មនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងខ្មែរ
មនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងខ្មែរ គឺជាមនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងនឹងប្រទេសកម្ពុជា ជនជាតិខ្មែរ ខ្មែរក្រៅប្រទេស ឬ វប្បធម៌ខ្មែរ ។ ដោយសារខ្មែរមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា វាអាចសន្មតថាជាមនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងនិងការស្អប់ខ្ពើមរបស់ខ្មែរ។
មនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងខ្មែរគួរឲ្យកត់សម្គាល់
កែប្រែយួន
កែប្រែក្នុងសម័យស្ដេចមិញ ម៉ាង នៃរាជវង្សង្វៀន វៀតណាមបានបង្កប់នូវគោលនយោបាយមួយថា "Hán di hữu ngạn" 漢夷有限 ("ប្រជាជនយួន និងពួកឃោរឃៅត្រូវតែមានព្រំដែនច្បាស់លាស់") នៅពេលបែងចែករវាងខ្មែរ និងយួន។ [១] អធិរាជ មិង ម៉ាង កូនប្រុសរបស់ យ៉ា ឡុង បាននិយាយទាក់ទងនឹងជនជាតិយួនដែលបង្ខំជនជាតិភាគតិចឱ្យធ្វើតាមទំនៀមទម្លាប់ចិន-វៀតណាមថា "យើងត្រូវសង្ឃឹមថាទម្លាប់ព្រៃផ្សៃរបស់ពួកគេនឹងរលាយសាបសូន្យទៅ ហើយថាពួកគេរាល់ថ្ងៃនឹងគំនិតហាន់ [ ទំនៀមទម្លាប់ចិន-យួន]។ [២]
សៀម
កែប្រែគួរឱ្យចង់ដឹងចង់ឃើញ ទស្សនវិស័យរបស់ថៃ ចំពោះខ្មែរគឺជាការលាយបញ្ចូលគ្នាដ៏ស្មុគស្មាញនៃការកោតសរសើរ និងការស្អប់ខ្ពើម។ ខណៈពេលដែលមានការដឹងគុណយ៉ាងពិតប្រាកដចំពោះវប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ការស្អប់ខ្ពើមប្រវត្តិសាស្ត្រក៏មានផងដែរ។ ការយល់ខុសជាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏យូរលង់មួយបានកើតឡើងក្នុងចំណោមជនជាតិថៃដែលមានការអប់រំ និងក្រុមអ្នកកាន់អំណាច ដោយបង្ហាញដោយខុសឆ្គងអំពីក្រុមជនជាតិ ខម និង ខ្មែរ ថាជាជនជាតិផ្សេងគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការបែងចែកនេះ កើតចេញពីការយល់ខុសជាប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺជាការស្ថាបនាតែមួយគត់នៅក្នុងនិទានរឿងថៃ ដែលធ្វើឡើងដោយប្រជាជនថៃទាំងស្រុង។ និទានកថានេះ នាំមកនូវផលវិបាកយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ធ្វើឱ្យមានការអវិជ្ជមានជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងបិទបាំងទំនាក់ទំនងប្រវត្តិសាស្ត្រពិតប្រាកដ និងបេតិកភណ្ឌរួមគ្នារវាងក្រុមទាំងពីរ។ វាបិទបាំងការស្រូបយកវប្បធម៌ខ្មែរយ៉ាងជ្រាលជ្រៅរបស់ ប្រទេសថៃ ខណៈពេលដំណាលគ្នាអះអាងអំពីទិដ្ឋភាពនៃវប្បធម៌នោះ ដោយការទទួលស្គាល់ការរួមចំណែករបស់ខ្មែរដែលមិនមាន។ ភាពអវិជ្ជមានជាប្រវត្តិសាស្ត្រ នេះ ដែលជឿលើឥទ្ធិពលខ្មែរដែលចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅមកលើអរិយធម៌ថៃ បានបណ្តុះនូវមនោសញ្ចេតនាប្រឆាំងខ្មែរនៅក្នុងប្រទេសថៃ។
នៅខែមករា ឆ្នាំ២០០៣ កុប្បកម្មបានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីកាសែតកម្ពុជាមួយបានរាយការណ៍មិនពិតថា តារាស្រីថៃម្នាក់បានរៀបរាប់ថា ប្រាសាទអង្គរវត្ត ជារបស់ប្រទេសថៃយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមករា ស្ថានទូតថៃត្រូវបានដុតបំផ្លាញ ហើយជនអន្តោប្រវេសន៍ថៃរាប់រយនាក់បានភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសដើម្បីគេចពីអំពើហិង្សា។ [៣] ពលរដ្ឋខ្មែរនៅភ្នំពេញដុតរូរូបស្ដេចភូមិបុល អាឌុលយ៉ាដេត និងប្រជាជនថៃនៅបាងកកតវ៉ាមុខស្ថានទូតខ្មែរដុតទង់ជាតិកម្ពុជា។ នេះជាទីបំផុតនាំឲ្យរដ្ឋាភិបាលថៃផ្តាច់ចំណងការទូតជាមួយកម្ពុជា។ [៤] លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ហាមមិនឲ្យចាក់បញ្ចាំងរឿង និងភាពយន្តថៃតាមស្ថានីយទូរទស្សន៍។ ពេញមួយឆ្នាំ២០០៨-១៣ កម្លាំងយោធាថៃ និងកម្ពុជាបានប៉ះទង្គិចគ្នាទៅវិញទៅមកជុំវិញការកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារ ខ្មែរដែលនាំឱ្យមានជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ។ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្នុងជម្លោះនេះបានកាត់សេចក្តីពេញចិត្តដល់កម្ពុជា ដែលបានបង្កការខឹងសម្បារក្នុងចំណោមពលរដ្ឋថៃ។
សហរដ្ឋអាមេរិក
កែប្រែពលរដ្ឋខ្មែរនៅសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវរងការរើសអើងពូជសាសន៍។ ក្រៅពីការប្រឆាំងនឹងការរើសអើងជាតិសាសន៍អាស៊ីទូទៅ ប្រជាជនកម្ពុជាពេលខ្លះត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានទំនាក់ទំនងនឹងគូប្រជែងវៀតណាមពីសង្គ្រាមវៀតណាម ។ [៥]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ Choi Byung Wook (2004). Southern Vietnam Under the Reign of Minh Mạng (1820–1841): Central Policies and Local Response. SEAP Publications. pp. 34–. ល.ស.ប.អ. 978-0-87727-138-3. https://books.google.com/books?id=foZAdRgB-nwC&pg=PA34.
- ↑ A. Dirk Moses (1 January 2008). Empire, Colony, Genocide: Conquest, Occupation, and Subaltern Resistance in World History. Berghahn Books. pp. 209–. ល.ស.ប.អ. 978-1-84545-452-4. https://books.google.com/books?id=RBgoNN4MG-YC&q=minh+mang+han&pg=PA209.
- ↑ "Cambodia apologises to Thais". BBC News. 30 January 2003. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/2708499.stm.
- ↑ John Aglionby. "Thais cut links with Cambodia after riots | World news". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2003/jan/31/cambodia.
- ↑ "Cambodian Americans Seeking Safety Unprepared for Anti-Asian Sentiment | Voice of America - English". www.voanews.com (in អង់គ្លេស). 17 April 2021. Retrieved 2021-07-07.