សង្គ្រាម​ចិន-វៀតណាម

សង្រ្គាមរវាងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន និងសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩

សង្រ្គាមចិន-វៀតណាម (ត្រូវបានគេស្គាល់តាម ឈ្មោះផ្សេងទៀត ) គឺជាជម្លោះដ៏ខ្លីមួយដែលបានកើតឡើងនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ រវាង ប្រទេសចិន និង វៀតណាមប្រទេសចិន បានបើកការវាយលុកយ៉ាងជាក់ស្តែង ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការឈ្លានពានរបស់វៀតណាម និងការកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ដែលបានបញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលគាំទ្រដោយចិន។ ជម្លោះ​បាន​អូស​បន្លាយ​ប្រហែល​មួយ​ខែ ដោយ​ចិនបាន​ដក​ទ័ព​ចេញ​នៅ​ខែ​មីនា ឆ្នាំ ១៩៧៩។

សង្រ្គាមចិន-វៀតណាម
ផ្នែកនៃសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទីបី ការបែកបាក់ចិន-សូវៀត និង សង្គ្រាមត្រជាក់
Vietnam china.jpg
Map of Vietnamese cities that were attacked by China
កាលបរិច្ឆេទ 17 February – 16 March 1979
(3 សប្ដាហ៍ និង 6 ថ្ងៃ)
ទីតាំង ព្រំដែនចិន-វៀតណាម, ភាគពាយ័ព្យវៀតណាម, ភាគឦសានវៀតណាម
លទ្ធផល Status quo ante bellum; ភាគីទាំងពីរទាមទារជ័យជំនះ
ភាគីសង្គ្រាម
 ចិន  វៀតណាម
មេបញ្ជាការ និង មេដឹកនាំ
កម្លាំង
  • Chinese claim:
  • 200,000 soldiers[]
  • 400–550 tanks[] and 60 APCs[]
  • Vietnamese claim:
  • 600,000 soldiers[]
  • 70,000–100,000 soldiers
  • 150,000 irregulars and militia[]
សហេតុភាព និង ការខាងបង់

ទំព័រគំរូ:Campaignbox Sino-Vietnamese War ទំព័រគំរូ:Campaignbox Sino-Soviet Split

នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧៩ កងកម្លាំងចិនបានបើកការលុកលុយដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលមួយនៅភាគខាងជើងវៀតណាម ហើយបានចាប់យកទីក្រុងជាច្រើននៅជិតព្រំដែនយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ នៅថ្ងៃទី០៦ ខែ​មីនា​ ឆ្នាំ​ដដែលនោះ ចិនបាន​ប្រកាស​ថា បេសកកម្ម​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​របស់​ខ្លួន​ត្រូវ​បាន​សម្រេច។ បន្ទាប់​មក ទាហាន​ចិន​បាន​ដក​ទ័ព​ចេញ​ពី​វៀតណាម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វៀតណាមបានបន្តកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជារហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៩ ដោយបង្ហាញថា ប្រទេសចិនបានបរាជ័យក្នុងការសម្រេចបាននូវគោលបំណងដែលបានបញ្ជាក់របស់ខ្លួនក្នុងការរារាំងវៀតណាម ពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រតិបត្តិការរបស់ចិនយ៉ាងហោចណាស់បានជោគជ័យបានបង្ខំឱ្យវៀតណាមដកកងឯកភាពមួយចំនួន ពោលគឺកងពលទី២ ចេញពីកងកម្លាំងឈ្លានពានរបស់ កម្ពុជា ដើម្បីពង្រឹងការការពារទីក្រុងហាណូយ[១៨] ជម្លោះនេះបានជះឥទ្ធិពលយូរអង្វែងដល់ទំនាក់ទំនងរវាង ចិន និង វៀតណាម ហើយទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរមិនត្រូវបានស្តារឡើងវិញពេញលេញទេរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩១ ។ បន្ទាប់ពីការរំលាយសហភាពសូវៀត ក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ព្រំដែនចិន-វៀតណាមត្រូវបានបញ្ចប់។ ទោះបីជាមិនអាចរារាំងវៀតណាមពីការបណ្តេញ ប៉ុល ពត ចេញពីប្រទេសកម្ពុជាក៏ដោយ ក៏ចិនបានបង្ហាញថា សហភាពសូវៀត ដែលជាសត្រូវកុម្មុយនិស្ត សង្រ្គាមត្រជាក់ របស់ខ្លួន មិនអាចការពារសម្ព័ន្ធមិត្តវៀតណាមរបស់ខ្លួនបានទេ។ [១៩]

ឯកសារយោង

កែប្រែ
  1. Nayan Chanda, "End of the Battle but Not of the War", p. 10. Khu vực có giá trị tượng trưng tinh thần nhất là khoảng 300m đường xe lửa giữa Hữu Nghị Quan và trạm kiểm soát biên giới Việt Nam.
  2. Nguyen, Can Van. "Sino-Vietnamese Border Issues". NGO Realm. Archived from the original on 31 August 2014. Retrieved 6 October 2014. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  3. Nguyen, Can Van. "INTERVIEW ON TERRITORY AND TERRITORIAL WATERS". vlink.com. Archived from the original on 12 January 2015. Retrieved 6 October 2014. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  4. Gompert, David C.; Binnendijk, Hans; Lin, Bonny. Blinders, Blunders, and Wars: What America and China Can Learn (Report). RAND Corporation. http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/research_reports/RR700/RR768/RAND_RR768.pdf។ បានយកមក 1 August 2020. 
  5. Tretiak 1979, p. 753.
  6. ៦,០ ៦,១ ៦,២ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :4
  7. ៧,០ ៧,១ Nga, Đỗ Thu. "Trung Quốc – đi hùng hổ, về ê chê ở CT biên giới 1979: Nhìn số lượng và thiệt hại về xe tăng là biết". songdep.com.vn (in វៀតណាម). Sống Đẹp. Archived from the original on 22 February 2022. Retrieved 9 March 2022.
  8. Copper 2009, p. 71.
  9. King V. Chen (1987): China's War With Việt Nam, 1979. Hoover Institution Press, Stanford University, page 103
  10. ១០,០ ១០,១ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named mil.chinaiiss.org
  11. ១១,០ ១១,១ China at War: An Encyclopedia, p. 413, at Google Books
  12. Howard, Russell D. (September 1999). "USAF Institute for National Security Studies, USAF Academy". Regional Security Series. INSS Occasional Paper 28.
  13. ១៣,០ ១៣,១ Tonnesson, Bởi Stein (2010). Vietnam 1946: How the War Began. University of California Press. p. 2. ល.ស.ប.អ. 9780520256026. 
  14. ១៤,០ ១៤,១ Chan, Gerald (1989). China and international organizations: participation in non-governmental organizations since 1971 (illustrated រ.រ.). Oxford University Press. p. 80. ល.ស.ប.អ. 0195827384. https://books.google.com/books?id=KjMiAAAAMAAJ&pg=PA80។ បានយកមក 19 May 2018. 
  15. ១៥,០ ១៥,១ Military Law Review, Volumes 119–122. 119. Headquarters, Department of the Army. 1988. p. 72. https://books.google.com/books?id=Okda-jGljS4C&pg=PA72។ បានយកមក 19 May 2018. 
  16. ១៦,០ ១៦,១ ១៦,២ ១៦,៣ ១៦,៤ King C. Chen (1983). "China's war against Vietnam, 1979: a military analysis". Journal of East Asian Affairs 3.
  17. Chen, King C. (1987). China's War with Vietnam, 1979: Issues, Decisions, and Implications. Hoover Press. p. 114. ល.ស.ប.អ. 9780817985738. https://books.google.com/books?id=vY4tBfqGvZ4C&pg=PA114។ បានយកមក 16 October 2017. 
  18. "Nghệ thuật chỉ đạo đấu tranh trong Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc". baotintuc.vn (in វៀតណាម). 2019-02-18. Retrieved 2023-08-08.
  19. Modern Chinese Warfare, 1795–1989. 2001. p. 297. ល.ស.ប.អ. 0415214742. https://archive.org/details/modernchinesewar00elle.