សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស
សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស គឺជាស្ថាប័ន វិទ្យាសាស្ត្រសាធារណៈ វប្បធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈ របស់បារាំង ដែល មានឯកទេស ក្នុងការសិក្សាអំពីអរិយធម៌ អាស៊ី ។
បេសកកម្ម កែប្រែ
សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេសមានបេសកកម្មដូចខាងក្រោម៖
- ធ្វើការរុករកស្រាវជ្រាវខាងបុរាណវិទ្យា
- ប្រមូលគម្ពីរសាស្រ្តាស្លឹងរឹត ដែលរក្សាក្នុងវត្ត ឬប្រាសាទបុរាណនានា
- សិក្សាពីប្រវត្តិសាស្រ្ត និងមត៌កខាងភាសាសាស្រ្តនៃអារ្យធម៌ជនជាតិអាស៊ី។
ពេលនោះសាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស បានពង្រឹងសកម្មភាពរបស់ខ្លួនយ៉ាងឆាប់រហ័ស ដោយមានការបង្កើតបណ្ណាល័យមួយ និងសារមន្ទីរមួយនៅទីក្រុងហាណូយ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ កែប្រែ
បន្ទាប់ពីការអនុម័តលើគម្រោងសិក្សាវិទ្យាសាស្រ្ត ដែលរៀបចំដោយលោក អូហ្គើស បាថ៌ ពេលនោះលោក អេមីល សេណាត និងលោក មីសែល ប្រេអាល់ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយអនុក្រឹត្យមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៨៩៨ ដោយមានឈ្មោះដំបូងបំផុតថា បេសកកម្មបុរាណវិទ្យា[១]។ ទីស្នាក់ការរបស់សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស ដំបូងបង្អស់នៅព្រៃនគរ តែក្រោយមកនៅឆ្នាំ១៩០២ ទីស្នាក់ការនេះត្រូវបានប្តូរមកទីក្រុងហាណូយវិញ។នៅឆ្នាំ១៩០៧ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅខេត្តសៀមរាប ត្រូវទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចថែរក្សារមណ័យដ្ឋានប្រាសាទអង្គរវត្តថែមទៀត។ នៅឆ្នាំដដែល អភិរក្សអង្គរត្រូវបានបង្កើតស្របពេលជាមួយគ្នាដើម្បីថែរក្សាការពារ និងលើកតម្លៃនូវអ្វីដែលបានក្លាយជា ការដ្ឋានបុរាណវិទ្យាដ៏ធំនៅលើពិភពលោក។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស បានចូលរួមក្នុងការបង្កើតនូវសារមន្ទីរបុរាណវិទ្យា និងជាតិពន្ទុវិទ្យាធំៗនៅឥណ្ឌូចិនដូចជា៖
- សារមន្ទីរប៉ាមង់ ជេ នៅទួរ៉ាន់ប្រទេសបារាំង
- សារមន្ទីរប្លង់ឆាត ដឺឡាប្រូស នៅព្រៃនគរប្រទេសបារាំង
- សារមន្ទីរអាល់ប៊ែរ សារ៉ូ ក្រោយមកត្រូវបានប្តូរឈ្មោះសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា
- សារមន្ទីរកៃឌីញនៅឆ្នាំ១៩៦៨ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេសបានពង្រីកសកម្មភាពរបស់ខ្លួននៅប្រទេសជប៉ុន តាមរយៈការចាត់មូលនិធិនៃវិទ្យាស្ថាន ហូបូគីរីន ប្រទសជប៉ុន ដើម្បីសិក្សាព្រះពុទ្ធសាសនា។ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេសបានបង្កើតនៅខេត្តឈៀងម៉ៃ ប្រទេសថៃ ស្របពេលការសិក្សាពីព្រះពុទ្ធសាសនាបានរីកចម្រើនឡើងដោយមានការបង្កើតនូវមូនិធិសម្រាប់បោះពុម្ពសាស្រ្តាស្លឹងរឹត។ ដោយឡែកនៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេសបានបើទ្វារឡើងនៅឆ្នាំ១៩៩០មក។ បន្ទាប់មកទើបមានបេសកកម្មជាច្រើនរបស់អ្នកជំនាញការឯកទេស បានកំណត់ឡើង ដើម្បីធ្វើស្រាវជ្រាវសាជាថ្មីនៅរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ ការចាប់ផ្តើមរៀបចំកម្មវិធីកំណាយបុរាណវិទ្យាស្វែងយល់ពិហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្នែកនគរូបនីយកម្មទីក្រុងបុរាណឆ្នាំ១៩៩៦[២]។
មជ្ឈមណ្ឌល កែប្រែ
បណ្តាញនៃការិយាល័យ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស មានមួយចំនួន ១៨ គន្លែងគ្របដណ្តប់ប្រទេសចំនួន ១២ ពី ប្រទេសឥណ្ឌា រហូតដល់ ប្រទេសជប៉ុន ។
- ការិយាល័យកណ្តាល : “ ផ្ទះអាស៊ី », ទីក្រុងប៉ារីស (ប្រទេសបារាំង) ;
- ឥណ្ឌា ) ;
- យ៉ាំងហ្គោន ( ភូមា ) ;
- ឈៀងម៉ៃ និង បាងកក ( ប្រទេសថៃ ) ;
- គូឡាឡាំពួ ( ម៉ាឡេស៊ី ) ;
- ហ្សាកាតា ( ឥណ្ឌូនេស៊ី ) ;
- ភ្នំពេញ និង សៀមរាប ( កម្ពុជា ) ;
- វៀងចន្ទន៍ ( ឡាវ ) ;
- ទីក្រុងហាណូយ និង ហូជីមិញ ( វៀតណាម ) ;
- ហុងកុង និង ប៉េកាំង ( ចិន ) ;
- តៃប៉ិ ( តៃវ៉ាន់ ) ;
- សេអ៊ូល ( កូរ៉េខាងត្បូង ) ;
- ក្យូតូ និង តូក្យូ ( ប្រទេសជប៉ុន )។
នាយក កែប្រែ
- ១៨៩៨ ៖ លោក ល្វីស៍ ហ្វ៊ីណូត៍
- ១៩០៥ ៖ លោក Alfred Foucher
- ១៩០៨ ៖ Claude Eugene Master
- ឆ្នាំ 1920 ៖ លោក ល្វីស៍ ហ្វ៊ីណូត៍
- ១៩២៦ ៖ លោក Leonard Aurousseau
- ១៩២៩ ៖ លោក ហ្សក សឺដែស្ត
- ១៩៤៧ ៖ Paul Levy
- ឆ្នាំ 1950 ៖ លោក Louis Malleret
- ១៩៥៦ ៖ លោក Jean Filliozat
- ឆ្នាំ ១៩៧៧ ៖ Francois Gros
- ឆ្នាំ ១៩៨៩ ៖ លោក Leon Vandermeersch
- ឆ្នាំ ១៩៩៣ ៖ Denys Lombard
- ឆ្នាំ ១៩៩៨ ៖ លោក Jean-Pierre Drège
- ២០០៤ ៖ Franciscus Verellen
- ឆ្នាំ ២០១៤ ៖ Yves Goudineau
- ឆ្នាំ 2018 ៖ Christophe Marquet
- ២០២២ ៖ Nicolas Fievé
អ្នកថែរក្សាអង្គរ កែប្រែ
- ឆ្នាំ១៩០៨ ៖ Jean Commaille
- ឆ្នាំ១៩១៦ ៖ លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់
- ឆ្នាំ១៩៣៥ ៖ George Finds
- ឆ្នាំ១៩៣៥ ៖ លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់
- ឆ្នាំ១៩៣៧ ៖ Maurice Glaize
- ឆ្នាំ១៩៤៦ ៖ លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់
- ឆ្នាំ១៩៦០ ៖ Bernard-Philippe Groslier
- ឆ្នាំ១៩៩១ ៖ លោក Jacques Dumarcay
- ឆ្នាំ២០០២ ៖ Pascal Royere