សុវណ្ណសាមជាតក

ពុទ្ធិកថា

ព្រះបរមសាស្តា កាល​ទ្រង់​គង់​ប្រថា ៖ប់​នៅ​ជេតពនមហាវិហារ ទ្រង់​ប្រារព្វ​ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ ដែល​ជា​អ្នក​ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា ត្រាស់​នូវ​ព្រះ​ធម៌​ទេសនា​នេះ​ថា ៖ កោ នុ មំ ឧសុនា វិជ្ឈិ ដូច្នេះ​ជា​ដើម ។

ដូច​បាន​ស្តាប់​មក ក្នុង​ក្រុង​សាវត្ថី មាន​កុលបុត្រ​ម្នាក់ ជា​បុត្រ​តែ​មួយ​ក្នុង​ត្រកូល​សេដ្ឋី ដែល​មាន​សម្បត្តិ​ ១៨​កោដិ ។ កុលបុត្រ​នោះ​ជា​ទី​ស្រឡាញ់ ជា​ទី​ចម្រើន​ចិត្ត​នៃ​មាតា​បិតា​ដ៏​ក្រៃលែង ។ ថ្ងៃ​មួយ​កុលបុត្រ​នោះ​ឯង កំពុង​នៅ​លើ​ប្រាសាទ បាន​បើក​សីហ​បញ្ជរ សម្លឹង​មើល​មក​ថ្នល់​ធំ ឃើញ​ពួក​មហាជន​កាន់​ផ្កា​កម្រង និង​គ្រឿង​ក្រអូប​ជា​ដើម ទៅ​កាន់​ព្រះ​ជេតពន​មហាវិហារ ដើម្បី​នឹង​ជួប​ជុំ​គ្នា​ស្តាប់​នូវ​ព្រះធម៌​ទេសនា ទើប​គិត​ថា សូម្បី​យើង​​ក៏​ត្រូវ​ទៅ​នឹង​គេ​ដែរ ។ កាល​គិត​ដូច្នោះ​ហើយ ទើប​បាន​ចាត់​ចែង​នូវ​ផ្កា​កម្រង និង​គ្រឿង​ក្រអូបនាំ​យក​ទៅ​កាន់​ព្រះ​វិហារ ប្រកប​ដោយ​សទ្ធា ថ្វាយ​សំពត់ ភេសជ្ជះ និង​ទឹក​ជា​ដើម​ ដល់​ព្រះ​សង្ឃ ហើយ​បូជា​ដល់​អង្គ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគដោយ​ផ្កា​កម្រង និង​គ្រឿង​ក្រអូប​ទាំង​ឡាយ ថ្វាយ​បង្គំ​រួច​ ក៏​អង្គុយ​ស្តាប់​ព្រះ​ធម៌​ក្នុង​ទី​ដ៏​សមគួរ ។

កាល​កុលបុត្រ​បាន​ស្តាប់​ព្រះ​ធម៌​ទេសនា​ហើយ ក៏​បាន​ឃើញ​ទោស​ក្នុង​កាម​ទាំង​ឡាយ និង​បាន​កំណត់​អានិសង្ស​នៃ​បព្វជ្ជា ។ លុះ​ដល់​បរិស័ទ​គ្រប់​គ្នា​ត្រឡប់​ទៅ​វិញ​អស់​ហើយ ទើប​ថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ ទូល​សូម​បព្វជ្ជា ។ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​ដល់​កុលបុត្រ​នោះ​យ៉ាង​នេះ​ថា ៖ ព្រះ​តថាគតទាំង​ឡាយ​មិន​ញុំាង​បុត្រ​ដែល​មាតា​បិតា​មិន​ទាន់​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​បព្វជ្ជា​នោះ​ឡើយ ។ កុលបុត្រ​នោះ​ កាល​បាន​ស្តាប់​នូវ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដីកា​ដូច្នោះ​ហើយ ទើប​ថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ក្រាប​ទូល​លា​ត្រឡប់​មក​គេហដ្ឋាន​វិញ ដល់​ហើយ បាន​ក្រាប​សំពះ​មាតា​បិតា​ដោយ​សេចក្តី​គោរព រួច​បាន​ពោល​ថា ៖ បពិត្រ​ លោក​ឪពុក អ្នក​ម្តាយ កូន​នឹង​បួស​ក្នុង​សម្នាក់​ព្រះ​តថាគត

លំដាប់​នោះ មាតា​បិតា​របស់​កុលបុត្រ​នោះ បាន​ស្តាប់​ពាក្យ​របស់​កូន​ហើយ ក៏​មាន​សភាព​ដូច​ជា​បែក​បេះ​ដូង​ជា​៧​ចម្រៀក ព្រោះ​មាន​បុត្រ​តែ​មួយ ញាប់​ញ័រ​ដោយ​សេចក្តី​ស្នេហា​ចំពោះ​បុត្រ បាន​ពោល​ថា ៖ កូន​សម្លាញ់ កូន​ជា​ទំពាំង​នៃ​ត្រកូល ហាក់​ដូច​ជា​កែវ​ភ្នែក ឬ​ដូច​ជា​ជីវិត​របស់​យើង​ទាំង​ពីរ​នាក់ ។ ឪពុក​និង​ម៉ែ បើ​វៀរ​ចាក​កូន​ហើយ នឹង​មាន​ជីវិត​បាន​ដូចម្តេច​ទៅ ជីវិត​របស់​យើង​ទាំង​ពីរ​ក៏​ចាស់​ណាស់​ទៅ​ហើយ នឹង​ស្លាប់​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ ថ្ងៃ​ស្អែក ឬ​ក៏​ខាន​ស្អែក យ៉ាង​នេះ កូន​នៅ​ប្រាថ្នា​ចាក​ចោល​ឪពុក​ម្តាយ​ទៅ​ទៀត​ឬ ។ ធម្មតា​ បព្វជ្ជា​គឺ​បុគ្គល​ធ្វើ​បាន​ដោយ​លំបាក​ក្រៃ​លែង កាល​ត្រូវ​ការ​ត្រជាក់ ក៏​រមែង​បាន​ក្តៅ កាល​ត្រូវ​ការ​ក្តៅ ក៏​រមែង​បាន​ត្រជាក់ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ កូន​​កុំ​បួស​ឡើយ ។ កុលបុត្រ​នោះ បាន​ស្តាប់​ឮពាក្យ​របស់​មាតា​បិតា​ដូច្នោះ​ហើយ ក៏​ដល់​នូវ​ទុក្ខ​ទោមនស្ស អង្គុយ​ឱន​មុខ សៅសោក មិន​បរិភោគ​អាហារ​អស់​៧​ថ្ងៃ ។ លំដាប់​នោះ​មាតា​បិតា​របស់​កុលបុត្រ​នោះ បាន​គិត​គ្នា​ថា បើ​កូន​របស់​យើង​មិន​បាន​នូវ​ការ​អនុញ្ញាត​បួស​ទេ មុខ​តែ​នឹង​ស្លាប់​ជា​មិន​ខាន ហើយ​យើង​នឹង​មិន​បាន​ឃើញ​កូន​ទៀត​ឡើយ តែ​បើ​កូន​បាន​រស់​នៅ​ក្នុង​ភេទ​ជា​អ្នក​បួស យើង​គង់​នឹង​បាន​ជួប​ប្រទះ​ឃើញ​មុខ​តទៅ​ទៀត ។ កាល​បាន​គិត​គ្នា​ហើយ ទើប​អនុញ្ញាត​ថា ៖ នែ​កូន​សម្លាញ់​ មាតា​បិតា​អនុញ្ញាត​​ឲ្យ​​កូន​ហើយ ចូរ​កូន​បួស​ចុះ ។ កុលបុត្រ​នោះ បាន​ស្តាប់​ដូច្នោះ មាន​ចិត្ត​ត្រេក​អរ​ បង្អោន​សរីរៈ​ទាំង​អស់​ចុះ ក្រាប​ទៀប​បាទា​នៃ​មាតា​បិតា ថ្វាយ​បង្គំ​លា ចេញ​ពី​ក្រុង​សាវត្ថី ទៅ​កាន់​ជេតពន​មហា​វិហារ ។ ទៅ​ដល់​ហើយ បាន​ក្រាប​ថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​ភគវា ទូល​សូម​បព្វជ្ជា​នឹង​ព្រះ​អង្គ ។ ព្រះ​បរម​សាស្តា​បាន​ត្រាស់​បង្គាប់​​ឲ្យ​​ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ បំបួស​កុលបុត្រ​នោះ​ជា​សាមណេរ ។ ចាប់​តាំង​អំពី​សាមណេរ​នោះ​បួស​ហើយ លាភសក្ការៈ​បាន​កើត​ឡើង​យ៉ាង​ច្រើន​ដល់​លោក ។ សាមណេរ​នោះ​បាន​ញុំាង​អាចារ្យ​និង​ឧបជ្ឈាយ៍​​ឲ្យ​​ត្រេក​អរ លុះ​គ្រប់​ព្រះជន្មហើយ ក៏​បាន​ឧបសម្បទា​ជា​ភិក្ខុ សិក្សា​ព្រះធម៌​ព្រះ​វិន័យ​បាន​៥​វស្សា​ក៏​គិត​ថា​ យើង​នៅ​ក្នុង​ទីនេះ ច្របូក​ច្របល់​ទៅ​ដោយ​ពួក​ញាតិ​ជា​ដើម មិន​សម​គួរ​ដល់​យើង​ឡើយ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​ប្រាថ្នា​នឹង​បំពេញ​នូវ​វិបស្សនាធុរៈ ទើបរៀនព្រះកម្មដ្ឋាន​ក្នុង​សំណាក់​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍ ហើយ​ចេញ​អំពី​ជេត​ពន​មហាវិហារ ទៅ​កាន់បច្ចន្តគ្រាម បាន​អាស្រ័យ​នៅ​នឹង​សេនាសនៈ​ក្នុង​ព្រៃ នា​បច្ចន្តគ្រាម​នោះ​ឯង ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​អង្គ​នោះ​ចម្រើន​វិបស្សនា​ក្នុង​ទី​នោះ សូម្បី​ព្យាយាម​ដល់​ទៅ​១២​ឆ្នាំ ក៏​មិន​អាច​ញុំាង​នូវ​គុណ​វិសេស​​ឲ្យ​​កើត​ឡើង​បាន​ឡើយ ។ ចំណែក​មាតា​បិតា​របស់​ភិក្ខុ​វិញ ពេល​វេលា​បាន​កន្លង​ទៅៗ ពួក​ជន​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ជា​អ្នក​ធ្វើ​ស្រែ ឬ​ជា​អ្នក​ជួញ​ដូរ​​ឲ្យ​​លោក​សេដ្ឋីនោះ បាន​កាន់​យក​នូវ​សម្បត្តិ​នោះ​ៗ ជា​របស់​ខ្លួន តាម​ដែល​ខ្លួន​ពេញ​ចិត្ត សូម្បី​ទាសកម្មករ​ក្នុង​ផ្ទះ​ជា​ដើម ក៏​កាន់​យក​មាស​ប្រាក់​ និង​របស់​របរ​ផ្សេង​ៗ រត់​ចេញ​ពី​ផ្ទះ​អស់​ទៅ ។ ក្រោយ​មក​ជន​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ធ្លាក់​ខ្លួន ដល់​នូវ​ក្តីទុក្ខ​លំបាក មិន​មាន​អ្នក​ទំនុក​បម្រុង​សូម្បី​តែ​ម្នាក់​ឡើយ ត្រូវ​លក់​ផ្ទះ​ហើយ​ក៏​មិន​មាន​ទី​អាស្រ័យ​នៅ ដល់​នូវ​ភាព​ជា​បុគ្គល​ដែល​គួរ​​ឲ្យ​​អាណិត​ក្រៃ​លែង ។ ជន​ទាំង​ពីរ​ត្រូវ​ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​ចាស់​ៗ កាន់​អំបែង​ដើរ​សូម​ទាន​គេ អាស្រ័យ​នៅ​ក្រោម​ដើម​ឈើ ឬ​សំយាប​ផ្ទះ​នៃ​អ្នក​ដទៃ ។

ក្នុង​កាល​នោះ មាន​ព្រះ​ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ​ចេញ​ចាក​ពី​វត្ត​ជេតពន​មហាវិហារ ទៅ​ដល់​ទី​នៅ​នា​បច្ចន្តគ្រាម ចូល​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ ដែល​ជា​លំ​នៅ​នៃ​ភិក្ខុ​បុត្រ​របស់​សេដ្ឋី​អនាថា ៖​នោះ​ឯង ។ ភិក្ខុ​សេដ្ឋី​បុត្រ​បាន​ធ្វើ​នូវ​អាគន្តុក​វត្ត​ដល់​ភិក្ខុ​ថ្មី​នោះ និង​គង់​អង្គុយ​នៅ​ជា​សុខ​ហើយ ទើប​សួរ​ថា ៖​ លោក​ដ៏​មាន​អាយុ និមន្ត​មក​ពី​ណា? ព្រះ​ភិក្ខុ​អាគន្តុក​ក៏​បាន​ឆ្លើយ​ថា ៖ ខ្ញុំ​ព្រះករុណា​មក​អំពី​ព្រះ​ជេតពន​មហាវិហារ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ក៏​បាន​សួរ​ដល់​ការ​គង់​នៅ​ជា​សុខ​របស់​​ព្រះ​បរម​សាស្តា និង​ព្រះ​មហា​សាវ័ក​ជាដើម ហើយ​ក៏​បាន​សួរ​ដល់​មាតា​បិតា​របស់​ខ្លួន​ថា ៖ លោក​ដ៏​មាន​អាយុ ត្រកូល​សេដ្ឋី​ឈ្មោះ​នោះ ក្នុង​ក្រុង​សាវត្ថី​សុខ​សប្បាយ​ទេ? ភិក្ខុ​អាគន្តុក​តប​ថា ៖ "អាវុសោ លោក​កុំ​សួរ​នាំ​ដល់​ត្រកូល​នោះ​ឡើយ ។ ភិក្ខុ​សេដ្ឋី​បុត្រ​សួរ​ថា ៖ តើ​យ៉ាង​ដូច​ម្តេច លោក​ដ៏​មាន​អាយុ? ភិក្ខុ​អាគន្តុក​បាន​រៀប​រាប់​ថា ៖ ត្រកូល​នោះ ខ្ញុំ​ព្រះករុណា​បាន​ឮ​មក​ថា ៖ មាន​កូន​ប្រុស​តែ​មួយ ហើយ​កូន​នោះ​បាន​ចេញ​បួស​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ចាប់​តាំង​ពី​កូន​ចេញ​បួស​ទៅ​កាល​ណា ត្រកូល​នោះ​ក៏​មាន​ការ​ធ្លាក់​ចុះ វិនាស​ហិន​ហោច​នូវ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ជា​បន្ត​បន្ទាប់ ឥឡូវ​នេះ សេដ្ឋី​ទាំង​ពីរ​នោះ ជា​មនុស្ស​អត់​ទ្រព្យ​កំព្រី​កំ​ព្រា​គួរ​​ឲ្យ​​អាណិត​ក្រៃ​លែង ។ គាត់​ទាំង​ពីរ​កាន់​អំបែង​ដើរ​សូមទាន អាស្រ័យ​នៅ​តាម​សំយាប​ផ្ទះ​របស់​អ្នក​ដទៃ ។​ ភិក្ខុ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ស្តាប់​ហើយ ក៏​មិន​អាច​នឹង​ទប់​ចិត្ត​បាន ទឹក​ភ្នែក​ស្រក់​មក​ជោគ​ព្រះ​ភ័ក្ត្រ យំ​ញ័រ​ញាក់​អស់​ទាំង​ខ្លួន​ក្នុង​ពេល​នោះ​ឯង ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​អាគន្តុក​ឃើញ​ដូច្នោះ សួរ​ថា ៖ "អាវុសោ ម៉េច​បាន​ជា​លោក​យំ? ព្រះ​ភិក្ខុ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ តប​ថា ៖ លោក​ដ៏​មាន​អាយុ អ្នក​ទាំងពីរ​នោះ​ជា​មាតា​បិតា​របស់​ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា ។ ភិក្ខុ​អាគន្តុកៈ ពោល​ថា ៖ មាតា​បិតា​របស់​អាវុសោ ដល់​នូវ​សេចក្តី​វិនាស​ព្រោះ​អាស្រ័យ​អាវុសោ​ហ្នឹង​ហើយ ចូរ​អាវុសោ​ទៅ​បដិបត្តិ​មាតា​បិតា​នោះ​ទៅ ។ ភិក្ខុ​សេដ្ឋី​បុត្រ​គិត​ថា​ អាត្មា​អញ​សូម្បី​ព្យាយាម​អស់​​១២​ឆ្នាំ ក៏​មិន​អាច​សម្រេច​បាន​នូវ​មគ្គ​ផល​អ្វី​ឡើយ គឺ​យើង​ជា​បុត្រ​អភ័ព្វ ប្រយោជន៍​អ្វី​ដោយ​ទ្រព្យ​គឺ​បព្វជ្ជា​នេះ អាត្មា​អញ​នឹង​សឹក​ទៅ​ជា​គ្រហស្ថ ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា ​ឲ្យ​​ទាន ដូច្នេះ​នឹង​ជា​បុគ្គល​មាន​សុគតិ​ភព​ប្រ​ព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​ជាតិ​ខាង​មុខ​បាន​ដែរ ។ គិត​ដូច្នោះ​ហើយ ក៏​បាន​ប្រគល់​កន្លែង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​នោះ​ ដល់​ភិក្ខុអាគន្តុកៈ នមស្ការ​ព្រះ​ភិក្ខុ​អាគន្តុកៈ ដែល​លោក​ជា​ព្រះ​ថេរៈ​ហើយ ស្អែក​ឡើង​ទើប​ចេញ​អំពី​ព្រៃ ទៅ​ដោយ​លំដាប់​ផ្លូវ​រហូត​ដល់​វិហារ​ខាង​ក្រោយ​ព្រះ​ជេតពន មិន​ឆ្ងាយ​ពី​ក្រុង​សាវត្ថី ។ កន្លែង​​ត្រង់​នោះ​មាន​ផ្លូវ​បែក​ជា​ពីរ ផ្លូវ​មួយ​ទៅ​ក្រុង​សាវត្ថី ឯ​ផ្លូវ​មួយ​ទៀត​ទៅ​កាន់​ព្រះ​ជេតពន​មហាវិហារ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​ឈប់ ហើយ​រេរា​នៅ​ទី​នោះ គិត​ថា នឹង​ទៅ​រក​មាតា​បិតា​មុន ឬ​ទៅ​គាល់​ព្រះ​ទសពល​មុន​ហ្ន៎ ហើយ​គិត​ទៀត​ថា ៖ យើង​មិន​បាន​ជួប​មាតា​បិតា​យូរ​ហើយ​ក៏​ពិត​មែន តែ​ចាប់​តាំង​ពី​នេះ​ទៅ យើង​នឹង​គាល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​អម្ចាស់​​បាន​ដោយ​លំបាក ថ្ងៃ​នេះ​យើង​នឹង​គាល់​ព្រះ​អង្គ ហើយ​ស្តាប់​ព្រះ​ធម៌​ទេសនា​សិន ស្អែក​ឡើង​សឹម​ទៅ​រក​មាតា​បិតា​ពី​ព្រលឹម ។ គិត​ហើយ ព្រះ​ភិក្ខុ​ក៏​លះ​បង់​​ផ្លូវ​ទៅទី​ក្រុង​សាវត្ថី ព្រោះ​មាន​ឧបនិស្ស័យ​ល្អ​ជា​គ្នា ទើប​ចូល​កាន់​មាគ៌ា​ទៅ​កាន់​មហាវិហារ​ព្រះ​ជេតពន ក៏​បាន​ដល់​មហា​​វិហារ​ក្នុង​វេលា​ល្ងាច ។ ក្នុង​ថ្ងៃ​នោះ​ឯង ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​ត្រួត​មើល​ឧបនិស្ស័យ​នៃ​សត្វ ក្នុង​វេលា​ជិត​ភ្លឺ ទ្រង់​ទត​ឃើញ​ឧបនិស្ស័យ​នៃ​ភិក្ខុ​អង្គ​នោះ ទើប​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​ពណ៌នា​គុណ​នៃ​មាតា​បិតា ដោយ​មាតុបោសកសូត្រ ក្នុង​ពេល​ដែល​ភិក្ខុ​នោះ​និមន្ត​មក​ដល់ ។ ភិក្ខុ​នោះ​ឈរ​នៅ​ខាង​ក្រោយ​បំផុត​នៃ​បរិស័ទ ស្តាប់​ព្រះធម្ម​កថា ៖​ដ៏​ពិរោះ ទើប​រំពឹង​ថា ៖ អាត្មា​អញ​បាន​គិត​ថា​ នឹង​ទៅ​ជា​គ្រហស្ថ ទើប​អាច​បដិបត្តិ​បម្រុង​បម្រើ​មាតា​បិតា​បាន ប៉ុន្តែ​ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា ៖ សូម្បី​បព្វជិត​ក៏​ធ្វើ​នូវ​ឧបការៈ​ដល់​មាតា​បិតា​បាន​ដែរ ។ បើ​យើង​មិន​បាន​មក​គាល់​ព្រះ​សាស្តាជា​មុន​​ទេ យើង​នឹង​បាត់​បង់​នូវ​បព្វជ្ជា​ដែល​មាន​សភាព​បែប​នេះ​ជា​ពុំខាន ។ ឥឡូវ​នេះ​យើង​មិន​ត្រូវ​សឹក​ជា​គ្រហស្ថ​ឡើយ គឺ​នៅ​ជា​បព្វជិត​បែប​នេះ​ឯង ហើយ​នឹង​ទំនុក​បម្រុង​មាតា​បិតា​តទៅ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​អង្គ​នោះ​បាន​ក្រាប​បង្គំ​ព្រះបរម​សាស្តា ។ ព្រលឹម​ឡើង បាន​ចូល​ទៅ​កាន់​រោង​ស្លាក​ទទួល​ភត្តាហារ​និង​យាគូដែល​បាន​ដោយ​ស្លាក ។ ជា​ភិក្ខុ​នៅ​ព្រៃ ១២​ឆ្នាំ បាន​ដល់​នូវ​ភាព​ដូច​ជា​អ្នក​បរាជ័យ​​ហើយ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​ចេញ​អំពី​ព្រះ​ជេតពន ចូល​ទៅ​កាន់​ក្រុង​សាវត្ថី គិត​ថា​ នឹង​ទទួល​យាគូ​មុន ឬ​ក៏​ទៅ​រក​មាតា​បិតា​មុន​ហ្ន៎ ហើយ​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​ថា ៖​ទៅ​ទទួល​យាគូ​សិន ព្រោះ​ការ​មាន​ដៃ​ទទេ​ចូល​ទៅ​រក​មនុស្ស​កំព្រា ជា​ការ​ពុំ​សម​គួរ​ឡើយ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​ទើប​កាន់​យក​យាគូ និមន្ត​ទៅ​ឈរ​នៅ​ក្លោង​ទ្វារ​ផ្ទះ​ចាស់ របស់​មាតា​បិតា បាន​ឃើញ​មាតា​បិតា​ដើរ​សូម​បបរ​យាគូ ហើយ​ចូល​ទៅ​អាស្រ័យ​នឹង​សំយាប​ផ្ទះ​អ្នក​ដទៃ អង្គុយ​នៅ​ទី​នោះ ដល់​នូវ​ភាព​ជា​មនុស្ស​កំព្រានិង​លំបាក​តោក​យ៉ាក​ដ៏​ក្រៃ​លែង ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​ក៏​មាន​សេចក្តី​សោក​កើត​ឡើង មាន​ទឹក​ភ្នែក​ហូរ ឈរ​នៅ​ក្នុង​ទី​ជិត​នោះ ។ មាតា​បិតា​សូម្បី​ឃើញ​កូន​ហើយ​ក៏​ចាំ​មិន​បាន ។ មាតា​របស់​ភិក្ខុ​នោះ សំគាល់​ថា ៖ ភិក្ខុ​នោះ​ឈរ​ដើម្បី​បិណ្ឌបាត ទើប​ពោល​ថា ៖ បពិត្រ លោកម្ចាស់​អើយ ចង្ហាន់​បិណ្ឌបាត ឬ​ក៏​អ្វី​ៗ​ដែល​គួរ​ទំពា​ឆាន់ ដែល​នឹង​គួរ​ប្រគេន​លោក​ម្ចាស់​នោះ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​មិន​មាន​ទេ សូម​និមន្ត​ទៅ​ខាង​មុខ​ទៀត​ចុះ ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​បាន​ស្តាប់​ហើយ ក៏​បន្ថែម​សេចក្តី​សោក​យ៉ាង​ខ្លំាង​ក្លា ទឹក​នេត្រា​ជោគ​ព្រះ​ភ័ក្ត្រ ដើម​ក​អួល​អាក់​និយាយ​មិន​រួច ក្តុក​ក្តួល​ក្នុង​ចិត្ត​ក្រៃ​លែង ។ សូម្បី មាតា​ពោល​ដូច្នោះ​ពីរ​បី​ដង ក៏​នៅ​ឈរ​ធ្មឹង​ក្នុង​ទី​នោះ ។ លំដាប់​នោះ​បិតា​របស់​ភិក្ខុ​បាន​និយាយ​នឹង​ភរិយា​ថា ៖ ទៅ​មើល​​ឲ្យ​​ជិត​មើល ជា​បុត្រ​របស់​យើង​ទេ​ដឹង ។ មាតា​ក៏​ក្រោក​ឡើង ដើរ​ទៅ​ជិត​សម្លឹង​មើល ក៏​ចាំ​បាន ។ មាតា​ទន់​ជើង​អង្គុយ​ចុះ យំ​ស្រែក​ពេញ​ទំហឹង ឱន​ក្រាប​ទៅ​ជិត​បាទា​របស់​ភិក្ខុ បរិទេវនាការញ័រអស់​ទាំង​កាយ​ដូច​គេ​អង្រួន ។ ចំណែក​បិតា ក៏​ស្រែក​យំ​ដើរ​ទៅ​ជិត​កូន​របស់​ខ្លួន គួរ​​ឲ្យ​​ស្រណោះ​ក្រៃ​លែង ។ ភិក្ខុ​នោះ​ ឃើញ​មាតា​បិតា​​ដូច្នេះ ក៏​មិន​អាច​នឹង​ទប់​កាយ​បាន ក៏​យំ​ចេញ​សម្លេង​មក​ក្រៅ​ហ៊ូៗ មួយ​ភ្លែក​ក្រោយ​មក ទើប​ភិក្ខុ​ខំ​ទប់​សេចក្តី​សោក ហើយ​ពោល​ថា ៖ ញោម​ទាំង​ពីរ​កុំ​គិត​អ្វី​ឡើយ អាត្មា​នឹង​ចិញ្ចឹម​ញោម​ទាំង​ពីរ​​ឲ្យ​​ជា​សុខ​សម្រាន្ត ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​បាន​ញុំាង​មាតា​បិតា​​ឲ្យ​​កក់​ក្តៅ​ក្នុង​ចិត្ត​ហើយ បាន​ជូន​នូវ​យាគូ​ដល់​ញោម​ទាំង​ពីរ និង​​ឲ្យ​​គាត់​អង្គុយ​ក្នុង​ទី​ដ៏​សមគួរ​មួយ ហើយ​បាន​និមន្ត​ទៅបិណ្ឌបាត នាំ​ភិក្ខាហារ​មក​ជូន​គាត់​​ឲ្យ​​បរិភោគ​ទៀត កាល​ដែល​សួរ​ដឹង​ថា ៖ គាត់​បរិភោគ​ឆ្អែត​ហើយ ទើប​និមន្ត​រក​ចង្ហាន់​ដើម្បី​ខ្លួន​ឯង ។ ព្រះ​ភិក្ខុ​បាន​រក​ទី​កន្លែង​ដ៏​សមគួរ​ជូន​​ឲ្យ​​មាតា​បិតា​អាស្រ័យ​នៅ ហើយ​បាន​បដិបត្តិ​ទំនុក​បម្រុង​នូវ​ញោម​ទាំង​ពីរ ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ជា​ទី​បំផុត សូម្បី​ភត្ត​ដែល​កើត​ឡើង​ក្នុង​បក្ខ​គឺ​បក្ខភត្ត​ជា​ដើម ដែល​ខ្លួន​បាន​មក ក៏​ជូន​ដល់​មាតា​បិតា ។ ខ្លួន​ឯង​និមន្ត​បិណ្ឌបាត បាន​មក​ក៏​ឆាន់ មិន​បាន​ក៏​អត់ ។ បាន​សំពត់​ចាំ​វស្សា​ក៏​ដោយ សំពត់​យ៉ាង​ណា​មួយ​ដែល​ជា​អតិរេក​លាភ​ក៏​ដោយ ក៏​ជូន​ដល់​មាតា​បិតា ហើយ​បោក​គក់ជ្រលក់​សំពត់​ចាស់​ៗ ដែល​ញោម​ទាំង​ពីរ​ស្លៀក​ដណ្តប់​ហើយ ដេរ​ប៉ះ​សម្រាប់​ប្រើ​ប្រាស់​ស្លៀក​ដណ្តប់​ខ្លួន​ឯង ។ ថ្ងៃ​ដែល​ភិក្ខុ​អង្គ​នោះ​បាន​ចង្ហាន់​ឆាន់​មាន​តិច​ថ្ងៃ​ណាស់ ថ្ងៃ​ដែល​មិន​បាន​មាន​ច្រើន​ជាង ឯចំណែក​សំពត់​ស្លៀក​ដណ្តប់​​ដែល​ជា​ចីវរ​របស់​លោក សៅហ្មង​ពេញ​ទី ។ កាល​ភិក្ខុ​ចិញ្ចឹម​បដិបត្តិ​មាតា​បិតា​រហូត​មក ក៏​មាន​រូប​កាយ​ស្គម​ស្គាំង ទាំង​សម្បុរ​ក៏​សៅហ្មង ឆ្អឹង​ជំនីរ​រគីម​រគាម រវីម​រវាម​ទៅ​ដោយ​សរសៃ ទាំង​សាច់​លឿង​ស្លាំង​ទៀត​ផង ។

ព្រះ​ភិក្ខុ​សង្ឃ​ទាំង​ឡាយ បាន​ឃើញ​រូប​កាយ​របស់​ភិក្ខុ​នោះ​ហើយ ក៏​សួរ​ថា ៖ ​

"អាវុសោ កាល​មុន​សរីរវណ្ណៈ​របស់​លោក​ស្រស់​បស់​ណាស់ ប៉ុន្តែ​ឥ​ឡូវ​នេះ​ មាន​សភាព​ស្លេក​ស្លាំង​ស្គាំង​ស្គម សៅហ្មង​ មិន​ស្រស់​បស់ តើ​ព្យាធិ​កើតឡើង​ដល់អាវុសោ​ឬ?"

ភិក្ខុ​នោះ​បាន​តប​ថា ៖ "លោក​ទាំង​ឡាយ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​មិន​មាន​ព្យាធិ​ទេ តែ​មាន​ធុរៈ​ត្រូវ​ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា ។"

ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ក៏​ពោល​តិះដៀលថា ៖ "អាវុសោ​កាន់​យក​របស់​ដែល​គេ​​ឲ្យ​​ដោយ​សទ្ធា ទៅ​​ឲ្យ​​ដល់​ពួក​គ្រហស្ថ ជា​ការ​ធ្វើ​មិន​​សម​គួរ​ឡើយ ។"

ភិក្ខុ​នោះ​បាន​ស្តាប់​ពាក្យ​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ហើយ មាន​ការ​អៀន​ខ្មាស ហើយ​លះ​បង់​នូវ​ការ​ទំនុក​បម្រុង​មាតា​បិតា​របស់​ខ្លួន​ទៀត​ផង ។ ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​នៅ​មិន​ទាន់​ពេញ​ចិត្ត ទើប​នាំ​គ្នា​ទៅគាល់​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ ក្រាប​ទូល​ថា ៖ "បពិត្រ​ព្រះ​អង្គដ៏​ចម្រើន ភិក្ខុ​រូប​នោះ បាន​ញុំាង​របស់​ដែល​គេ​​ឲ្យ​​ដោយ​សទ្ធា​​ឲ្យ​​ធ្លាក់​ចុះ ដោយ​ការ​ចិញ្ចឹម​គ្រហស្ថ ។"

ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​ត្រាស់​ហៅ​ភិក្ខុ​អង្គ​នោះ​មក​សួរ​ថា ៖ "នែ​ភិក្ខុ បាន​ឮ​ថា ៖ អ្នក​បាន​យក​វត្ថុ​ដែល​គេ​​ឲ្យ​​ដោយ​សទ្ធា​ទៅ​ចិញ្ចឹម​គ្រហស្ថ​ពិត​មែន​ឬ?" ភិក្ខុ​នោះ​តប​ថា ៖ "បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន ពិត​មែន ។" ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ មាន​ព្រះ​បំណង​នឹង​សរសើរ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​របស់​ភិក្ខុ​នោះ និង​ព្រះ​អង្គ​​ទ្រង់​ព្រះ​បំណង​នឹង​ប្រកាស​នូវ​បុព្វ​ចរិយា​របស់​ព្រះ​អង្គ ទើប​ទ្រង់​ត្រាស់​សួរ​បន្ថែម​ថា ៖ កាល​ដែល​អ្នក​ចិញ្ចឹម​នូវ​ពួក​គ្រហស្ថ​នោះ តើ​ចិញ្ចឹម​នូវ​ពួក​គ្រហស្ថ​ណា?

ភិក្ខុ​នោះ​ឆ្លើយ​ថា ៖ "បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន ពួក​គ្រហស្ថ​នោះ​គឺ​ជា​មាតា​បិតា​របស់​ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា ។"

ដើម្បី​ញុំាង​ឧស្សាហៈ​​ឲ្យ​​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ​នោះ ព្រះ​សាស្តា​បាន​ប្រទាន​នូវ​សាធុការ​បីដង​ថា ៖ ​

សាធុ! សាធុ! សាធុ! ហើយ​ព្រះ​អង្គ​ត្រាស់​ថា ៖ ​

ម្នាល​ភិក្ខុ អ្នក​តាំង​នៅ​ក្នុង​ផ្លូវ​ដែល​តថាគត​ដើរ​ហើយ ព្រោះ​ថា សូម្បី​បុព្វ​ចរិយា​របស់​តថាគត ក៏​បាន​ទំនុក​បម្រុង ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា​របស់​ខ្លួន​ដែរ ។ ភិក្ខុ​ដែល​ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា​នោះ ក៏​បាន​នូវ​ការ​រីក​រាយ​ចិត្ត​ដ៏​ក្រៃ​លែង ។ លំដាប់​នោះ ព្រះ​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ក៏​បាន​​ក្រាប​ទូល​អារាធនា​សូម​ព្រះ​ភគវា​ទ្រង់​ប្រកាស​នូវ​ព្រះ​បុព្វចរិយា ទើប​ព្រះ​អង្គ​នាំ​នូវ​អតីត​និទាន​មក​សម្តែង​ដូច​តទៅ​

អតីត​និទាន កែប្រែ

ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ក្នុង​អតីត​កាល នៅ​ទី​ដែល​មិន​ឆ្ងាយ​ពី​ក្រុង​ពារាណសី មាន​ភូមិ​របស់​នាយ​ព្រាន​មួយ​ឋិត​នៅ​ត្រើយ​អាច​នៃ​ទន្លេ​គង្គា និង​ភូមិ​របស់​នាយ​ព្រាន​មួយ​ទៀត​ឋិត​នៅ​ត្រើន​នាយ​នៃ​ទន្លេ ។ ក្នុង​ភូមិ​ទាំង​ពីរ​នោះ ភូមិ​​នីមួយៗ​​មាន​ប្រមាណ​​ជា​​ ៥០០ ​ត្រកូល នាយ​នេសាទ​ដែល​ជា​ធំ​ពីរ​នាក់​នៃ​ភូមិ​ទាំង​ពីរ​នោះ​ជា​សម្លាញ់​នឹង​គ្នា ពួក​គេ​សន្យា​ថា បើ​ម្នាក់​មាន​កូន​ប្រុស ហើយ​ម្នាក់​ទៀត​មាន​កូន​ស្រី ពួក​គេ​នឹង​ធ្វើ​អាវាហ​វិវាហ​​មង្គល​​ដល់​បុត្រ​ធីតានោះ ។ លំដាប់​នោះ ក្នុង​ផ្ទះ​នាយ​នេសាទ​ដែល​ជា​ធំ​ក្នុង​ភូមិ​ត្រើយ​អាយ បាន​ប្រសូត្រ​បុត្រ​សម​តាម​ប្រាថ្នា មាតា​បិតា​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា ៖ ទុកូលកុមារ ព្រោះ​កុមារ​នោះ ពួក​ញាតិ​ទាំង​ឡាយ​ទទួល​ដោយ​ទុកូល​ពស្ត្រ​ក្នុង​ខណៈ​ដែល​ប្រសូត្រ​ ។ ឯ​នាយ​នេសាទ​ក្នុង​ភូមិ​ត្រើយ​នាយ ក៏​បាន​ធីតា ​ឲ្យ​​ឈ្មោះ​ថា បារិកាកុមារី ព្រោះ​នាង​ស្រី​ប្រសូត្រ​នៅ​ត្រើយ​នាយ ។ ដល់​ពេល​កុមារ​ទាំង​ពីរ​ចម្រើន​វ័យ​ មាតា​បិតា​ទាំង​ពីរ​ខាង​ក៏​ផ្សំ​ផ្គំ​អ្នក​ទាំង​ពីរ​ជា​ភរិយា​ស្វាមី ទោះ​ជា​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​មិន​ប្រាថ្នា​នឹង​កាម​គុណ​ក៏​ដោយ ។ ក្រោយ​ពី​បាន​ធ្វើ​អាវាហ​វិវាហ​មង្គល​​ហើយ ពួក​គេ​ទាំង​ពីរ​មិន​បាន​ធ្លាក់​ចុះ​កាន់​សមុត្រ​គឺ​កិលេស​ឡើយ គឺ​គេ​នៅ​ជា​មួយ​គ្នា​ដូច​ជា​មហា​ព្រហ្ម​ដូច្នោះ​ឯង ។ ទុកូលបណ្ឌិត​មិន​សម្លាប់​ត្រី​ឬ​សត្វ​ដទៃ​ឡើយ​ សូម្បី​តែ​សាច់​ដែល​បុគ្គល​នាំ​មក ក៏​មិន​លក់​ដូរ​អ្វី​ទាំង​អស់ ។ ក្រោយ​មក​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន អ្នក​ទាំង​ពីរ​ក៏​សុំ​អនុញ្ញាត​មាតា​បិតា​ដើម្បី​ចេញ​បួស ។ មាតា​បិតា​ក៏​អនុញ្ញាត ។ ទុកូល​បណ្ឌិត​និង​នាង​បារិកា​ដ៏​ឆ្លាត​វៃ មាន​សេចក្តី​រីក​រាយ​ត្រេក​អរ ក្រាប​សំពះ​មាតា​បិតា​ហើយ​ចេញ​អំពី​ផ្ទះ ទៅ​កាន់​ហិមវន្ត​ប្រទេស​តាម​ដង​ទន្លេ​គង្គា សំដៅ​ត្រង់​ទៅ​ស្ទឹង​មិគ​សម្មតា​ដែល​ហូរ​មក​ពី​ភ្នំ​ហិមពាន្ត ចាក់​ចូល​ទៅ​ទន្លេ​គង្គា​នោះ​ឯង ។ ខណៈ​នោះ ពិភព​នៃ​សក្ក​ទេវរាជសម្តែង​នូវ​អាការៈ​ក្តៅ​ឡើង ស្តេច​សក្ក​ទ្រង់​អាវជ្ជនាការ​ត្រួត​ត្រា​ពិចារណា​មើល បាន​ជ្រាប​​ហេតុ​ការណ៍​នោះ ទ្រង់​ក៏​បាន​​ឲ្យ​​វិស្សកម្ម​ទេវបុត្រមក ហើយ​ត្រាស់ថា ៖ នែ​ម្នាល​វិស្សកម្ម​ទេវបុត្រ មហា​បុរស​រ័ត្នទាំង​ពីរ​អង្គា​នាំ​គ្នា​ចេញ​ចាក​ផ្ទះ​ ប្រាថ្នា​នឹង​បួស​ជា​តបៈ​ឥសី បាន​ចូល​ទៅ​កាន់​ព្រៃ​នា​ហិមវន្ត​ប្រទេស ព្រោះ​ដូច្នោះ គួរ​​ឲ្យ​​លោក​ទាំង​ពីរ​នោះ​បាន​ទី​នៅ​អាស្រ័យ​ផង ។ អ្នក​ចូរ​និម្មិត​នូវ​បណ្ណ​សាលា ព្រម​ទាំង​បព្វជិត​បរិក្ខារ ដើម្បី​លោក​ទាំង​ពីរ​នោះ ក្នុង​ទី​ចាប់​អំពី​សម្មតានទីមក ​ឲ្យ​​មាន​បរិវេណដ៏​សមរម្យ ។ ព្រះ​វិស្សកម្មទេវបុត្រ បាន​ទទួល​នូវ​ព្រះ​រាជ​បញ្ជារ​ហើយ បាន​ចាត់​ចែង​នូវ​កិច្ច​ការ​ទាំង​ពួង​រួច​រាល់ហើយ ទើប​វិល​មក​ទី​ឋាន​របស់​ព្រះ​អង្គ​វិញ ។ ទុកូល​បណ្ឌិត និង​នាង​បារិកា បានឃើញ​ផ្លូវ​ដ៏​សមរម្យ​ដែល​វិស្សកម្ម​ទេវបុត្រ​និម្មិត​នោះ ក៏​ដើរ​តាម​ផ្លូវ​នោះ​​រហូត​ដល់​អាស្រម​បទ ។ ដោយ​ដឹង​ថា ៖​បរិក្ខា​បព្វជិត​ទាំង​ឡាយ​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​បណ្ណ​សាលា​នោះ សក្កទេវរាជ​ជា​អ្នក​ប្រទាន​​ឲ្យ​ ពួក​គេ​ទាំង​ពីរ​ក៏​​ដោយ​នូវ​សំពត់​សាដក​ចេញ ទ្រង់​ភេទ​ជា​តបស្សី តបស្សិនី​ ។ ទាំង​ពីរ​អង្គ​ចម្រើន​មេត្តា​ភាវនា​ក្នុង​ព្រៃ​មិន​មាន​សៅហ្មង​ឡើយ ។ ដោយ​មេត្តា​នុភាព​ថ្នាក់​កាមាវចរភូមិ​របស់​បព្វជិត​ទាំង​ពីរ ម្រឹគី​ម្រឹគា ទាំង​បក្សី​ក្នុង​ព្រៃ​ទាំង​ពួង ត្រឡប់​ជា​មាន​មេត្តា​ចិត្ត​ដល់​គ្នា មិន​មាន​សត្វ​ណា​បៀត​បៀន​ដល់​សត្វ​ណា​ឡើយ ។ បារិកា​តបស្សិនី​នៅ​ពេល​បច្ចូស​សម័យ បាន​រៀប​ចំ​ទឹក​និង​របស់​សម្រាប់​ឆាន់​ទុក​ស្រេច​ហើយ បោស​សម្អាត​អាស្រម​បទ ព្រម​ទាំង​កិច្ច​ទាំង​ពួង ។ ដល់​វេលា​បុព្វណ្ហសម័យ តបស្សី ​តបស្សិនី​​ មិន​មាន​អ្វី​ជា​ការ​ខ្វល់​ខ្វាយ បាន​នាំ​យក​ផលាផល​មក​ឆាន់ ហើយ​ចូល​កាន់​បណ្ណ​សាលា​រៀង​ខ្លួន ចម្រើន​សមណធម៌​ សម្រេច​ការ​នៅ​ក្នុង​ទី​នោះ​ៗ​ឯង ។

វេលា​កន្លង​ទៅ សក្កទេវរាជ​បាន​ពិចារណា​ឃើញ​ថា ៖ នឹង​មាន​អន្តរាយ​ភ្នែក​ដល់​ព្រះ​មុនី​ទាំង​ពីរ​នេះ ។ ទ្រង់​ក៏​បាន​ចុះ​ពី​ទេវលោក ចូល​ទៅ​រក​ទុកូល​បណ្ឌិត នមស្ការ​ហើយ​ទ្រង់​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ទី​ដ៏​សមគួរ ហើយ​ត្រាស់​ថា ៖ បពិត្រ​ អ្នក​ស្វែង​រក​គុណ​ដ៏​ចម្រើន អន្តរាយ​នឹង​ប្រាកដ​ដល់​លោក​ទាំង​ពីរ ដូច្នេះ​គួរ​តែ​លោក​ទាំង​ពីរ​មាន​​បុត្រ​ទុក​សម្រាប់​បដិបត្តិ​តទៅ គឺ​សូម​លោក​ទាំង​ពីរ​សេព​នូវ​លោកធម៌ ។ ទុកូល​បណ្ឌិត​ស្តាប់​ហើយ ពោល​ថា ៖ បពិត្រ​ សក្កទេវរាជ ព្រះ​អង្គ​ត្រាស់​អ្វី​នឹង អាត្មា​ទាំង​ពីរ​សូម្បី​នៅ​កណ្តាល​ផ្ទះ ក៏​មិន​បាន​សេព​នូវ​លោកធម៌​ឡើយ គឺ​យើង​ទាំង​ពីរ​លះ​នូវ​លោកធម៌​នេះ​ដោយ​ខ្ពើម​រអើម ដូច​ជា​ការ​ខ្ពើម​នូវ​គំនរ​លាមក​ដែល​ពេញ​ទៅ​ដោយ​ដង្កូវ ក៏​ឥឡូវ​យើង​ទាំង​ពីរ​ចូល​មក​បួស នឹង​ធ្វើ​នូវ​កម្ម​ដូច្នោះ​បាន​យ៉ាងដូចម្តេច​ទៅ ។ សក្កទេវរាជ​ត្រាស់​ថា ៖ បពិត្រ​ ឥសី​ដ៏​ចម្រើន លោក​មិន​ចាំ​បាច់​ធ្វើ​យ៉ាង​នោះ​ឡើយ លោក​គ្រាន់​តែ​យក​ដៃ​ទៅ​ស្ទាប​អង្អែល​ពោះ​បារិកា​តបស្សិនី​ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង​វេលា​ដែល​នាង​មាន​រដូវ អត់​មាន​ត្រូវ​ធ្វើ​អ្វី​ទៀត​ទេ ។ ទុកូល​បណ្ឌិត​តប​ថា ៖ មហាបពិត្រ បើ​ត្រឹម​ប៉ុណ្ណេះ អាត្មា​នេះ​អាច​ធ្វើ​បាន ។ សក្ក​ទេវរាជ​នមស្ការ​ទុកូល​តបស្សី ​ហើយ ទើប​វិល​ទៅ​ឋាន​ព្រះ​អង្គ​វិញ ។ ចំណែក​ទុកូល​បណ្ឌិត ក៏​បាន​ប្រាប់​ការ​ពិត​ដល់​បារិកា ​ឲ្យ​​នាង​ដឹង​ខ្លួន​ជា​មុន លុះ​ដល់​វេលា​នាង​មាន​រដូវ ទើប​យក​ហត្ថា ៖​ទៅ​ស្ទាប​អង្អែល​ត្រង់​ផ្ទៃ​របស់​នាង​ក្នុង​កាល​នោះ ។ គ្រា​នោះ​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ក៏​ចុះ​ចាប់​បដិសន្ធិ​ក្នុង​ផ្ទៃ​នាង​បារិកា លុះ​កន្លង​ទៅ​១០​មាសា នាង​ក៏​ប្រសូត្រ​បុត្រ​មាន​សម្បុរ​ល្អ​ល្អះ​ដូច​មាស ទើប​មាតា​បិតា​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា សុវណ្ណសាមកុមារ ។ ក្នុង​វេលា​ដែល​បារិកា​តបស្សិនី​ចូល​ព្រៃ​ដើម្បី​រក​ផល្លា នាង​កិន្នរី​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ឋិត​នៅ​ខាង​ក្នុង​ព្រៃ​ភ្នំ បាន​មក​ប្រជុំគ្នា​ធ្វើ​នាទី​ជា​មេដោះ រីក​រាយ​សប្បាយ​រួម​រស់​ជា​មួយ​សុវណ្ណសាម​កុមារ ។ តបស្សី តបស្សិនី​​ទាំង​ពីរ បាន​ស្រង់​វារី​​ឲ្យ​​ដល់​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ហើយ ក៏​ដាក់​​ឲ្យ​​ផ្ទំ​នា​បរម​សាលា ក្នុង​ខណៈ​នោះ​នាង​កិន្នរី​ទាំង​ឡាយ នាំ​គ្នា​បី​សុវណ្ណ​សាម​កុមារ​ទៅ​ស្រង់​ទឹក​នៅ​នា​ចន្លោះ​ភ្នំ​ ហើយ​ឡើង​កាន់​កំពូល​ភ្នំ​ប្រជុំ​ទៅ​ដោយ​ផ្កា បាន​ប្រដាប់​​ឲ្យ​​សុវណ្ណសាម​កុមារ​ទៅដោយ​បុប្ផជាតិ​ផ្សេង​ៗ ប្រោះ​ព្រំ​ផាត់​លាប​លើ​កាយ​ដោយ​ហរិតាលមនោសិលា និង​បន្តក់​មួយ​គ្រាប់​​ឲ្យ​​ជាប់​នា​កណ្តាល​ថ្ងាស ហើយ​ក៏​បាន​នាំ​យក​មក​ដាក់​នៅ​លើ​សេយ្យាសន៍​ក្នុង​បណ្ណ​សាលា ។ ឯ​នាង​បារិកា​ត្រឡប់​មក​​ឲ្យ​​បុត្រ​បៅ​ដោះ ក្នុង​សភាព​បែប​នេះ​រហូត​ដល់​ព្រះ​កុមារ​ធំ ។ លុះ​ដល់​កុមារ​មាន​អាយុ​១៦​ឆ្នាំ សម័យ​មួយ​មាតាបិតា​នាំ​គ្នា​ទៅ​រក​ផល្លារហូត​ដល់​ពេល​ល្ងាច​ត្រឡប់​មក​វិញ ដល់​ទី​ជិត​អាស្រម​បទ មហា​មេឃ​ក៏​បាន​តាំង​ឡើង​ ភ្លៀង​យ៉ាង​ខ្លាំង​បាន​ធ្លាក់​មក លោក​ទាំង​ពីរ​បាន​ចូល​ទៅ​កាន់​គល់​ឈើមួយ ឈរ​នៅ​ពី​លើ​ដំបូក ។ អាសិរពិស​នៅ​ខាង​ក្នុង​តំបូក​នោះ ត្រូវ​ទឹក​ភ្លៀង​លាយ​ដោយ​ក្លិន​ញើស​ចាក​សរីរៈ​នៃ​អ្នក​ទាំង​ពីរ ហូរ​ចូល​ក្នុង​រន្ធ​ច្រមុះ ។ អាសិរពិស​នោះ​មាន​សេចក្តី​ក្រោធ បាន​បញ្ចេញ​ខ្យល់​ពី​រន្ធ​ច្រមុះ​មក​ត្រូវ​ចក្ខុ​ទាំង​ពីរ​របស់​តបស្សី ​តបស្សិនី​​នោះ ។ ទាំង​ពីរ​អ្នក​ក៏​ងងិត​​ភ្នែក​មិន​អាច​មើល​អ្វី​ឃើញ​ឡើយ ។ អ្នក​ទាំង​ពីរ​ក៏​យំ​សោក​រៀប​រាប់ ដោយ​យល់​ថា ៖ ឥឡូវ​នេះ ជីវិត​យើង​ទាំង​ពីរ​នឹង​មិន​មាន​តទៅ​ទៀត​ឡើយ ។

បុព្វកម្ម​របស់​ទុកូល​បណ្ឌិត​និង​នាង​បារិកា កែប្រែ

បាន​ឮ​ថា ៖ ក្នុង​ជាតិ​មុន​អ្នក​ទាំង​ពីរ​បាន​កើត​ក្នុង​ត្រកូល​ពេទ្យ គ្រាមួយ​ ពេទ្យ​នោះ​រក្សា​រោគ​ក្នុង​ភ្នែក​របស់​បុរស​អ្នក​មាន​ទ្រព្យ​ច្រើន​ម្នាក់ ។ បុរស​នោះ​មាន​ភ្នែក​បាន​ផុត​ចាក​រោគ​ហើយ មិន​​ឲ្យ​​ថ្លៃ​ព្យាបាល​ដល់​គ្រូ​ពេទ្យ ។ លោក​គ្រូ​ពេទ្យ​នោះ មាន​សេចក្តី​ក្រោធ ទៅ​ដល់​ផ្ទះ​រៀប​រាប់​ប្រាប់​ភរិយា​របស់​ខ្លួន​អំពី​អ្នក​ជំងឺដែល​មិន​​ឲ្យ​​ថ្លៃ​ព្យាបាល​នោះ ។ ភរិយា​ស្តាប់​ហើយ ក៏​ខឹង​ក្រោធ ហើយ​ពោល​ថា ៖ យើង​មិន​ត្រូវ​ការ​ទ្រព្យ​របស់​វា​នោះ​ឡើយ អ្នក​ចូរ​ផ្សំ​ថ្នាំ​​ឲ្យ​​វា​បន្តក់​ដាក់​​ឲ្យ​​វា​ខ្វាក់​ទាំង​ពីរ​តែ​ម្តង​ទៅ ។​ ស្វាមី​ក៏​យល់​​ស្រប​តាមយ៉ាង​នោះ ទើប​ចេញ​ពី​ផ្ទះ​ទៅ​រក​បុរស​នោះ ហើយ​បាន​ធ្វើ​ដូច្នោះ​ឯង ។ បុរស​នោះ​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​ ភ្នែក​ទាំង​ពីរ​ក៏​ត្រឡប់​ជា​ងងឹត​វិញ ។ តបស្សី ​និង​តបស្សិនី បាន​សាង​នូវ​បាបកម្ម​នេះ​ទុក​មក ទើប​បាន​ជា​ឥឡូវ​ត្រូវ​ងងឹត​ភ្នែក​ទាំង​អស់​គ្នា ដោយ​បាបកម្មនោះ​ឯង ។

បុព្វចរិយារបស់​ព្រះតថាគត កែប្រែ

លំដាប់​នោះ ព្រះ​ពោធិសត្វគិត​ថា​ មាតាបិតា​យើង​ហេតុ​អី​ថ្ងៃ​នេះ​ហួស​ពេល​ដូច្នេះ ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​បាន​ចេញ​ទៅ​រក​អ្នក​ទាំង​ពីរ ទៅ​តាម​ទិស​ដែល​បាន​កំណត់​ទុក ស្រែក​ហៅ​ជា​បណ្តើរ​ៗ ។ មាតា​បិតា​ស្តាប់​ឮ​ហើយ ក៏​ឆ្លើយ​តប ហើយ​ពោល​ហាម​បុត្រ​ថា ៖ កូន​សម្លាញ់ ទី​នេះ​មាន​អន្តរាយ កូន​កុំ​ចូល​មក​ឡើយ ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​បាន​តប​ថា ៖ បើ​ដូច្នោះ សូម​មាតា​បិតា​ចាប់​នូវ​ចុង​ឈើ​ច្រត់​នេះ​ចុះ ។ លោក​ទាំង​ពីរ​បាន​ចាប់​ចុង​ឈើ​ហើយ ដើរ​មក​រក​បុត្រ ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​សួរ​ថា ៖ ចក្ខុ​មាតា​បិតា​ងងិត​ទៅ​ដោយ​សារ​អ្វី? លោក​ទាំង​ពីរ​ក៏​បាន​ពោល​រៀប​រាប់ថា ៖ កូន​អើយ កាល​ដែល​ភ្លៀង​ធ្លាក់ យើង​ទាំងពីរ​បាន​មក​ឈរ​នៅ​លើ​តំបូក​ក្បែរ​គល់​ឈើ​នេះ ហើយ​ចក្ខុ​ទាំង​អស់​ក៏​ស្រាប់​តែ​ងងឹត​តែ​ម្តង​ទៅ ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​បាន​ស្តាប់​ពាក្យ​មាតា​បិតា​ហើយ​ដឹង​ថា ៖​មាន​អាសិរពិស​នៅ​ក្នុង​ដំបូក ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​ឃើញ​មាតា​បិតា​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏​យំ​រួច​សើច ។ មាតា​បិតា​សួរ​ថា ៖ កូន​សម្លាញ់ ម៉េច​បាន​ជា​យំ​ហើយ​សើច​អីចឹង? ព្រះ​ពោធិសត្វ​​តប​ថា ៖ កូន​យំ​ដោយ​ខូច​ចិត្ត​ត្បិត​ចក្ខុ​របស់​អ្នក​ទាំង​ពីរ​វិនាស​ទៅ ទាំង​ដែល​កូន​នៅ​ក្មេង​វ័យ តែ​កូន​សើច​ ដោយ​សេចក្តី​សប្បាយ​ចិត្ត​ថា ៖ កូន​នឹង​បាន​បដិបត្តិ​ទំនុក​បម្រុង ដល់​មាតា​បិតា​ជា​អ្នក​មាន​គុណ​ទាំង​ពីរ​តទៅ ។ សូម​មាតា​បិតា​កុំ​គិត​បារម្ភ​អ្វី​ឡើយ កូន​នឹង​បម្រើ​លោក​ទាំង​ពីរ​បាន​ដល់​នូវ​ផាសុក ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​លួង​លោម​ផ្លូវ​ចិត្ត ​ឲ្យ​​មាតាបិតា​បាន​ធូរ​ក្នុង​ចិន្តា ហើយ​ក៏​បាន​នាំ​មក​កាន់​បណ្ណ​សាលា ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​រៀប​ចំ​ចង​ខ្សែ​ជា​ស្នួបង្កាន់​ដៃ​ក្នុង​ទី​ទាំង​ពួង គឺ​ទី​សម្រាក​ពេល​ថ្ងៃ ទី​សម្រាក​ពេល​យប់ ទី​ចង្ក្រម បណ្ណសាលា និង​ទី​បន្ទោបង់​ ឧច្ចារៈ​បស្សាវៈ ។ ចាប់​ផ្តើម​ពី​នោះ​មក ព្រះ​ពោធិសត្វ ចេញ​ទៅ​រក​ផល្លា​មក​តាំង​ទុក​ក្នុង​បណ្ណសាលា បោស​សម្អាត​ទី​នៅ​ តាំង​ពី​ព្រលឹម​ស្រាង​ៗ ថ្វាយ​បង្គំ​មាតា​បិតា​ហើយ កាន់​ក្អម​ទឹក​ទៅ​កាន់​មិគសម្មតា​នទី ដង​ទឹក​យក​មក ហើយ​រៀប​ចំ​របស់​ឆាន់ ចាត់​ចែង​ឈើ​ជម្រះ​ព្រះ​ទន្ត​និង​ទឹក​ខ្ពុរ​ព្រះ​ឱស្ឋ​ជា​ដើម ហើយ​ប្រគេន​ផល្លា​ដែល​មាន​រស​ល្អ ។ កាល​មាតា​បិតា​ឆាន់​រួច ទើប​ខ្លួន​ឯង​បរិភោគ​តាម​ក្រោយ ។ ព្រះ​ពោធិសត្វ​បាន​ដង​ទឹក ដាំ​​ឲ្យ​​ក្តៅ ទើប​ផ្ងូត​ដល់​មាតា​បិតា ទាំង​ដុស​លាង​ព្រះ​បាទា​តាម​អធ្យាស្រ័យ រួច​ហើយ​ជួយ​រៀប​ចំ​គ្រឿង​ស្លៀក​ដណ្តប់ និង​យក​ថ្ម​ដុត​ដោយ​ភ្លើង មក​ដាក់​កំដៅ​ចុង​ជើង​ចុង​ដៃ ដើម្បី​កំចាត់​បង់​នូវ​ភាព​រងារ ។

មេត្តាចិត្ត​ព្រះ​ពោធិសត្វ កែប្រែ

សម័យ​មួយ ព្រះរាជា​ទ្រង់​ព្រះ​នាម​ថា ៖ បិលយក្ខរាជ សោយ​រាជ​សម្បត្តិ​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ពារាណសី ទ្រង់​ល្មោភ​ចំពោះ​សាច់​ម្រឹគ​ក្នុង​ព្រៃ ក៏​ផ្ទេរ​រាជ​សម្បត្តិ​​ឲ្យ​​ព្រះ​រាជ​ជននី​គ្រប់​គ្រង ។ ទ្រង់​ចង​សៀត​រាជាវុធ​៥​យ៉ាង ចូល​កាន់​ហិមវន្ត​ប្រទេស សម្លាប់​ម្រឹគ​ទាំង​ឡាយ​សោយ​សាច់ ស្តេច​បាន​យាង​ទៅដល់​មិគសម្មតានទី​ដោយ​លំដាប់ រហូត​យាង​ដល់​កំពង់​ដែល​សុវណ្ណសាម​ដង​ទឹក​រាល់​ថ្ងៃ ។ ព្រះ​រាជា​បាន​ទត​ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ស្នាម​ជើង​ម្រឹគ​ដ៏​ច្រើន ទ្រង់​ក៏​បាន​ធ្វើស៊ុម​ដោយ​មែក​ឈើ​ស្រស់​ហើយ​ត្រៀម​ព្រះ​អង្គ​នៅ​ក្នុង​ស៊ុម​នោះ ជាមួយ​នឹង​ធ្នូ​សរ​ដែល​លាប​ទៅ​ដោយ​ថ្នាំ​ពិស ។ ចំណែក​ព្រះ​ពោធិសត្វ​នាំ​ផល្លា​មក​ដល់​ក្នុង​វេលា​ល្ងាច ទុក​ដាក់​ក្នុង​បណ្ណ​សាលា​ហើយថ្វាយ​បង្គំ​មាតា​បិតា​រួច​ទៅ​ដង​ទឹក មាន​ហ្វូង​ម្រឹគ​ហែហម ។ ព្រះ​រាជា​ទត​ឃើញ​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ គិត​ថា​ យើង​ត្រាច់​មក​កាន់​ហិមវន្ត​ប្រទេស​ រហូត​អស់​កាល​ត្រឹម​នេះ មិន​ទាន់​ឃើញ​មនុស្ស​ឡើយ តើ​បុគ្គល​នេះ​ជា​ទេវតា​ឬ​ក៏​ជា​នាគ​ហ្ន៎ ។ ប្រសិន​បើ​យើង​នឹង​ចូល​ទៅ​សួរ បើ​ជា​ទេវតា​ នឹង​ហោះ​ឡើង​ទៅ​លើ​អាកាស បើ​ជា​នាគ នឹង​មុជ​ចុះ​ទៅ​ក្នុង​ដី ឯ​យើង​នឹង​មិន​នៅ​ទី​នេះ​រហូត​ទេ ។ ដល់​យើង​ត្រឡប់​ទៅ​ពារាណសី​វិញ អាមាត្យ​ទាំង​ឡាយ​នឹង​សួរ​យើង​ថា ៖ កាល​ព្រះ​អង្គ​យាង​ទៅ​ហិមវន្ត​ប្រទេស បាន​ទត​ឃើញ​អ្វី​អស្ចារ្យ​ខ្លះ ។ កាល​បើ​សួរ​ដូច្នេះ យើង​នឹង​ប្រាប់​ថា ៖ បាន​ឃើញ​សត្វ​ដូច​នេះ ។ គេ​នឹង​សួរ​ដេញ​ដោល​ថា ៖ សត្វ​នោះ​ឈ្មោះ​អ្វី កាល​បើ​យើង​មិន​ស្គាល់ គេ​នឹង​តិះ​ដៀល​យើង ។ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​យើង​នឹង​បាញ់​បុគ្គល​នេះ ធ្វើ​​ឲ្យ​​ដល់​នូវ​ទុព្វលភាព​ហើយ យើង​នឹង​សួរ​​ឲ្យ​​ដឹង​រឿង ។ លំដាប់​នោះ ព្រះ​ពោធិសត្វ​ចុះ​ទៅ​ងូត​ទឹក​រម្ងាប់​នូវ​ការ​ក្រវល់​ក្រវាយ​កាយ​សមគួរ ហើយ​ឡើង​មក​ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​សំបក​ឈើ និង​យក​ស្បែក​ខ្លា​ដាក់​លើ​ស្មា ហើយ​យក​ក្អម​ទឹកឡើង​ដាក់​លើ​ស្មា​ខាង​ឆ្វេង ។ ក្នុង​កាល​នោះ ព្រះរាជា​ទ្រង់​គិត​ថា​ កាល​នេះ​សម​គួរ​នឹង​បាញ់​ហើយ ទើប​លើក​ធ្នូ​និង​សរ​ដែល​លាប​ដោយ​ថ្នាំ​ពិស​នោះ បាញ់​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ត្រូវ​ខាង​ស្តាំ​ ធ្លុះ​ចេញ​ទៅ​ខាង​ឆ្វេង ។ ហ្វូង​ម្រឹគ​ដឹង​ថា ៖ ព្រះ​ពោធិសត្វ​ត្រូវ​គេ​បាញ់ ក៏​តក់​ស្លុត​ភ្ញាក់​ផ្អើល​រត់​អស់ ។ សុវណ្ណសាម សូម្បី​ត្រូវ​ព្រួញ​ពិស​ក៏​នៅ​ទ្រក្អម​ទឹក​ទុកដោយ​ប្រក្រតី មាន​ស្មារតី​ដាក់​ចុះ​ក្រោម ដោយ​កាយ​ដី​ខ្សាច់​​ឲ្យ​​ក្រហូង​បន្តិច ទើប​ដាក់​ក្អម​ទឹក​​ឲ្យ​​នឹង នៅ​ទី​នោះ រួច​ហើយ​កំណត់​ទិស ទើប​បែរ​សីសៈ​ទៅ​ខាង​បណ្ណ​សាលា បី​ដូច​សុវណ្ណ​បដិមា​ដែល​ដួល​ដេក​នៅ​លើ​ផ្ទៃ​ខ្សាច់​ពណ៌​ប្រាក់ ។ សុវណ្ណសាម​ តាំង​សតិ​ពោល​ថា ៖ បុគ្គល​ដែល​មាន​ពៀរ​នឹង​យើង ក្នុង​ហិមវន្ត​ប្រទេស​នេះ មិន​មាន​ឡើយ ឯ​បុគ្គល​ដែល​មាន​ពៀរ​ជា​មួយ​នឹង​មាតា​បិតា​យើង​ក៏​មិន​មាន​ដែរ ពោល​រួច​ ក៏​បាន​ខ្ជាក់​លោហិត​ចេញ​ពី​មាត់ ។ កាល​ដែល​មិន​បាន​ឃើញ​ព្រះ​រាជា ទើប​ពោល​នូវ​គាថា ៖​សួរ​ថា ៖

នរណាហ្ន៎​បាញ់ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​ដង​ទឹក     ដែល​កំពុង​ភ្លឹក​សតិ​បង់​បាត់
ជាព្រាហ្មណ៍​វេស្សៈ​ឬ​ក៏​ជា​ក្សត្រ នរណាពួនស្កាត់​បាញ់​ខ្ញុំ​ដោយ​សរ ។

បណ្តា​បទ​ទាំង​នោះ ដោយ​សេចក្តី​ថា ៖ បុគ្គល​មិន​បាន​តាំង​នូវ​សតិ​ក្នុង​ការ​ចម្រើន​មេត្តា គឺ​បាន​ធ្វើ​ខ្លួន​ជា​អ្នក​ប្រមាថ​ក្នុង​ខណៈ​នោះ​ បាញ់​ហើយ​ពួន​កាយបាត់​ ។
ក្នុង​គ្រា​ដែល​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ពោល​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ដើម្បី​នឹង​សម្តែង​ភាព​នៃ​មំសៈ​ក្នុង​សរី​រៈ​របស់​ខ្លួន​​ឲ្យ​​ឃើញ​ថា ៖​មិន​មែន​ជា​ភក្សា​ហារ ទើប​ពោល​គាថា ៖​បន្ត​ថា ៖

សាច់​ខ្ញុំ​មិន​មែន​ជា​ម្ហូប​អាហារ ស្បែក​ខ្ញុំ​នេះ​ណា​ឥត​ការ​បវរ
ហេតុអ្វី​ខ្ញុំ​នេះ​ត្រូវ​បាញ់​ដោយ​សរ សំគាល់​ថា ៖​ល្អ​ឋិត​នៅ​ត្រង់​ណា

ក្នុង​គាថា ៖​នោះ​មាន​សេចក្តី​ថា ៖ ម្នាល​មាណព​ដ៏​ចម្រើន​អើយ សាច់​របស់​ខ្ញុំ គឺ​សាច់​ក្នុង​សរីរៈ​របស់​ខ្ញុំ​បរិភោគ​មិន​បាន គឺ​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​មិន​គប្បី​បរិភោគ ។ ស្បែក​របស់​ខ្ញុំ គឺ​ស្បែក​ក្នុង​សរីរៈ​របស់​ខ្ញុំ មិន​មាន​ប្រយោជន៍​ដល់​មនុស្ស​ទាំងឡាយ ។ កាល​បើ​ដូច្នោះ បុរស​នេះ​សំគាល់​ថា ៖ ខ្ញុំ​គួរ​បាញ់ ដោយ​មិន​ពិចារណា ដោយ​វណ្ណៈ​អ្វី គឺ​ដោយ​ហេតុ​អ្វី ។

ឱសម្លាញ់​អើយ​ខ្ញុំ​សូម​សួរ​អ្នក បាញ់​ខ្ញុំ​ហើយ​លាក់​បំពួន​អាត្មា
តើ​អ្នក​ជា​អ្វី​ជា​បុត្រ​អ្នក​ណា ខ្ញុំ​ដឹង​ហេតុការណ៍​បាន​ដូច​ម្តេច​ទៅ

កាល​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ពោល​គាថា ៖​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ក៏​បាន​ស្ងៀម​ក្នុង​ថ្លុក​ឈាម​នោះ​ឯង ។ ព្រះ​រាជា​ទ្រង់​ស្តាប់​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គិត​ថា​ បុរស​នេះ​សូម្បី​ត្រូវ​យើង​បាញ់​ដោយ​ព្រួញ​លាប​ថ្នាំ​ពិស​ដួល​ចុះ​ហើយ ក៏​មិន​បាន​ជេរ​យើង ហើយ​ក៏​មិន​ត្អូញ​ត្អែរ​អ្វី​ដែរ បែរ​ជា​ហៅ​រក​យើង​ដោយ​ពាក្យ​គួរ​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​ទៅ​វិញ បេះ​ដូង​យើង​ដូច​ជា​ត្រូវ​គេ​អារ​ដោយ​កាំបិត យើង​នឹង​ទៅ​រក​គេ ។ ទ្រង់​គិត​ដូច្នេះ​ហើយ ស្តេច​ក៏​យាង​ទៅ​ប្រថា ៖ប់​ឈរ​ក្នុង​ទី​ជិត​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ហើយ​ពោល​ថា ៖

គេស្គាល់​ខ្ញុំ​ថា ៖​ឈ្មោះ​បិលយក្ខ ជាស្តេច​នៃ​អ្នក​ក្នុង​ដែន​កាសី
ខ្ញុំ​លះ​បង់​ដែន​ស្វែង​រក​ម្រឹគ​ព្រៃ ព្រោះ​ល្មោភ​នឹង​ឆី​សោយ​រស​មំសំ
ម្យ៉ាង​ទៀត​ខ្ញុំ​ល្បី​វៃ​ខាង​សិល្ប៍សាស្ត្រ ធ្នូសរ​ខ្ញុំ​ច្បាស់​បាញ់​ពេញ​កំលាំង
សត្វ​ណា​មក​ចំ​មុខ​ព្រួញ​ខ្ញុំ​តាំង ទោះ​ដំរី​ខ្លាំង​មិន​រួច​ដេក​ដី

គា​ថា ៖​ទាំង​នោះ​មាន​សេចក្តី​ថា ៖ ព្រះបាទ​បិលយក្ខ​នោះ​មាន​ព្រះ​តម្រិះ​ថា ៖ ទេវតា​ក៏​ដោយ នាគ​ក៏​ដោយ រមែង​និយាយ​ភាសា​មនុស្ស​បាន​ យើង​មិន​ដឹង​ថា ៖​បុគ្គល​នោះ​ជា​អ្វី បើ​គេ​ក្រោធ នឹង​ធ្វើ​​ឲ្យ​​យើង​វិនាស​ទៅ​បាន ដូច្នេះ​កាល​បើ​ប្រាប់​ថា ៖​យើង​ជា​ស្តេច អ្នក​ណា​ដែល​មិន​ខ្លាច រមែង​មិន​មាន​ឡើយ ។ កាល​តម្រិះ​ដូច្នេះ​ហើយ ទើប​ត្រាស់​ថា ៖ ម្នាល​មាណព​ យើង​ជា​ព្រះ​រាជា​របស់​ដែន​កាសី ប្រជាជន​ស្គាល់​យើង​ដោយនាម​ថា ៖ ព្រះបាទ​បិលយក្ខ ។ ដោយ​មាន​សេចក្តី ល្មោភ​នឹង​សាច់​ ក៏​បាន​ប្រគល់​រាជ​សម្បត្តិ​ដល់​ព្រះ​ជននី ហើយ​ចេញ​មក​ស្វែង​រក​សាច់​ម្រឹគ ។ យើង​ជា​អ្នក​ទ្រទ្រង់​នូវ​កម្លាំង អាច​យឹត​ធ្នូ​ដ៏​ធ្ងន់​បាន គឺ​ធ្នូ​មាន​ទំងន់​ដែល​បុរស​ធម្មតា​១ពាន់​អ្នក​ទើប​អាច​លើក​រួច​បាន រឿង​នេះ​បាន​ល្បី​ពេញ​ជម្ពូទ្វីប ។ ដំរី​ដែល​មាន​កម្លាំង​មក​ចំ​មុខ​ព្រួញ​ ក៏​មិន​អាច​ផុត​ចាក​ពី​កន្លែង​ទៅ​បាន​៧​ជំហាន​ឡើយ ។​​​ ព្រះរាជា​ទ្រង់​សរសើរ​កម្លាំង​របស់​ព្រះអង្គ​ហើយ ក៏​ត្រាស់​សួរ​នាម​នឹង​គោត្រ​របស់​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ថា ៖

ចុះ​អ្នក​ជា​អ្វី​ជា​បុត្រ​អ្នក​ណា យើង​ម្តេច​ដឹង​ដឹង​អ្នក​មាន​ឈ្មោះ​អ្វី
ព្រម​ទាំង​ត្រកូល​បិតា​ផង​នៃ សូម​អ្នក​ស្រដី​ប្រាប់​យើង​​ឲ្យ​​ស្គាល់

ព្រះ​ពោធិសត្វ​ គិត​ថា​ យើង​ជា​ទេវតា នាគ យក្ស កិន្នរ ឬ​ថា ៖​ជា​ក្សត្រ​ជា​ដើម​យ៉ាង​ណា​មួយ ព្រះ​រាជា​ក៏​គង់​តែ​ជឿ ប៉ុន្តែ​យើង​គួរ​ពោល​តែ​ពាក្យ​ពិត​ប៉ុណ្ណោះ លុះ​គិត​ហើយ​ ទើប​ពោល​ថា ៖

ខ្ញុំ​កូន​ឥសី​បុត្រ​អ្នក​នេសាទ ពេលរស់​ពួក​ញាតិ​ហៅ​ខ្ញុំ​ថា ៖​សាម
ទ្រង់​អើយ​ថ្ងៃ​នេះ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​មារ​តាម មច្ចុ​ចាប់​ច្បាម​ផ្តេក​លើ​ប្រឹថពី
ដូច​ព្រាន​បាញ់​ម្រឹគ​ដែល​ទ្រង់​បាញ់​ខ្ញុំ ដោយ​ព្រួញ​ពិស​ធំ​បាញ់​ចំ​ពេញ​ទី
ខ្ញុំ​ត្រាំ​ឈាម​ឯង​ដេក​លើ​ធរណី ព្រួញ​ពិស​យាយី​ទ្រង់​ទត​ឃើញ​ពិត
សូមទ្រង់​ទត​ព្រួញ​មុត​ស្តាំ​ធ្លាយ​ឆ្វេង ឈឺ​ពើត​ក្រៃ​លែង​មាត់​ខ្ពុរ​លោហិត
ខ្ញុំ​សួរ​រឿយ​ៗ​ចំពោះ​បពិត្រ ទ្រង់​យឹត​បាញ់​ហើយ​ម្តេច​ឡើយ​លាក់​កាយ
សម្លាប់ខ្លា​ដំបង​ប៉ង​យក​ស្បែក ចំណែក​ដំរី​ព្រោះ​ភ្លុក​ទាំង​ឡាយ
ឯ​ទូល​បង្គំព្រោះ​អ្វី​ក្នុង​កាយ ទើប​ទ្រង់​ខ្វល់​ខ្វាយ​ចំណាយ​ពេល​បាញ់

បទ​ទាំង​នោះ​ថា ៖ បពិត្រ​មហារាជ សូម​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ចម្រើន ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ជា​បុត្រ​ឥសី​ដែល​​ឥសី​នោះ​ជា​បុត្រ​នាយ​ព្រាន ។ ញាតិ​ទាំង​ឡាយ​ហៅ​ទូល​បង្គំ​ដែល​នៅ​មាន​ជីវិត​មុន​នេះ​ថា ៖ សាម ។ ថ្ងៃ​នេះ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ទៅ​ដល់ គឺ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​មាត់​នៃ​មរណៈ​ហើយ​យ៉ាង​នេះ ។ ម្រឹគ​ត្រូវ​ព្រាន​បាញ់​ដោយ​ព្រួញ​ធំ​លាប​ថ្នាំ​ពិស​យ៉ាង​ណា សូម្បី​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ក៏​ជា​អ្នក​ដែល​ត្រូវ​ព្រះអង្គ​បាញ់​យ៉ាង​នោះ​ឯង ។ សូម​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ទត​មើល​នូវ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ដែល​ដេក​មាន​សភាព​បែប​នេះ ។ ព្រះ​រាជា​ទ្រង់​សណ្តាប់​ហើយ មិន​ត្រាស់​សេចក្តី​ពិត កុហក​ថា ៖

ម្រឹគ​មក​ប្រាកដ​ចំមុខ​ព្រួញ​ខ្ញុំ ឃើញ​អ្នក​ជាធំ​ក៏​ផ្អើល​អស់​ទៅ
ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ទើប​ចិត្ត​ក្រោធ​គ្រប​នៅ បង្វែរ​ព្រួញ​ទៅ​បាញ់​សាម​ដង​ទឹក

លំដាប់​នោះ ព្រះពោធិសត្វ​ទូល​ព្រះ​រាជា​ថា ៖ បពិត្រ​ ព្រះរាជា ព្រះអង្គ​ត្រាស់​អ្វី​ហ្នឹង ដែល​ថា ៖​ម្រឹគ​ឃើញ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ ហើយ​រត់​គេច​ទៅ​នោះ មិន​មាន​ក្នុង​ហិមវន្ត​ប្រទេស​នេះ​ឡើយ ។

តាំង​ពី​ខ្ញុំ​ដឹង​អ្វី​ខុស​អ្វី​ត្រូវ សត្វ​ព្រៃ​ទូទៅ​ដោយ​ច្រើន​ពួក​ម្រឹគ
ទោះ​សត្វ​សាហាវ​ក៏​ច្រើន​សន្ធឹក មិន​ដែល​ភ្លូកភ្លឹកផ្អើល​នឹងខ្ញុំឡើយ
តាំងពីខ្ញុំបាន​ចេះស្លៀកដណ្តប់ ចេះដឹងគ្រប់សព្វវ័យចម្រើន​ហើយ
គឺថា ៖ពាឡ​ម្រឹគ​មិន​ផ្អើល​ខ្ញុំ​ឡើយ ជិតខ្ញុំ​បង្កើយ​ម្រឹគ​មិន​តក់​ស្លុត
បពិត្រ​មហារាជ​ដ៏​ចម្រើន​អើយ កិន្នរហ្នឹង​ហើយ​តែង​ខ្លាច​បំផុត
នៅ​ភ្នំ​គន្ធមាទន៍​ព្រៃ​ភ្នំ​បរិសុទ្ធ តែ​នៅ​មិន​ស្លុត​នឹង​ទូល​បង្គំ
ពួក​យើង​តែង​តែ​រីករាយ​នឹង​គ្នា ទៅ​ព្រៃ​នានា​ឬ​ក៏​ឡើង​ភ្នំ
ដូច្នោះ​ពួក​ម្រឹគ​ផ្អើល​អី​នឹង​ខ្ញុំ ពីតូច​ដល់​ធំ​ខ្ញុំ​នៅ​នឹង​ម្រឹគ

ធម្មតា​ម្រឹគ​ទាំង​ឡាយ​ឃើញ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ហើយ រមែង​មិន​ភ័យ​ខ្លាច​តក់​ស្លុត​ឡើយ ។ បពិត្រ​ព្រះ​រាជា​ជា​ធំ ម្រឹគ​ទាំង​ឡាយ​ចូរ​លើក​ទុក​សិន​ចុះ ពោល​ពី​ធម្មតានៃ​កិន្នរ​ទាំង​ឡាយ រមែង​ជា​អ្នក​ភ័យ​ខ្លាច​ដ៏​ក្រៃលែង ប៉ុន្តែ​កិន្នរ​ទាំង​នោះ ឃើញ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ហើយ រមែង​មិន​ភ័យ​តក់​ស្លុត​ឡើយ តាមពិត​ពួក​យើង​រីករាយ​ជាមួយ​គ្នា​ទៅវិញ​ទៅ​មក​ទៅ​តាម​ព្រៃ​ភ្នំ ។ ព្រះពោធិសត្វ​សម្តែង​នូវ​សេចក្តី​ថា ៖ ព្រោះ​ហេតុអ្វី ទើប​ព្រះអង្គ​​ឲ្យ​​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ជឿ​ថា ៖ ម្រឹគ​ទាំង​ឡាយ​ឃើញ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ហើយ​ភ័យ​តក់​ស្លុត​នោះ ។ ​ព្រះរាជា​​សណ្តាប់​ហើយ ទ្រង់​ព្រះ​តម្រិះ​ថា ៖ យើង​បាញ់​សាម​ដែល​ជា​អ្នក​មិន​មាន​កំហុស​នេះ​ហើយ នៅ​ពោល​មុសាវាទ​ទៀត ឥ​ឡូវ​យើង​នឹង​ពោល​តែ​ពាក្យ​ពិត​ប៉ុណ្ណោះ ទើប​ត្រាស់​ថា ៖

ម្រឹគ​មិន​មែន​ផ្អើល​នឹង​សាម​ទេ​ណា ខ្ញុំ​នឹង​មុសា​ធ្វើ​អ្វី​ទៀត​នោះ
ត្បិត​ក្រោធ​និង​លោភ​វា​គ្រប​​ឲ្យ​​លុះ ទើប​ខ្ញុំ​គិត​ខុស​បាញ់​សាម​នឹង​សរ ។

កាល​ដែល​បាន​ត្រាស់​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ព្រះ​រាជា​ទ្រង់​ព្រះ​តម្រិះ​ថា ៖ សាមនេះ នឹង​មិន​មែន​អាស្រ័យ​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​នេះ​តែ​ម្នាក់​ឯង​ទេ ញាតិ​ទាំង​ឡាយ​របស់​គេ​គប្បី​មាន​ជា​ប្រាកដ យើង​នឹង​សួរ​គេ​មើល ទើប​ត្រាស់​ថា ៖

សាម​អើយ​អ្នក​មក​ពី​ប្រទេស​ណា ឬ​ថា ៖​អ្នក​ណា​ប្រើ​​ឲ្យ​​ត្រាច់​ចរ
ថា ៖​អ្នក​ទៅ​ដង​ទឹក​ស្ទឹង​ថ្លា​ល្អ ទើប​ចរ​មក​កាន់​មិគសម្មតា ។


ព្រះ​ពោធិសត្វ​បាន​ស្តាប់​នូវ​ព្រះ​តម្រាស់​ហើយ អត់​ទ្រាំ​ចំពោះ​ទុក្ខ​វេទនា​ដ៏​ខ្លាំង​ក្លា ខ្ពុរ​ព្រះ​លោហិត​ហើយ​ពោល​ថា ៖

ខ្ញុំ​អ្នក​ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា លោក​ខ្វាក់​នេត្រា​នៅ​ក្នុង​មហាវ័ន
ខ្ញុំ​ដង​ទឹក​ថ្វាយ​ដល់​ព្រះ​អរហន្ត រួស​រាន់​មក​កាន់​សម្មតានទី ។
មាតាបិតា​មាន​ត្រឹម​អាហារ មិនដល់​សប្តាហ៍​រក្សាជីវី
ព្រោះ​គាត់​ងងឹត​ខ្វាក់​ភ្នែក​ទាំង​ពីរ នឹង​ក្ស័យ​ជីវី​ដោយ​សារ​អត់​ទឹក ។
ទុក្ខ​ត្រូវ​ព្រួញ​នេះ​មិន​សូវ​ប៉ុន្មាន បុរស​ត្រូវ​បាន​ប៉ុន្តែ​ការ​នឹក
មិន​ឃើញ​មាតា​ទុក្ខ​ក្រៃ​ពន្លឹក ទុក្ខ​ច្រើន​ព្រោះ​នឹក​ដល់​អ្នក​មាន​គុណ ។
ទុក្ខ​ត្រូវ​ព្រួញ​នេះ​មិន​សូវ​ប៉ុន្មាន បុរស​ត្រូវ​បាន​ប៉ុន្តែ​ទុក្ខ​ធ្ងន់
មិន​ឃើញ​បិតា​ទុក្ខ​ក្រៃ​ពេក​ពន់ ទុក្ខ​ច្រើន​លើស​លន់​ច្រើន​ជាង​ត្រូវ​ព្រួញ ។
ឱ​ម្ល៉េះ​សម​ម្តាយ​នឹង​នៅ​កំព្រា ចិរទិវារាត្រី​យំទួញ
អធ្រាត្រ​យប់​ស្ងាត់​មាន​តែ​ទំនួញ យំ​ទួញ​រីង​ខះ​ដូច​ស្ទឹង​ខែ​ប្រាំង ។
ឱ​ម្ល៉េះ​សម​ឪ​នឹង​នៅ​កំព្រា ចិរទិវា​រាត្រីទុក្ខំ
អធ្រាត្រយប់ស្ងាត់​យំរឹតតែ​ខ្លាំង ដូច​ស្ទឹង​ខែ​ប្រាំង​ទុក្ខំ​សោកសៅ ។
ម្យ៉ាង​ទៀត​ខ្ញុំ​ក្រោក​មួយ​យប់​ច្រើន​គ្រា បម្រើ​បាទា​ច្របាច់​គក់​ភ្លៅ
ឥឡូវ​បាត់​ខ្ញុំ​លោក​នឹង​ដើរ​ហៅ ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ជ្រៅ​អើយ​សាម​កូន​ហ្នា៎ ។
ហរទ័យ​នៃ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​សរ​ទី​ពីរ កក្រើក​វក់​វី​ដោយ​សរ​សោកា
ព្រោះ​មិន​បាន​ឃើញ​អ្នក​ខ្វាក់​នេត្រា ជីវិត​ខ្ញុំ​រ៉ា​មុខ​ជា​សាប​សូន្យ ។


ព្រះរាជា​ទ្រង់​សណ្តាប់​នូវ​ការ​រៀប​រាប់​ពិលាប​សោការបស់​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ហើយ ទ្រង់​គិត​ថា​ បុរស​នេះ​ជា​អ្នក​តាំង​នៅ​ក្នុង​ធម៌​ដ៏​ប្រសើរ បាន​បដិបត្តិ​មាតា​បិតា​ដ៏​ប្រពៃ​ក្រៃ​លែង ឥ​ឡូវ​នេះ​បាន​ដល់​សេចក្តី​ទុក្ខ​មាន​សភាព​បែប​នេះ​ហើយ នៅ​ពិលាប​រៀប​រាប់​ដល់​មាតា​បិតា​ទៀត ។ យើង​បាន​ធ្វើ​ខុស​ក្នុង​បុរស​ដែល​សម្បូរណ៍​ដោយ​គុណ​ធម៌​យ៉ាង​នេះ ដូច្នេះ​យើង​គួរ​តែ​លួង​លោម​យក​ចិត្ត​បុរស​នេះ​យ៉ាង​ណា​ទៅ​ហ្ន៎ ។ ហើយ​ទ្រង់​សន្និដ្ឋាន​ថា ៖ ក្នុង​វេលា​ដែល​យើង​ធ្លាក់​នរក រាជ​សម្បត្តិ​នឹង​ធ្វើ​អ្វី​បាន យើង​នឹង​បដិបត្តិ​មាតា​បិតា​នៃ​បុរស​នេះ ដោយ​ទំនង​ដែល​បុរស​នេះ​ធ្លាប់​បដិបត្តិ​ហើយ ការ​ស្លាប់​របស់​បុរស​នេះ​ហាក់​ដូច​ជា​ការ​មិន​ស្លាប់ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ​ ទើប​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា ៖

ឱសាម​កល្យាណ​គួរ​ឱ្យ​ទស្សនា អ្នក​កុំ​សោកា​ទួញយំ​ខ្លាំង​ឡើយ
យើង​រ៉ាប់​ធ្វើការ​ចិញ្ចឹម​លោក​ហើយ ជំនួស​អ្នក​អើយ​នៅ​ក្នុងព្រៃធំ ។
ម្យ៉ាងទៀតខ្ញុំ​ឈ្លាស​ក្នុង​សិល្បះធ្នូ ល្បីអស់កាលយូរទ្រង់​ធ្នូខ្លាំងមាំ
យើងរ៉ាប់ធ្វើការ​ចិញ្ចឹម​ថែទាំ នៅក្នុងព្រៃធំ​នទីបព្វតា ។
ខំធ្វើការងារ​រករំពាម្រឹគ មើមឈើ​ផ្លែស្លឹក​ក្នុងព្រៃ​ព្រឹក្សា
ដើម្បីចិញ្ចឹមជន​ទាំងនោះ​ណា ក្នុងព្រៃបព្វតា​ទឹក​ធ្លាក់​ចាក​ទី ។
ឪពុក​ម្តាយ​សាម​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ណា ព្រៃដូច​ម្តេច​រ៉ា​ឋាន​អ្នក​ទាំង​ពីរ
អ្នក​បាន​ចិញ្ចឹម​ដោយ​ការ​សំភី យ៉ាង​ណា​នាទី​ខ្ញុំ​យ៉ាង​នោះ​ដែរ ។


ព្រះរាជា​ត្រាស់​ថា ៖ យើង​ជា​អ្នក​ឆ្លាត​ក្នុង​ធ្នូ នឹង​សម្លាប់​ម្រឹគ​ធាត់​ៗ ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា​របស់​អ្នក ដោយ​មំសៈ​ដ៏​មាន​ឱ​ជារស​ឆ្ងាញ់ ។ ព្រះពោធិសត្វ​ពោល​តប​ថា ៖ បពិត្រ​មហារាជ​ដ៏​ជា​ធំ ព្រះអង្គ​កុំ​សម្លាប់​សត្វ​ព្រោះ​ហេតុ​ពួក​ទូល​ព្រះបង្គំ​ឡើយ ។ ព្រះអង្គ​ក៏​ត្រាស់​បន្ត​ថា ៖ អ្នក​បាន​ចិញ្ចឹម​នូវ​លោក​ទាំង​ពីរ​នោះ​យ៉ាង​ណា សូម្បី​ខ្ញុំ​ក៏​នឹង​ចិញ្ចឹម​លោក​ទាំង​ពីរ​នោះ​យ៉ាង​នោះ​ដូចគ្នាដែរ ។ លំដាប់​នោះ​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ទូល​ថា ៖ ល្អហើយ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន បើ​យ៉ាង​នោះ​ សូម​ព្រះអង្គ​មេត្តា​ប្រោស​ជួយ​ចិញ្ចឹម​បីបាច់​ថែរក្សា​នូវ​មាតា​បិតា​នៃ​ទូល​បង្គំ​ជា​ខ្ញុំ​ផង​ចុះ ។

បពិត្រមហារាជសូមទតឲ្យជាក់ ផ្លូវចុះជើងម្នាក់ទិសក្បាលដំណេក
នៃទូលបង្គំជាខ្ញុំដែលដេក មិនជាឆ្ងាយពេកកន្លះឃោសៈ ។
ស្តេចយាងទៅឃើញបណ្ណសាលា មាតាបិតាឋិតក្នុងសម្នាក់
សូមទ្រង់អនុគ្រោះដោយក្តីស្មោះស្ម័គ្រ សូមទ្រង់ភារៈចិញ្ចឹមលោកផង ។


ការព្រួយបារម្មណ៍ កែប្រែ

ព្រះពោធិសត្វ បានទូលប្រាប់ផ្លូវដល់ព្រះរាជាហើយ ខំអត់ទ្រាំនឹងទុក្ខវេទនាមានសភាពបែបនេះ ទុកដោយសិនេហចិត្ត ក្នុងមាតាបិតាជាកម្លាំង ហើយប្រណមអញ្ជលីទូលអង្វរក្នុងបំណងត្រូវការ​ឲ្យ​ព្រះរាជាចិញ្ចឹមមាតាបិតា

បពិត្រមហារាជគ្រងដែនកាសី ទ្រង់មានសេចក្តីចម្រើនកន្លង
ខ្ញុំសាមសូមថ្វាយបង្គំសេ្តចផង នមោច្រើនដងបង្គំរាជា ។
មាតាបិតានៃទូលបង្គំ នៅក្នុងព្រៃធំអន្ធោអន្ធា
សូមទ្រង់ចិញ្ចឹម​ឲ្យ​មានជន្មា នៅជាតបស្សី តបស្សិនី ។
ទូលបង្គំជាខ្ញុំសូមផ្គងអញ្ជលី រាជាគ្រងទីនាដែនកាសី
ទូលបង្គំសូមពរស្តេចទ្រង់ប្រណី នាំយកសេចក្តីនៃខ្ញុំព្រះអង្គ ។
ខ្ញុំសូមបង្គំមាតាបិតា ឱនក្រាបសិរសាផ្តាំផ្ញើតាមទ្រង់
សាមត្រូវព្រួញពិសបានជាបាត់អង្គ ដួលដេកនៅត្រង់ឆ្នេរខ្សាច់មាត់ស្ទឹង ។


មរណភាពរបស់សាម កែប្រែ

ព្រះរាជាទ្រង់ទទួលពាក្យនៃព្រះពោធិសត្វ ។ ឯចំណែកព្រះពោធិសត្វ កាលបានផ្ញើនូវការថ្វាយបង្គំ​ចំពោះ​មាតា​បិតា​រួច​ហើយ ក៏​ដល់​នូវ​វិសញ្ញីសន្លប់​ស្ងៀម​ទៅ ។ ព្រះអង្គ ក៏រលត់អស្សាសៈ មិនបានពោលតទៅទៀតឡើយ ក៏​ក្នុងកាលនោះ ពាក្យដែលប្រព្រឹត្តទៅ អាស្រ័យ​ហទយរូប​ មានចិត្ត​ជា​សមុដ្ឋាន របស់ព្រះពោធិសត្វ​នោះ​បាន​ដាច់​ហើយ ព្រោះ​កម្លាំង​នៃ​ពិស​ជ្រួតជ្រាប ។ មាត់​របស់​ព្រះ​ពោធិសត្វ​បិទ ចក្ខុ​ក៏​បិទ ដៃជើង​ឡើងរឹង និង​រាងកាយ​ទាំង​អស់​ប្រឡាក់ទៅ​ដោយ​លោហិត ។ លំដាប់នោះ ព្រះរាជា​ទ្រង់​ត្រួតមើលខ្យល់​អស្សាសៈ បស្សាសៈ​របស់​សាម ឃើញថា ៖​រលត់​ទៅ​ហើយ សរីរៈ​ក៏​រឹង​ហើយ​ដែរ ។ ទ្រង់​ទត​ឃើញ​ហេតុ​នោះ ក៏​ទ្រង់​ជ្រាប​ថា ៖​សាម​ស្លាប់​ហើយ ។ ទ្រង់​មិន​អាច​អត់​ទ្រាំ​នូវ​សេចក្តី​សោក​ទុក​បាន ក៏​ដាក់​ព្រះ​ហស្ថ​លើ​ព្រះ​សីសៈ ព្រះ​កន្សែង​រៀប​រាប់​ដោយ​សំឡេង​ខ្លាំង​ៗ ថា ៖ អាត្មាអញប្រាកដជានឹងទៅកាន់នរកពុំខាន ឥតមានសង្ស័យឡើយ ព្រោះអំពើបាបដែលអាត្មាអញបានធ្វើហើយក្នុងគ្រា​នេះ​នឹងជា​ទោស​​ឲ្យ​​ផល​ដ៏​អាក្រក់​អស់​រាត្រី​កាល​​ជាអង្វែង បើនៅក្នុងស្រុក​ ក្នុង​ប្រទេស​ តែងមានមនុស្សគេដឹង​ គេ​តិះដៀល តែក្នុងអរញ្ញប្រទេស​ដែលឥត​មាន​មនុស្ស តើនរណានឹងចោទប្រកាន់​អាត្មាអញ​បាន ។ កាលនោះ ទេពធីតា​មាន​នាម​ថា ៖ ពសុន្ធរី នៅភ្នំ​គន្ធមាទន៍ ធ្លាប់ជាមាតា​របស់​ព្រះពោធិសត្វ ក្នុងអត្តភាព​ទី​៧ ។ ក្រោយពីបានដឹងថា ៖បុត្ររបស់ខ្លួនត្រូវបាញ់ដួលដេកនៅលើឆ្នេរខ្សាច់ ក៏បានស្រែកយំ​យ៉ាង​ខ្លាំង ហើយ​ពិចារណា​ថា ៖ បើយើងមិនទៅទីនោះ​ទេ សុវណ្ណសាម នឹងវិនាសក្នុងទីនោះ​ឯង សូម្បី​ព្រះ​រាជា​ក៏​នឹង​បែកធ្លាយ​ព្រះហឫទ័យ ឯមាតាបិតារបស់​សុវណ្ណសាម នឹង​អត់អាហារ អត់​ទឹក ហើយនឹងត្រូវបាត់បង់​ជីវិត ។​ ទេពធីតានោះ បានយាង​ទៅស្ថិតនៅ​ព្ធដ៏អាកាស ដោយ​មិន​ប្រាកដ​កាយ នាមាត់ស្ទឹង​មិគសម្មតា ហើយពោលទៅកាន់​ព្រះរាជាថា ៖ បពិត្រមហារាជ ព្រះអង្គបានធ្វើនូវបាបជាទម្ងន់ ជនទាំង៣នាក់ គឺ​មាតាបិតា​និង​បុត្រ ជា​អ្នក​មិន​ប្រទូស្ត ទ្រង់​បាន​សម្លាប់​ហើយ ដោយ​ព្រួញ​តែ​មួយ ។ សូមទ្រង់ចិញ្ចឹម​នូវ​ជន​ទាំង​ពីរ​ដែល​ងងឹត​ភ្នែក​នោះ​ដោយ​ធម៌ សុគតិភព​នឹង​គប្បី​មាន​ដល់​ព្រះអង្គ ។ ព្រះ​រាជា​ក៏​ជឿតាម​ពាក្យ​របស់​ទេពធីតា ហើយបានបូជាព្រះពោធិសត្វ​ដោយ​ផ្កា ប្រោះព្រំទឹក ហើយ​ធ្វើ​ប្រទក្សិណបីជុំ រួច​យាង​សំដៅ​ទៅ​កាន់​បណ្ណសាលា​ ។ ទុកូលបណ្ឌិត អង្គុយ​នៅ​ខាង​ក្នុង​បាន​ស្តាប់​សំឡេង​ព្រះបាទ​របស់​ស្តេច​បិលយក្ខ ក៏​នឹក​ថា ៖ នេះ​មិន​មែន​ជា​សាម​បុត្រ​យើង​ឡើយ ជា​ស្នូរជើងរបស់​អ្នក​ណា​ហ្ន ។​ ទុកូលបណ្ឌិត​ក៏​សួរ​ថា ៖ ជាអ្នក​ណា ព្រោះ​បើ​ជាសាម គង់​មាន​ស្នូរជើង​ស្រាលៗ​ដើរ​មក ។ ព្រះរាជា​ក៏​បានណែនាំ​ខ្លួន​ជា​មុន (ក្នុងគំនិត​ដើម្បី​​ឲ្យ​​តបស្សី មាន​ចិត្ត​រអែង​ខ្លះ) រួច​ទើប​​រៀបរាប់​សេចក្តី​ទាំងឡាយ​ដែល​ខ្លួន​បាន​សម្លាប់​សាម ។ បារិកាតបស្សិនី អង្គុយ​ក្នុង​បណ្ណ​សាលា​ជិត​នោះ​បាន​ស្តាប់​ហើយ ក៏បំណង​នឹង​ដឹង​នូវ​ព្រឹត្តិការណ៍នោះ ទើប​ចេញ​ពី​បណ្ណ​សាលា​ខ្លួន ទៅ​កាន់​សម្នាក់​ទុកូលបណ្ឌិត​ តាម​ខ្សែ​ដែល​សាម​ចង​សម្រាប់​ដើរ ។ កាល​បើ​ដឹង​សេចក្តី​ច្បាស់​លាស់​ហើយ អ្នក​ទាំង​ពីរ​ក៏​គក់​ទ្រូង យំ​រៀបរាប់​គុណ​របស់​សាម ។ ព្រះរាជា​ក៏​ពោល​លួងលោម​នឹង​ចិញ្ចឹម​ថែរក្សា​​ឲ្យ​​ដូច​ជា​សាមរហូត​ដល់​អស់​ជីវិត ។ ព្រះអង្គ​ ទ្រង់​គិត​ថា​ គួរ​អស្ចារ្យ​ សូម្បី​ត្រឹម​តែ​ពាក្យ​អាក្រក់​របស់​ឥសី​ទាំង​ពីរ ក៏​មិន​មាន​ចំពោះ​ព្រះ​អង្គ​ឡើយ ។ ជន​ទាំង​ពីរ​បាន​ពោល​បដិសេធ​ការ​ចិញ្ចឹម​របស់​ព្រះ​រាជា​ ដោយ​ថា ៖ នេះ​មិន​មែន​ជា​ភារៈ​របស់​ទ្រង់​ឡើយ តែ​សូម​​ឲ្យ​​ទ្រង់​នាំ​ទៅ​កាន់​ទី​ដែល​សាម​ដេក​ស្លាប់ ។ ក្រោយពី​បាន​ទៅ​ដល់​ទី​នោះ​ តបស្សី ទ្រសីសៈព្រះពោធិសត្វ​ដាក់​លើភ្លៅ ឯតបស្សិនីក៏​លើក​ជើង​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ដាក់​លើ​ភ្លៅខ្លួន អង្គុយយំរៀបរាប់ ។ លំដាប់នោះ តបស្សិនី​បាន​យក​ដៃ​ស្ទាប​ទ្រូង​របស់​ព្រះ​ពោធិសត្វ ដឹង​ថា ៖​នៅ​មាន​កំដៅ​ភ្លើង​ធាតុ​នៅ​ឡើយ នាង​ក៏​ធ្វើ​នូវ​សច្ច​កិរិយា ដើម្បី​នឹង​ដក​ពិស​ចេញ ក្នុងកាលមុន សាមនេះ​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ធម៌ ដោយ​សច្ចៈណា សូម​​ឲ្យ​​ពិស​របស់​សាម សាប​រលាបទៅ ដោយ​ការ​ពោល​នូវ​ពាក្យ​សច្ចៈ​នោះ ។ ក្នុងកាលមុន សាម​ជា​អ្នក​ពោល​នូវ​ពាក្យ​ពិត (មាននូវសច្ចវាចា) ដោយ​សច្ចៈណា សូម​ពិស​របស់​សាម​សាប​រលាប​ទៅ ដោយ​ការ​ពោល​នូវ​ពាក្យ​សច្ចៈនោះ ។ សាម​ជា​អ្នក​ចិញ្ចឹម​មាតា​បិតា ដោយ​សច្ចៈណា សូម​​ឲ្យ​​ពិស​របស់​សាម​សាប​រលាប​ទៅ ដោយ​ការ​ពោល​នូវ​ពាក្យ​សច្ចៈនោះ ។ សាម​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​នូវ​ការ​កោត​ក្រែង នូវ​បុគ្គល​ជា​ធំក្នុង​ត្រកូល ដោយ​សច្ចៈ​ណា សូមពិស​របស់​សាម​សាប​រលា​បទៅ ដោយ​ការ​ពោល​នូវ​ពាក្យ​សច្ចៈ​នោះ

ឯកសារ​យោង កែប្រែ

ព្រះត្រៃបិដក > សុត្តន្តបិដក > ខុទ្ទកនិកាយ > ជាតក > សុវណ្ណសាមជាតក (សៀវភៅ​ភាគ​ ៦២ ទំព័រ​ទី ៤៩)

The Story of Thuwannashan or Suva.n.na Sâma Jâtaka, according to the Burmese version, published at the Hanthawati Press, Rangoon. By R. F. ST. ANDREW ST. JOHN, M.R.A.S.

Syama Jataka

The Sama Jataka

พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๘ > พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒๐ > ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๒​ > ๓. สุวรรณสามชาดก

อรรถกถา สุวรรณสามชาดก