ព្រំដែនកម្ពុជា–វៀតណាម

ព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម គឺជាព្រំដែនអន្តរជាតិរវាងទឹកដីកម្ពុជា និងវៀតណាម។  ព្រំដែនមានប្រវែង១១៥៨ គីឡូម៉ែត្រ (៧២៧ ម៉ាយ) ហើយរត់ពីចំណុចបីជាមួយឡាវនៅភាគខាងជើងទៅឈូងសមុទ្រថៃនៅភាគខាងត្បូង។

ព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ក្នុងនោះក៏បង្ហាញកោះត្រល់និងដែនដីកម្ពុជាក្រោមនៅភាគខាងត្បូងនៃវៀតណាមដែលធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមការកាន់កាប់របស់ខ្មែរកាលពីអតីតកាល តែឥឡូវត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់វៀតណាម។

ខេត្តកម្ពុជាចំនួន ៩ មានព្រំប្រទល់ជាប់ជាមួយនិងព្រំដែននៃប្រទេសវៀតណាម ដូចជា ខេត្តរតនគិរី , ខេត្តមណ្ឌលគិរី , ខេត្តក្រចេះ ,ខេត្តត្បូងឃ្មុំ , ព្រៃវែង , ស្វាយរៀង , ខេត្តកណ្តាល , ខេត្តតាកែវ និង ខេត្តកំពត ។

ច្រកព្រំដែនសំខាន់ៗ

ច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិបាវិត(កម្ពុជា) - ម៉ុកបៃ (វៀតណាម)

•ច្រកអន្តរជាតិអូរយ៉ាដាវ (ស្រុកអូរយ៉ាដាវ , ខេត្តរតនគិរី,ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) - ឡេ ថាញ់ (ស្រុកឌឹកកឺ,ខេត្តយ៉ាឡាយ ,សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម)

•ច្រកអន្តរជាតិបាវិត (ក្រុងបាវិត,ខេត្តស្វាយរៀង,ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) - មុកប៉ៃ (ស្រុកបេន កូវ ,ខេត្តតៃនិញ , សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម) •ក្អមសំណ (ស្រុកលើកដែក,ខេត្តកណ្តាល,ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) - វិញ ស៊ួង (ស្រុកតាន់ចូវ ,ខេត្តអានយ៉ាង,សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម)

•ច្រកអន្តរជាតិភ្នំដិន (ស្រុកគីរីវង្ស,ខេត្តតាកែវ,ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) - ទិញបៀន (ស្រុកទិញបៀន,ខេត្តអានយ៉ាង,សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម)

•ច្រកអន្តរព្រែកចាក (ស្រុកកំពង់ត្រាច,ខេត្តកំពត,ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) - ហាទៀង (ស្រុកហាទៀង,ខេត្តកៀងយ៉ាង,សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម) ។

ទីតាំង

បង្គោលព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម (១៧១)

ព្រំដែនចាប់ផ្តើមនៅភាគខាងជើងត្រង់ចំណុចបីជាមួយឡាវ ហើយជាដីគោកបន្តបន្ទាប់រហូតទៅដល់ភាគខាងត្បូង(ដែនដីកម្ពុជាក្រោម) ម្តងម្កាលប្រើប្រាស់ទន្លេដូចជាទន្លេសាន។ ការប្រែជារង្វង់ធំមួយទៅទិសនិរតី លើកលែងតែប្រជ្រុយរបស់កម្ពុជា ដែលគេស្គាល់ថាជាចំពុះសេក ដែលភាគច្រើនរត់លើដីគោក ប៉ុន្តែពេលខ្លះក៏ប្រើទន្លេដូចជា ទន្លេវ៉ាំងគោ និងទន្លេសៃហ្គន។ បន្ទាប់​ពី​កាត់​កាត់​ដីសណ្ដ​ទន្លេ​មេគង្គ វា​បន្ត​ទៅ​ភាគ​និរតីដោយ​បញ្ចប់​នៅ​ឈូង​សមុទ្រ​ថៃ ភាគ​ខាង​លិច​ក្រុង​ហាទៀង។ ព្រំដែន​សមុទ្រ​បង្កើត​ជា​រង្វិលដូច្នេះ​កោះត្រល់ ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​វៀតណាម បើ​ទោះ​ជា​វា​នៅ​ជិត​ច្រាំង​សមុទ្រ​កម្ពុជា​ជាង​ក៏​ដោយ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ជនជាតិយួន បានធ្វើចំណាកស្រុកបន្តិចម្តងៗ ពីភាគខាងជើងនៃអាណ្ណាមឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូងក្នុងកំឡុងសតវត្សទី១០-១៨ ដែលនាំឱ្យពួកគេមានទំនាក់ទំនងជាមួយនគរខ្មែរ។ ទំនាក់ទំនងនេះផ្ដល់ភាពតានតឹងជាញឹកញាប់ ដោយភាគីយួនបានឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជាជាញឹកញាប់។ នៅឆ្នាំ១៨៥៧ អាណាព្យាបាលសៀម-អាណ្ណាមរួមគ្នាមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងលើប្រទេសកម្ពុជា។ ចាប់ពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៨៦០ មក បារាំង បានចាប់ផ្តើមបង្កើតវត្តមាននៅក្នុងតំបន់ ពីដំបូងក្នុង ប្រទេសកម្ពុជា (បច្ចុប្បន្ន) និង វៀតណាម ហើយអាណានិគមឥណ្ឌូចិនបារាំង ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៨៨៧ រួមទាំងឡាវផងដែរ។ ព្រំដែនមួយផ្នែករវាងប្រទេសកម្ពុជា និង កូសាំងស៊ីន (ដែនដីកម្ពុជាក្រោម) នៅភាគខាងត្បូងបំផុតរបស់ខ្លួនដោយឆ្នេរសមុទ្រឈូងសមុទ្រត្រូវបានគូរដោយជនជាតិបារាំងនៅឆ្នាំ ១៨៦៨-១៨៦៩ ហើយបន្ទាប់មកបានផ្តល់សច្ចាប័ននៅឆ្នាំ១៨៧០។ ព្រំដែននេះត្រូវបានកែប្រែបន្តិចនៅឆ្នាំ១៨៧៣។ នៅឆ្នាំ១៩០៤ ដាក់ឡាក់ត្រូវបានផ្ទេរពីឡាវទៅអាណ្ណាម (វៀតណាមកណ្តាល) ហើយខេត្តស្ទឹងត្រែងបានផ្ទេរពីឡាវមកកម្ពុជា ដោយនៅសល់នៃព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាមនៅខាងជើងរហូតដល់ទន្លេស្រែពក បន្ទាប់មកត្រូវបានកំណត់ព្រំដែន។ ការកែសម្រួលតូចៗជាច្រើនត្រូវបានធ្វើឡើងចំពោះការតម្រឹមខ្សែបន្ទាត់ បន្ទាប់ពីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩១៤, ១៩៣២, ១៩៣៣, ១៩៣៥ និង ១៩៣៦ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៣៩ លោក ជូឡេស ប្រីវីយេ អគ្គទេសាភិបាលនៃឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំងបានបែងចែកកោះនៅឈូងសមុទ្រថៃដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានរដ្ឋបាលសុទ្ធសាធជាមួយនឹងអ្វីដែលគេហៅថា 'ខ្សែប្រីវីយេ' ប៉ុន្តែការបែងចែកតាមកាលវិភាគនៃកោះរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាមមិនដែលកើតឡើងនោះទេ។ នៅឆ្នាំ១៩៤២ ការកែសម្រួលតូចមួយទៀតចំពោះព្រំដែនត្រូវបានធ្វើឡើងនៅតំបន់ជុំវិញទន្លេបាសាក់។ នៅឆ្នាំ ១៩៥៤ ទាំងប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាមបានទទួលឯករាជ្យពេញលេញ ប៉ុន្តែក្រោយមកត្រូវបានបំបែកទៅជាកុម្មុយនិស្តខាងជើង និងមូលធននិយមខាងត្បូង ដោយប្រទេសកម្ពុជាមានព្រំប្រទល់ជាប់វៀតណាមខាងត្បូងតែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រំដែននៅតែគ្មានព្រំដែនច្បាស់លាស់ ហើយតំបន់ជាច្រើន ព្រមទាំងកោះមួយចំនួនក្នុងឈូងសមុទ្រនៅតែមានជម្លោះ។ ជាងនេះទៅទៀត ខ្មែរជាតិនិយមបានទាមទារទឹកដីដីសណ្ដទន្លេមេគង្គភាគខាងត្បួងវៀតណាម (ហៅថាកម្ពុជាក្រោម) ដោយផ្អែកលើការពិតដែលតាមប្រវត្តិសាស្ត្រទាំងនេះជាទឹកដីខ្មែរ។ ក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម ព្រំដែនត្រូវបានឆ្លងកាត់ដោយខ្សែផ្គត់ផ្គង់វៀតកុង ជាពិសេសផ្លូវលំភាគខាងត្បូងហូជីមិញដោយបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម (CPV) ដែលបណ្តាលឱ្យវាត្រូវបានទម្លាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងខ្លាំងដោយកងកម្លាំងអាមេរិក។  ជាថ្នូរនឹងការអត់ឱនចំពោះវត្តមានរបស់វៀតកុងនៅតាមព្រំដែន កម្ពុជាបានព្យាយាមទាញយកដីសម្បទាន ទោះបីជាទទួលបានជោគជ័យតិចតួចក៏ដោយ។ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមផ្តាច់ការ-កុម្មុយនិស្ត ដឹកនាំដោយបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា បានចូលកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយបានធ្វើឱ្យការដណ្តើមយកទឹកដីកម្ពុជាក្រោមមួយចំនួន ឬទាំងអស់ជាអាទិភាព នៅពេលដែលសង្រ្គាមស៊ីវិលកម្ពុជាបានបញ្ចប់។ ការឈ្លានពានរបស់ខ្មែរមួយរយៈពេលខ្លីដែលកើតឡើងនៅថ្ងៃបន្ទាប់ពីទីក្រុងសៃហ្គនបានធ្លាក់ទៅវៀតណាមខាងជើងត្រូវបានបណ្តេញចេញនៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ហើយបានប្តូរឈ្មោះទីក្រុងហូជីមិញ ហើយការពិភាក្សាអំពីព្រំដែនបានកើតឡើងពីឆ្នាំ ១៩៧៦ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៧ ។ នៅថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៦ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានប្តូរឈ្មោះទៅជា កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ ម៉ាក្ស-លេនីននិយម ប៉ុល ពត និងខៀវ សំផន។  វៀតណាមត្រូវបានបង្រួបបង្រួមនៅថ្ងៃទី ២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៧៦។ ជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺន ការប៉ះទង្គិចគ្នាជាច្រើនបានកើតឡើងនៅតាមព្រំដែន ដោយវៀតណាមនៅទីបំផុតបានលុកលុយប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៨ និងការបណ្តេញខ្មែរក្រហមដោយកងទ័ពវៀតណាមនៅថ្ងៃទី៧ ខែមករាឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ ការពិភាក្សាអំពីព្រំដែនបន្ទាប់មកបានប្រជុំឡើងវិញនៅឆ្នាំ ១៩៨៣ ដោយភាគីទាំងពីរនៅឆ្នាំ ១៩៨៥ បានសន្យាទទួលស្គាល់ព្រំដែនដូចដែលវានៅឯករាជ្យ។ ការពិភាក្សាបានបន្តនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៩០ ។ សន្ធិសញ្ញាមួយត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ បន្ទាប់មកដោយការបោះបង្គោលនៅលើដី ដែលត្រូវបានបញ្ចប់ក្នុងឆ្នាំ ២០១២។