures trigger collection of food and gems from the forests, increasing the number of land mine accidents. Many farmers produce non-traditional crops for the markets, including sesame, mung and soya. In 2003-04 it produced 17,204 tons of maize, the second-highest production in the country.[៧]
Traders in Pailin will accept Cambodian riels, US dollars, and Thai baht; US dollars are preferred.
Land mines
កែប្រែPailin was one of the most heavily mined area in the world. Travellers are cautioned to stay on marked roads. De-mining is ongoing with UN help, which brings in some of the few foreigners that the locals encounter.[ត្រូវការអំណះអំណាង]
Administration
កែប្រែThe province is divided into two districts:
Until 2001 Pailin was part of Battambang Province, then elevated to city status, and then again to provincial status and thus became an autonomous zone of its own.
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "General Population Census of Cambodia 2008 - Provisional population totals" (PDF). National Institute of Statistics, Ministry of Planning. 3 September 2008.
- ↑ "ព្រះរាជក្រឹត្យផ្លាស់ប្ដូរក្រុងប៉ៃលិនជាខេត្តប៉ៃលិន". Archived from the original on 2011-07-22. Retrieved 2011-06-29.
{{cite web}}: zero width space character in|title=at position 5 (help) - ↑ ដកស្រង់"សៀវភៅប្រជុំ រឿងព្រេងខែ្មរភាគ៦និងឯកសារទាក់ទងនឹងភ្នំ បោះពុម្ភដោយពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ និងដោយក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ព.ស ២៥៣៨
- ↑ "Key figures in the Khmer Rouge". BBC. September 19, 2007. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/2856771.stm។ បានយកមក 2007-09-21.
- ↑ "Dance and Cultural Show". Flickr. 2009. Retrieved 2009-02-07.
- ↑ "Traditional Costume in Myanmar". Travel blog. 2009. Retrieved 2009-02-07.
- ↑ Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries. Agricultural Statistics, 2003-04 Royal Government of Cambodia, Phnom Penh, 2004.
- ↑ ៨,០ ៨,១ All districts, communes and villages in Pailin, National Institute of Statistics, http://www.bridgeinternational.biz/download/villages/Pailin.pdf Archived 2012-07-04 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
Relevant Links
កែប្រែOfficial Pailin Tourism Archived 2021-01-17 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន. The Official Cambodian Ministry of Tourism website for the city of Pailin.