ប្រជាសាស្ត្រនៃកម្ពុជា
អត្ថបទនេះនិយាយអំពីមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា មានដូចជាចំនួនប្រជាជន ជាតិពន្ធុ កំរិតនៃការសិក្សា សុខភាពរបស់ប្រជាជន សេដ្ឋកិច្ច សាសនានិង បញ្ហាផ្សេងៗដែលជាប់ទាក់ទងនិងប្រជាពលរដ្ឋ។
ប្រជាជន កែប្រែ
នៅចន្លោះឆ្នាំ១៨៧៤និង១៩២១ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើងចន្លោះពី946,000 ទៅ 2.4លាននាក់។នៅឆ្នាំ១៩៥០ ប្រជាជនមានការកើនឡើងពី3,710,107 នាក់ទៅ 4,073,967នាក់ និងនៅឆ្នាំ១៩៦២ វាមានការកើនឡើងដល់ 5.7 លាននាក់។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦០ទៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើង 2.2 % ក្នុងមួយឆ្នាំគឺជាកំនើនដ៏តូចបំផុតនៅអេស៊ានខាងត្បូង។នៅឆ្នាំ១៩៧៥ពេលដែលខ្មែរក្រហមកាន់អំនាចប្រជាជនមានប្រមាណ7.3 មីលាន។នៅក្នុងការសរុបនេះរបាយការណ៍ដែលបានកត់ចំនូនមនុស្សស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ឆ្នា១៩៧៨មានចំនួនមនុស្សស្លាប់ចំនួន១ទៅ២មីលាននាក់។នៅឆ្នាំ១៩៨១ PRK បានប្រមួលនៅចំនួនពិតប្រាកដគឺមានចំនួន 6.7 មីលាន ទោះបីជាចំនួនប្រជាជនមាន 6.3 មីលាន ទៅ 6.4 មីលានជាចំនួនប្រហែលមិនពិតក៏ដោយ។ ជាមធ្យមចំនួនប្រជាជនប្រចាំឆ្នាំគឺមានការកើនឡើងនៅឆ្នាំ១៩៧៨ដល់១៩៨៥គឺមានចំនួន២.៣%(មើលតារាងបន្ថែមA)។ នៅឆ្នាំ១៩៥៩មានប្រជាជន៤៥%ដែលមានអាយុក្រោម១៥ឆ្នាំ។នៅឆ្នាំ១៩៦២ មានការកើនឡើងតិចតួចគឺមានតែ៤៦%។នៅឆ្នាំ១៩៦២មានប្រជាជនប្រមាណ៥២%ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំទៅ៦៤ឆ្នាំ និងមានចំនួន២%ដែលមានអាយុ ច្រើនជាង៦៥ឆ្នាំ។ ចំនួនភាគរយនៃបុរស និង ស្រី្តនៅក្នុងក្រុមចំនួនបីគឺប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។
របាយប្រជាជននិងអាយុរបស់ UN[១] កែប្រែ
| ចំនួនប្រជាជនសរុប | អាយុចាប់ពី 0-14 (%) | អាយុចាប់ពី 15-64 (%) | អាយុចាប់ពី 65+ (%) | |
|---|---|---|---|---|
| 1950 | 4 346 | 42.2 | 55.1 | 2.7 |
| 1955 | 4 840 | 42.3 | 55.0 | 2.7 |
| 1960 | 5 433 | 42.5 | 54.8 | 2.7 |
| 1965 | 6 141 | 42.8 | 54.4 | 2.7 |
| 1970 | 6 938 | 43.2 | 54.0 | 2.8 |
| 1975 | 7 098 | 42.3 | 54.9 | 2.8 |
| 1980 | 6 506 | 39.0 | 58.1 | 2.9 |
| 1985 | 7 920 | 42.1 | 55.0 | 2.9 |
| 1990 | 9 532 | 43.8 | 53.4 | 2.8 |
| 1995 | 11 169 | 47.5 | 49.7 | 2.8 |
| 2000 | 12 447 | 41.6 | 55.4 | 3.00 |
| 2005 | 13 358 | 36.4 | 60.3 | 3.3 |
| 2010 | 14 138 | 31.9 | 64.3 | 3.8 |
ស្ថិតិនៃជីវិត កែប្រែ
ការវាយតំលៃរបស់UN [១] កែប្រែ
| ឆ្នាំ | កំនើតក្នុងមួយឆ្នាំ | ស្លាប់ក្នុងមួយឆ្នាំ | បំលាស់ប្ដូរក្នុងមួយឆ្នាំ | CBR1 | CDR1 | NC 1 | TFR 1 | IMR1 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1950-1955 | 208 000 | 109 000 | 99 000 | 45.4 | 23.8 | 21.6 | 6.29 | 165.1 |
| 1955-1960 | 232 000 | 113 000 | 119 000 | 45.2 | 22.1 | 23.1 | 6.29 | 152.0 |
| 1960-1965 | 260 000 | 118 000 | 142 000 | 44.9 | 20.4 | 24.5 | 6.29 | 139.5 |
| 1965-1970 | 287 000 | 127 000 | 160 000 | 43.9 | 19.4 | 24.5 | 6.22 | 130.0 |
| 1970-1975 | 280 000 | 158 000 | 122 000 | 39.9 | 22.5 | 17.4 | 5.54 | 180.9 |
| 1975-1980 | 227 000 | 272 000 | - 45 000 | 33.4 | 40.0 | -6.6 | 4.70 | 263.2 |
| 1980-1985 | 410 000 | 127 000 | 283 000 | 56.9 | 17.7 | 39.2 | 7.00 | 134.0 |
| 1985-1990 | 407 000 | 115 000 | 292 000 | 46.7 | 13.2 | 33.5 | 6.00 | 97.9 |
| 1990-1995 | 417 000 | 121 000 | 296 000 | 40.3 | 11.3 | 29.0 | 5.44 | 90.0 |
| 1995-2000 | 358 000 | 121 000 | 237 000 | 30.3 | 10.2 | 20.1 | 4.32 | 83.3 |
| 2000-2005 | 323 000 | 117 000 | 206 000 | 25.1 | 9.1 | 16.0 | 3.41 | 72.9 |
| 2005-2010 | 321 000 | 113 000 | 207 000 | 23.3 | 8.3 | 15.0 | 2.80 | 62.4 |
| 1 CBR =កំនើតលំបាក(ក្នុងចំនោម1000); CDR = ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយលំបាក (ក្នុង 1000); NC = មានបំលាស់ប្ដូរធម្មតា (ក្នុង 1000); TFR =អត្រាមរណសរុប (ចំនួនក្មេងជាស្រ្តី) IMR = អត្រាមរណនៃកំនើតក្មេងក្នុង 1000 | ||||||||
កំនើតដែលល្អ កែប្រែ
យោងទៅតាមការសិក្សានិងការស្រង់សុខភាព[២] ក្មេងដែលកើតមកមានកំនើតល្អនៅកម្ពុជាគឺមាន៣.០ជាស្រ្តីនៅឆ្នាំ២០១០។នៅឆ្នាំ២០០០មានក្មេងចំនួន៤.០ និងនៅឆ្នាំ២០០៥មាន៣.៤។នៅទីក្រុងស្រី្តមានជាមធ្យម២.២បើធៀបទៅនិង៣.៣នៃក្មេងស្រីនៅតំបន់ជនបទ។អត្រាកំនើតមកល្អមានកំរិតខ្ពស់គឺនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនគិរី ក្រចេះ ជាកន្លែងដែលមានស្រ្តីជាមធ្យម៤.៥ ហើយតិចជាងនេះគឺនៅទីក្រុងភ្នំពេញដែលមានក្មេងស្រីជាមធ្យម២.០។ យោងទៅតាមការយកព៌តមាននេះស្រ្តីនៅកម្ពុជាមានកូនជាមធ្យម៣នាក់។ឃើញថាគ្រួរសានៅតាមតំបន់ជនបទ មានកំនើនច្រើនជាងនៅតំបន់ទីក្រុង(៣.២ធៀបនិង២.៩)ហើយនៅទីក្រុងមានការសិក្សាច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទដោយសាគ្មានសាលារៀន(២.៨ធៀប៣.៥)។
កុមារ និងមរណភាព កែប្រែ
អត្រានៃការស្លាប់របស់កុមានៅកម្ពុជាបានថយចុះ[២] ។ ថ្មីៗនេះអត្រានៃការស្លាប់មានត្រឹមតែ ៤៥ នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស ១០០០ នាក់សម្រាប់ប្រាំឆ្នាំបើធៀបនិងការស្រាវជ្រាវនៅឆ្នាំ ២០០៥ មានចំនួន ៦៦ នាក់ និង ៩៥ នាក់នៅឆ្នាំ ២០០០ ។ អត្រាមរណៈរបស់កុមារក្រោមអាយុ ៥ ឆ្នាំ បានថយចុះនៅឆ្នាំ ២០០០ មានចំនួន ១២៤ នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស ១០០០ នាក់ និងនៅឆ្នាំ ២០០៥ មាន ៨៣ នាក់ និង នៅឆ្នាំ ២០១០ គឺមានត្រឹមតែ ៥៤ នាក់ប៉ុណ្ណោះ ។ អត្រាស្លាប់បានថយចុះដោយសារតែម្ដាយមានការយល់ដឹងពីសុខភាព។ក្មេងដែលស្លាប់មានដូចជា កូនដែលម្ដាយមិនបានរៀនចប់អនុវិទ្យាល័យឬលើសនេះទៀត។ការអប់រំសុខភាពគឺពិតជាមានភាពខ្លាំងខ្លាមែន។មានមនុស្សស្លាប់៧៧នាក់ក្នុង១០០០នាក់ដែលជាក្មេងដែលក្រីក្របំផុត គ្មានផ្ទះសំបែង និង ២៣នាក់ក្នុងចំនោម១០០០នាក់ដែលជាកូនអ្នកមាន។ អត្រាមរណនៅជនបទមានច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទ។មានដូចជា មាន៦៤នាក់ ស្លាប់ក្នុងចំនោម ១០០០នាក់នៅតំបន់ជនបទ និងនៅទីក្រុងមានចំនួន២២នាក់។អត្រាមរណអាចមកពីអវិកលកម្ម នៅតាមខេត្ត ។អត្រាមរណមានពី១៣នាក់នៅភ្នំពេញ ៧៨នាក់នៅកំពុងឆ្នាំង និងខេត្តស្វាយរៀងក្នុងចំនោមមនុស្ស១០០០នាក់។
អាយុកាលជាមធ្យម កែប្រែ
នៅឆ្នាំ១៩៥៩អាយុកាលជាមធ្យមគឺ៤៤.២ឆ្នាំសំរាប់បុរស និង៤៣.៣ឆ្នាំសំរាប់ស្រ្តី។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ អាយុកាលជាមធ្យមមានការកើនឡើង២.៥ឆ្នាំ។ឃើញថាស្រ្តីមានអាយុច្រើនជាងបុរសក្រោយពីបានយល់ដឹងពីសុខភាពនិងដឹងពីភាពជាម្ដាយ។
ជាតិពន្ធជាក្រុម កែប្រែ
ខ្មែរ ៩០% វៀតណាម៥% ចិន ១% និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត៤%[៣]។
ភាសាខ្មែរ កែប្រែ
ខ្មែរ ៩៥% អង់គ្លេស បារាំង[៤]។
ភាសាផ្សេងទៀតៈ
វៀតណាម ចិន អាឡឺម៉ង់ ថៃ រុស្ស៊ី ជប៉ុន កូរ៉េ។
ចំណាំ នៅទស្សវត្សថ្មីនេះ ភាសាអង់គ្លេស ចិន បានក្លាយជាភាសាដែលពេញនិយមជាងគេនៅកម្ពុជាដោយមានសាលាភាសាចិនចំនួន ៧០ និងសិស្សចំនួន ៣០០០០និងគ្រូ ១០០០ នាក់[៥] និងនិយាយភាសាដទៃទៀត។
ប្រជាជនកម្ពុជានិយាយភាសាខ្មែរជាភាសាកំនើតនៅឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០៨
| ភាសា កំណើត |
ភាសា តំបន់ |
ចំនួនប្រជាជន ១៩៩៨ | ចំនួនប្រជាជន ២០០៨ | ||
|---|---|---|---|---|---|
| លេខ | % | លេខ | % | ||
| ខ្មែរ | មនខ្មែរ | 10,942,066 | 95.7 | 12,901,447 | 96.3 |
| ចាម | ម៉ាឡាយ៉ូប៉ូលីណេស៊ី | 204,080 | 1.52 | ||
| វៀតណាម | វៀត | 140,328 | 1.23 | 72,775 | 0.54 |
| ព្នង | មនខ្មែរ | 37,507 | 0.28 | ||
| ទំពួន | មនខ្មែរ | 31,013 | 0.23 | ||
| កួយ | មនខ្មែរ | 28,612 | 0.21 | ||
| ជ្រាយ (ចារ៉ាយ) | ម៉ាឡូយ៉ូប៉ូលីណេស៊ី | 26,335 | 0.20 | ||
| ក្រាំង | មនខ្មែរ | 19,988 | 0.15 | ||
| ឡាវ | តៃកាដៃ | 24,854 | 0.22 | 18,515 | 0.14 |
| ព្រៅ | មនខ្មែរ | 9,025 | 0.07 | ||
| ស្ទៀង | មនខ្មែរ | 6,541 | 0.05 | ||
| ចិន | ចិន | 26,721 | 0.23 | 6,530 | 0.05 |
| កាវិត | មនខ្មែរ | 6,218 | 0.05 | ||
| ក្រោល | មនខ្មែរ | 4,202 | 0.03 | ||
| ថៃ | ថៃកណ្ដាល | 2,482 | 0.02 | 2,458 | 0.02 |
| រូអុង | 1,831 | 0.01 | |||
| ភាសាព័រ | មនខ្មែរ | 1,827 | 0.01 | ||
| មីល | [មនខ្មែរ]] | 1,697 | 0.01 | ||
| ទ្មាន់ | មនខ្មែរ | 865 | 0.01 | ||
| សួយ | មនខ្មែរ | 857 | 0.01 | ||
| កុញ | មនខ្មែរ | 743 | 0.01 | ||
| គ្រឹង | 702 | 0.01 | |||
| ស្អួច | មនខ្មែរ | 445 | 0.00 | ||
| ក្រុក | 408 | 0.00 | |||
| លុន | 327 | 0.00 | |||
| រដែ | ម៉ាឡូយ៉ូប៉ូលីណេស៊ី | 21 | 0.00 | ||
| មន | មនខ្មែរ | 19 | 0.00 | ||
| ក្រាក | 10 | 0.00 | |||
| ផ្សេងៗនិងមិនបញ្ចេញ | 301,205 | 2.63 | 10684 | 0.08 | |
| សរុប | 11,437,656 | 13,395,682 | |||
សាសនា កែប្រែ
មើលផងដែរៈសាសនាព្រះពុទ្ធនៅប្រទេសកម្ពុជា
សាសនាព្រះពុទ្ធ៩៥% អ៊ីស្លាម១,៦%គ្រីសសាសនា០.២%និងសាសនាផ្សេងៗ៣.២%
ស្ថិតិមនុស្សនៅCIA World Factbook កែប្រែ
ការតាមព៌តមានCIA World Factbookបានប្រាប់។
ប្រជាជន កែប្រែ
១៤ ៧០១ ៧១៧នាក់
ចំណាំៈ ការវាយតំលៃមានការលើសនៃអ្នកមរណដោយជំងឺអេដស៍ វាអាចមានលទ្ធផលទៀបជាងអាយុកាលមធ្យម និងខ្ពស់ជាងអត្រាក្មេងមរណ និងអត្រាមនុស្សស្លាប់ កំនើនប្រជាជនមានការកើនឡើងតិចបានផ្លាស់ប្ដូររបាយការណ៍ប្រជាជនដោយភេទ និងអាយុជាងការធ្វើបែបផ្សេងនៅឆ្នាំ២០១១។
| ឆ្នាំ | ប្រជាជន (កក្កដា est.) | កំនើន (est.) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2011 | 14,701,717 | +1.72% | ||||||||||
| 2010 | 14,453,680 | −0.28% | ||||||||||
| 2009 | 14,494,293 | +1.77% | ||||||||||
| 2008 | 14,241,640 | +1.76% | ||||||||||
| 2007 | 13,995,904 | +0.82% | ||||||||||
| 2006 | 13,881,427 | +1.80% | ||||||||||
| 2005 | 13,636,398 | +0.22% | ||||||||||
| 2004 | 13,124,764 | +3.67% | ||||||||||
កំនើនប្រជាជន កែប្រែ
- 1.698% (2011 est.)
- 1.71% (2010 est.)
- 1.77% (2009 est.)
- 1.75% (2008 est)
អនុបាតភេទ កែប្រែ
កំនើតៈ១.០៤៥នាក់ ជាប្រុស/ស្រ្តី នៅក្រោមអាយុ១៥ឆ្នាំៈ១.០២នាក់ ជាប្រុស/ស្រ្តី ១៥ទៅ៦៤ឆ្នាំៈ០.៩៥ ជាប្រុស/ស្រ្តី ៦៥ឆ្នាំឡើងទៅៈ០.៦ ជាប្រុស/ស្រ្តី សរុបៈ០.៩៦នាក់ ជាប្រុស/ស្រី្ត(២០១១)
កើតមករស់នៅល្អ កែប្រែ
ប្រជាជនសរុបៈ៦២.៦៧ឆ្នាំ បុរសៈ៦០.៣១ឆ្នាំ ស្រី្តៈ៦៥.១៣ឆ្នាំ
ស្លាប់ដោយអេដស៍ កែប្រែ
យុវវ័យៈ០.៥% អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ៈ
- ៦៣.០០០នៅឆ្នាំ២០០៩
- ៧៥.០០០នៅឆ្នាំ២០០៧
ស្លាប់
- ១.០០០ នៅឆ្នាំ២០១១
- ៣.១០០នៅឆ្នាំ២០០៩
- ៦.៩០០នៅឆ្នាំ២០០៧
សញ្ជាតិ កែប្រែ
កម្ពុជារឺខ្មែរ
នគរូបនីយកម្ម កែប្រែ
ប្រជាជននៅទីក្រុង: 24% នៃចំនួនប្រជាជនទាំងអស់នៅឆ្នាំ២០១០ អត្រានៃនគរូបនីយកម្ម: 4.6%អត្រាបំលាស់ប្ដូរប្រចាំឆ្នាំ(2005-10 )
អក្ខរជន កែប្រែ
អាយុ១៥ឡើងទៅអាចអាននិងសរសេរ
មានចំនួន៧៣.៦% បុរសៈ៨៤.៧% ស្រ្តីៈ៦៤.១%(២០០៤)
ការចំនាយទៅលើការអប់រំ កែប្រែ
១.៧%នៃGDP (2004)
ប្រជាជននៅលើពិភពលោក កែប្រែ
ប្រជាជនដែលគួអោយកត់សំគាល់នៅលើប្រទេសផ្សេងៗ
ឯកសារយោង កែប្រែ
- ↑ ១,០ ១,១ Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World Population Prospects: The 2010 Revision
- ↑ ២,០ ២,១ National Institute of Statistics CAMBODIA DEMOGRAPHIC AND HEALTH SURVEY 2010
- ↑ CIA factbook
- ↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2010-12-29. Retrieved 2012-02-17.
- ↑ http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/10/content_9128986.htm
This article incorporates public domain material from the CIA World Factbook document "2008 edition".