គណបក្សសាធារណរដ្ឋ (កម្ពុជា)

កុំភាន់ច្រឡំជាមួយ គណបក្សខ្មែរសាធារណរដ្ឋ។

គណបក្សសាធារណរដ្ឋ គឺជា​ចលនា​នយោបាយ​រយៈពេល​ខ្លី​របស់​កម្ពុជា ដែល​បាន​បង្កើត​ឡើង​ក្នុង​សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ (១៩៧០-៧៥)។

គណបក្សសាធារណរដ្ឋ
អ្នកដឹកនាំ	ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ
បង្កើត	មិថុនា ១៩៧២
រំលាយ	មេសា ១៩៧៥
ទីស្នាក់ការកណ្ដាល	រាជធានីភ្នំពេញ, កម្ពុជា
មនោគមវិជ្ជា	ជាតិនិយមខ្មែរ អភិរក្សនិយម សាធារណរដ្ឋនិយម ប្រឆាំងកុម្មុយនិស្ត
គោលជំហរនយោបាយ	ស្លាបស្តាំ
សាសនា	ព្រះពុទ្ធសាសនា
នយោបាយនៅកម្ពុជា គណបក្សនយោបាយ ការបោះឆ្នោត

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

គណបក្សសាធារណៈរដ្ឋ គឺជាគណបក្សថ្មីមួយដែលបង្កើតឡើងក្រោយ រដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៧០ ដែលបានផ្តួលរំលំរបបសង្គមរាស្ត្រនិយម របស់សម្តេចនរោត្តម សីហនុ ។

បក្សនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ ជា "សមាគមសាធារណរដ្ឋឯករាជ្យ" ដោយ ទេព ឃុនណា ដែលជាសហការីជិតស្និទ្ធរបស់មេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ ។ គណបក្សសាធារណរដ្ឋត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧២ ក្នុងការរៀបចំសម្រាប់ការបោះឆ្នោតសភាដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅឆ្នាំនោះ។ ព្រះអង្គសិរិមតៈ បានក្លាយជាអគ្គលេខាធិការរបស់ខ្លួន។ វាបានទទួលយកនិមិត្តសញ្ញានៃក្បាលបុរសនិងស្ត្រីដើម្បីបង្ហាញពីការសង្កត់ធ្ងន់របស់វាលើ "តម្លៃគ្រួសារ" ។

គណបក្សសាធារណៈរដ្ឋគឺជាយានជំនិះដ៏សំខាន់សម្រាប់ផលប្រយោជន៍របស់ព្រះអង្គសិរិមតៈ ហើយបានដំណើរការជាចម្បងជាជម្រើសមួយសម្រាប់ប្លុកអំណាចរបស់មេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារដ៏ទៃទៀត ឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ ដែលប្អូនប្រុសរបស់លោក លន់ ណុន គ្រប់គ្រងគណបក្សសង្គមរាស្រ្តនិយម (PSR)។ ខណៈពេលដែលក្រោយមកទៀតបានបណ្តុះនូវមូលដ្ឋានអំណាចប្រជានិយម គ្របដណ្តប់ទាំងនិស្សិតរ៉ាឌីកាល់ និង - សំខាន់ - កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធជាតិខ្មែរ សាធារណរដ្ឋបានទាក់ទាញឥស្សរជនទីក្រុង អ្នកជំនួញចិន-ខ្មែរ និងមន្ត្រីយោធាមួយចំនួនតូច (ដូចជា ថងវ៉ាន់ ហ្វានមួង )។ ថ្វីត្បិតតែវេទិកាជាតិនិយមរបស់គណបក្សសាធារណរដ្ឋមានច្រើនបែបស្រដៀងនឹងគណបក្សសង្គមរាស្ត្រនិយម ក៏ដោយ ក៏រចនាមិនសមរម្យរបស់ទ្រង់សិរិមតៈ បានធ្វើឱ្យគាត់មានគុណវិបត្តិចំពោះលទ្ធិប្រជានិយមរបស់ លន់ នល់។ នៅពេលដែលការបោះឆ្នោតត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជាយថាហេតុនៅថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញាឆ្នាំ១៩៧២ គណបក្សសាធារណរដ្ឋបានបដិសេធមិនចូលរួមដោយលើកឡើងពីភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនក្នុងការពេញចិត្តនឹងគណបក្សសង្គមរាស្ត្រនិយម ។

ស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរនៅតែបន្តរអាក់រអួល ហើយនៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៣ ទេព ឃុនណា គឺជាគោលដៅនៃការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាត នៅពេលដែលគ្រាប់បែកដៃមួយគ្រាប់ត្រូវបានគប់ចូលក្នុងរថយន្តរបស់គាត់។ ឧបទ្ទវហេតុនេះត្រូវបានគេជឿថាជាស្នាដៃរបស់លោក លន់ នុន ដែល "កងវរសេនាតូចសន្តិសុខសាធារណៈរដ្ឋ" ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងសកម្មភាពបែបនេះដោយភ្នាក់ងារចារកម្មលោកខាងលិច។

សម្ពាធពីជនជាតិអាមេរិក ដែលចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលទូលំទូលាយនៅភ្នំពេញ ទីបំផុតនាំឱ្យ ណុន លាលែងពីមុខតំណែង ហើយដកខ្លួនគាត់ទៅទីក្រុងប៉ារីស។ "ក្រុមប្រឹក្សានយោបាយជាន់ខ្ពស់" ត្រូវបានបង្កើតឡើង រួមមាន សិរិមតៈ លន់ នល់ ចេង ហេង និង អ៊ិន តាំ ។ គណៈប្រតិភូគណបក្សសាធារណរដ្ឋត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ ដោយការពិត ទោះបីជាពួកគេមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបោះឆ្នោតនៅក្នុងសភាក៏ដោយ ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែចាត់ទុកថាខុសច្បាប់។ ទេព ឃុនណា បាន​រត់​ចូល​ទៅ​លន់ ណុន ក្នុង​ក្លឹប​រាត្រី​ទីក្រុង​ប៉ារីស ដោយ​ដាល់​គាត់​បណ្តាល​ឲ្យ​បាក់​ធ្មេញ​ជាច្រើន​ដង។

ទោះបីជាមានការតែងតាំង "ក្រុមប្រឹក្សានយោបាយជាន់ខ្ពស់" ក៏ដោយ ក៏ទ្រង់សិរិមតៈ និងគណបក្សសាធារណរដ្ឋមិនអាចបំបែកការត្រួតត្រារបស់ ប.ស.ស.បានឡើយ មុនពេលរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរដួលរលំទាំងស្រុងនៅថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥។

សូម​មើល​ផង​ដែរ

• គណបក្សខ្មែរសាធារណរដ្ឋ
• គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (កម្ពុជា)
• គណបក្សសាធារណរដ្ឋសង្គម
• ក្រុមប្រជាជន