សក់ ស៊ុតសាខន
ឧត្តមសេនីយ៏ សក់ ស៊ុតសាខន ( ខ្មែរ: សក់ ស៊ុតសាខន ; ៨ កុម្ភៈ ១៩២៨ [១] – ២៩ មេសា ១៩៩៤) គឺជាអ្នកនយោបាយ និងជានាយទាហានខ្មែរ ដែលមានអាជីពជាយូរយារណាស់មកហើយនៅក្នុងនយោបាយរបស់ប្រទេស។ លោកជាប្រមុខរដ្ឋចុងក្រោយនៃ របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ដែលរបបខ្មែរក្រហម បានផ្ដួលរំលំក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥។ លោក បានបង្កើតកម្លាំងគាំទ្រសហរដ្ឋអាមេរិកដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា ខ្មែរស។ [២] ក្នុងនាមជាពាណិជ្ជករ លោក ជាម្ចាស់សិទ្ធិផ្តាច់មុខយីហោ ព្រះនាងទឹកដោះគោ ក្នុងទីក្រុង អាណាហេម រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ។
ជីវិតដំបូង
កែប្រែលោក បានកើតនៅ ក្រុងបាត់ដំបង ។ គាត់គឺជាបងប្អូនជីដូនមួយរបស់ នួន ជា ដែលក្រោយមកនឹងបន្តជាសមាជិកដ៏លេចធ្លោរបស់ ខ្មែរក្រហម ។ គាត់បានសិក្សានៅរាជបណ្ឌិត្យសភាយោធា និងសាលាអគ្គសេនាធិការបារាំងនៅ ទីក្រុងប៉ារីស ; អាជីពជាបន្តបន្ទាប់របស់គាត់ជាមួយកងទ័ពកម្ពុជាតូច Forces Armées Royales Khmeres ( FARK ) បានធ្វើឱ្យគាត់ឡើងឋានៈយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយក្រោមរបប សង្គមរាស្ត្រនិយម របស់សម្ដេច នរោត្តម សីហនុ គាត់បានក្លាយជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិក្មេងជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោកនៅឆ្នាំ 1957 នៅអាយុ 29 ឆ្នាំ។
សាធារណរដ្ឋខ្មែរ
កែប្រែក្រោយ រដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ 1970 ដែលសម្ដេច នរោត្តម សីហនុ ត្រូវបានទម្លាក់ដោយ ឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ លោក Sutsakhan បានបន្តអាជីពក្នុងជួរកងទ័ព ហើយឥឡូវនេះប្តូរឈ្មោះទៅជា កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ (FANK) ហើយបានគ្រប់គ្រងការពង្រីកយ៉ាងច្រើននៅឆ្នាំ 1971-72 ។ លោកធ្លាប់បម្រើការជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិជាច្រើនដង ជាមេបញ្ជាការ កងកំលាំងពិសេស FANK និងមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្អក្នុងចំណោមអ្នកការទូត និងទីប្រឹក្សាយោធាអាមេរិក ជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មានសមត្ថកិច្ច ព្រមទាំងជាអ្នកនយោបាយដែលមានសមត្ថភាព និងមិនពុករលួយ។ [៣]
បន្ទាប់ពីបុគ្គលិកស្ថានទូតអាមេរិក និងជាប្រធានស្តីទី សោកម ខូយ បានចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី 12 ខែមេសា ក្នុងអំឡុង ប្រតិបត្តិការ Eagle Pull គណៈកម្មាធិការកំពូលដែលមានសមាជិកប្រាំពីររូប ដែលដឹកនាំដោយ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក Sak Sutsakhan បានចូលកាន់អំណាចលើសាធារណរដ្ឋដែលដួលរលំ។ Sutsakhan បានឡើងកាន់តំណែងជាប្រមុខរដ្ឋ និងធ្វើជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាគ្រប់គ្រង ដែលព្យាយាមចរចាបទឈប់បាញ់តាមលក្ខខណ្ឌជាមួយ ខ្មែរក្រហម ដែលកំពុងតែឡោមព័ទ្ធ ទីក្រុងភ្នំពេញ ។ លោក Sutsakhan នៅតែស្ថិតក្នុងរាជធានីរហូតដល់កងកម្លាំងកុម្មុយនិស្តបានចូលទៅក្នុងនោះនៅថ្ងៃទី 17 ខែមេសា ដោយបានរត់គេចខ្លួនជាមួយក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់នៅលើឧទ្ធម្ភាគចក្រ កងទ័ពអាកាសខ្មែរ ចុងក្រោយបង្អស់ដើម្បីចាកចេញពី ពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក ។ [៤] Sutsakhan បានរៀបការហើយមានកូនបួននាក់។
បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ លោក ស៊ុត សាន ត្រូវបំបែកចេញពីលោក សឺន សាន និង KPNLF ហើយបានបង្កើត គណបក្សសេរីប្រជាធិបតេយ្យ ។
គាត់បានស្លាប់នៅ ទីក្រុង Detroit នៅថ្ងៃទី 29 ខែមេសាឆ្នាំ 1994 ។ សាកសពរបស់គាត់ត្រូវបានបូជា ហើយផេះរបស់គាត់ត្រូវបានរាយប៉ាយនៅក្នុង បឹង Michigan ។
ការបោះពុម្ពផ្សាយ
កែប្រែនៅឆ្នាំ 1980 លោក Sutsakhan បានបោះពុម្ភផ្សាយ The Khmer Republic at War and the Final Collapse ដែលនៅតែជាប្រភពព័ត៌មានសំខាន់នៃ សង្រ្គាមស៊ីវិលកម្ពុជា ។ មាននៅលើអ៊ីនធឺណិតនៅ [១] ។
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ Some sources give 2 August.
- ↑ Haas, Cambodia, Pol Pot, and the United States: the Faustian pact (1991), page unknown.
- ↑ Shawcross, Sideshow: Kissinger, Nixon and the Destruction of Cambodia (1979), p. 232.
- ↑ Sutsakhan, Lt. Gen. S. The Khmer Republic at War and the Final Collapse Washington DC: U.S. Army Center of Military History, 1987, p. 168. See also Part 1 Archived 2019-04-12 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.Part 2 Archived 2007-02-21 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.Part 3 Archived 2007-02-21 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន..