ក្វាងតុង

ខេត្តក្វាងតុង ឬ ខេត្តក្វាងទុង គឺជាខេត្តឆ្នេរសមុទ្រមួយនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន នៅច្រាំងខាងជើងនៃភាគខាងត្បូងនៅសមុទ្រចិន ។ ទីរួមខេត្តគឺក្វាងចូវ ។ ជាមួយនឹងចំនួនប្រជាជន ១២៦.០១ លាន (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០) នៅទូទាំងផ្ទៃដីសរុបប្រហែល ១៧៩ ៨០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ (៦៩ ៤០០) ខេត្តក្វាងតុង គឺជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសចិន និងជាខេត្តធំជាងគេទី១៥តាមតំបន់ ព្រមទាំងផ្នែករងនៃប្រទេសដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេទីពីរនៅលើពិភពលោក (បន្ទាប់ពីរដ្ឋឧត្តាប្រាដេសក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា)។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់វាមានទំហំធំជាងខេត្តដទៃទៀតក្នុងប្រទេសនិងជាសេដ្ឋកិច្ចថ្នាក់ក្រោមជាតិធំជាងគេទី៣លើពិភពលោក ជាមួយនឹងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប(បន្ទាប់បន្សំ)ចំនួន១.៩៥ពាន់លានដុល្លារ (12.4 ពាន់ពាន់លាន CNY) ក្នុងឆ្នាំ២០២១។ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចដីសណ្តទន្លេគុជខ្យង ដែលជាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចធំរបស់ចិន គឺជាស្នូលសម្រាប់ បច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ ការផលិត និង ពាណិជ្ជកម្មបរទេស ។ ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់នេះគឺជាទីក្រុងកំពូលចំនួនពីរក្នុងចំណោម ទីក្រុងកំពូលទាំងបួនរបស់ប្រទេសចិន និង ទីក្រុងលំដាប់កំពូលចំនួនពីររបស់ប្រទេសចិនដោយ GDP ទីក្រុងក្វាងចូវ ជាទីរួមនៃខេត្តនិង ទីក្រុងសិនជិន ដែលជាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសដំបូងគេក្នុងប្រទេស។ ទីក្រុងទាំងពីរនេះស្ថិតក្នុងចំណោមទីក្រុងដែលមានប្រជាជនច្រើនបំផុត និងសំខាន់នៅក្នុងប្រទេសចិន ហើយឥឡូវនេះបានក្លាយជាទីក្រុងធំជាងគេចំនួនពីររបស់ពិភពលោក និងជាមជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុឈានមុខគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ។

Guangdong 广东
Province
Name
• Chinese	广东省
• Hanyu Pinyin	Guǎngdōng shěng
• Cantonese Jyutping	Gwong2dung1 saang2
[[File: |250px|none|alt=|From top to bottom, left to right: Canton Tower in Guangzhou, Shenzhen Bay, Hong Kong–Zhuhai–Macau Bridge, Views of Mount Danxia]]From top to bottom, left to right: Canton Tower in Guangzhou, Shenzhen Bay, Hong Kong–Zhuhai–Macau Bridge, Views of Mount Danxia
Map showing the location of Guangdong Province Map showing the location of Guangdong Province
Country	China
ដាក់ឈ្មោះតាម	Abbreviated from "Guǎngnándōng Lù" (A "lù" (often translated “Circuit”) was equal to a province or a state in Song China) 广 = wide, vast, expanse 东 = east literally, "At the East of the Expanse" (Guangxi being the West)
Capital (and largest city)	Guangzhou
Divisions	21 prefectures
រដ្ឋាភិបាល
• ប្រភេទ	Province
• Body	Guangdong Provincial People's Congress
• CCP Secretary	Huang Kunming
• CPPCC chairman	Huang Chuping
ផ្ទៃក្រឡា
• សរុប	១៧៩៨០០ គម2 (៦៩៤០០ ម៉ាយ ការ)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា	15th
កម្ពស់ខ្ពស់បំផុត	១៩០២ m (៦២៤០ ft)
ប្រជាជន (2020)
• សរុប	១២៦,០១២,៥១០
• ចំណាត់ថ្នាក់	1st
• សន្ទភាព	០.០០០៧០/km2 (០.០០១៨/sq mi)
• ចំណាត់ថ្នាក់សន្ទភាព	7th
ប្រជានាម	Cantonese, Guangdongese
Demographics
• Ethnic composition	Han – 99% Zhuang – 0.7% Yao – 0.2%
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	CN-GD
GDP (2021)	¥12.44 trillion $1.96 trillion (nominal) $ 2.98 trillion (PPP)
- per capita	CNY 98,403 USD 15,570 (nominal) (8th) USD 23,598 (PPP)
HDI (2019)	0.793 high · 6th
គេហទំព័រ	gd.gov.cn (in Chinese)

ខេត្តក្វាងតុង បានវ៉ាដាច់ខេត្តហេនអាន និង សានដុង ទៅជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុត នៅក្នុងប្រទេសចិនក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០០៥ ដោយបានចុះឈ្មោះ ៧៩.១ ។ អ្នករស់នៅអចិន្ត្រៃយ៍រាប់លាននាក់ និង ៣១ ជនចំណាកស្រុករាប់លាននាក់ដែលរស់នៅក្នុងខេត្តយ៉ាងហោចណាស់ប្រាំមួយខែនៃឆ្នាំ ចំនួនប្រជាជនសរុបគឺ 104,303,132 នៅក្នុង ជំរឿនឆ្នាំ 2010 ដែលស្មើនឹង 7.79 ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជន ចិនដីគោក ។ នេះធ្វើឱ្យវាក្លាយជាផ្នែករងរដ្ឋបាលកម្រិតទីមួយដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតនៃប្រទេសណាមួយក្រៅពី អាស៊ីខាងត្បូង ។ ការកើនឡើងចំនួនប្រជាជនរបស់ខ្លួនចាប់តាំងពីជំរឿនមានកម្រិតតិចតួច ជាខេត្តដែលបានចុះឈ្មោះមនុស្ស 108,500,000 នាក់ក្នុងឆ្នាំ 2015។ ភាគច្រើននៃខេត្តក្វាងទុងប្រវត្តិសាស្ត្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (PRC)។ កោះ Pratas នៅ សមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាផ្នែកមួយនៃ ស្រុកស៊ីជីន, Kaohsiung, តៃវ៉ាន់ (ROC); កោះនេះធ្លាប់ជាផ្នែកនៃខេត្តក្វាងទុង មុនពេល សង្គ្រាមស៊ីវិលចិន ។

ក្វាងទុងមានសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ។ វាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃ ផ្លូវសូត្រសមុទ្រ នៃប្រទេសចិនបុរាណ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 1989 មក ក្វាងទុងបានឈរនៅលើកំពូល តារាងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបក្នុងចំណោមផ្នែកថ្នាក់ខេត្តទាំងអស់ ដោយក្នុងនោះ Jiangsu និង Shandong ស្ថិតនៅលំដាប់ទីពីរ និងទីបី។ នៅឆ្នាំ 2020 ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប របស់ក្វាងទុងមានចំនួន 11 ពាន់ពាន់លានយន់ (1.7 ពាន់ពាន់លានដុល្លារ) លើសពីប្រទេសកាណាដា (1.64 ពាន់ពាន់លានដុល្លារ) និងកូរ៉េខាងត្បូង (1.63 ពាន់ពាន់លានដុល្លារ) ដែល ជាសេដ្ឋកិច្ចធំបំផុត ទី 9 និងទី 10 របស់ពិភពលោក។ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសមួយ វានឹងក្លាយជា ប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេទី 9 នៅឆ្នាំ 2020 និង មានប្រជាជនច្រើនជាងគេទី 11 ។ ខេត្តនេះបានរួមចំណែកប្រមាណ 9% នៃទិន្នផលសេដ្ឋកិច្ចសរុបរបស់ចិនដីគោក ហើយជាកន្លែងសម្រាប់កន្លែងផលិត និងការិយាល័យនៃសាជីវកម្មចិន និងបរទេសជាច្រើនប្រភេទ។ ក្វាងទុងបានទទួលផលប្រយោជន៍ពីភាពជិតរបស់វាទៅនឹងមជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុនៃ ទីក្រុងហុងកុង ដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់ភាគខាងត្បូង។ ក្វាងទុង​ក៏​រៀបចំ​ពិព័រណ៍​នាំ​ចូល​និង​នាំ​ចេញ​ធំ​ជាង​គេ​នៅ​ប្រទេស​ចិន​ដែរ​គឺ ​ពិព័រណ៍ Canton ដែល​រៀប​ចំ​នៅ​ទី​រួម​ខេត្ត​ក្វាងចូវ។

បន្ទាប់ពីការបង្រួបបង្រួមនៃតំបន់ Lingnan ក្នុង រាជវង្ស Qin ជនអន្តោរប្រវេសន៍មកពី តំបន់ទំនាបកណ្តាល បានផ្លាស់ប្តូរចូល និងបង្កើត វប្បធម៌ក្នុងស្រុក ជាមួយនឹងរចនាប័ទ្មពិសេសមួយ។ ជាមួយនឹងចលនាខាងក្រៅរបស់ ប្រជាជនក្វាងទុង ភាសា ហា ក កា និងកាតាំង តន្ត្រី ម្ហូប អូប៉េរ៉ា និង ពិធីតែ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយពាសពេញប្រទេស អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងប្រទេសដទៃទៀត។ ក្វាងទុងក៏ជាស្រុកកំណើតរបស់បិតានៃប្រទេសចិនសម័យទំនើប និងជាស្ថាបនិកនៃសាធារណរដ្ឋចិន គឺ ស៊ុន យ៉ាតសេន ដែលក្រោយមកគាត់បានប្រកាសជា រដ្ឋាភិបាលយោធា នៅក្នុង សម័យសង្រ្គាម ។ តំបន់រដ្ឋបាលពិសេស ពីរនៃ ហុងកុង និង ម៉ាកាវ ស្ថិតនៅក្នុងវិសាលភាពនៃឥទ្ធិពលវប្បធម៌ក្វាងទុង ហើយវប្បធម៌ក្វាងទុងនៅតែមានឥទ្ធិពលយ៉ាងជ្រាលជ្រៅលើ ជនជាតិចិន នៅ សិង្ហបុរី និង ម៉ាឡេស៊ី ។

ក្វាងទុងក៏ជាខេត្តឈានមុខគេមួយក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងអប់រំក្នុងប្រទេសចិន។ ក្វាងទុងមាន គ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សា ចំនួន 160 ដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី 1 នៅក្នុងតំបន់ កណ្តាលភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសចិន និងទី 2 ក្នុងចំណោមខេត្ត/ក្រុងទាំងអស់របស់ប្រទេសចិនបន្ទាប់ពី Jiangsu ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2022 ទីក្រុងធំៗចំនួនពីរជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុង ទីក្រុងកំពូលទាំង 30 នៅលើពិភពលោក (ទីក្រុង Guangzhou ទី 10 និងទីក្រុង Shenzhen ទី 28) ដោយលទ្ធផលស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រ ដូចដែលបានតាមដានដោយ Nature Index ។