ប្រទេសដីកោះ
ប្រទេសដីកោះ រដ្ឋដីកោះ ឬ ប្រទេសជាតិដីកោះ គឺជាប្រទេស ដែលដែនដីចម្បងមាន កោះមួយ ឬច្រើន ឬផ្នែកនៃកោះ។ ប្រហែល២៥% នៃបណ្តាប្រទេសឯករាជ្យទាំងអស់គឺជាប្រទេសកោះ។ [១] ប្រទេសកោះមានស្ថិរភាពជាប្រវត្តិសាស្ត្រ [១] ជាងរដ្ឋក្នុងទ្វីបជាច្រើន ប៉ុន្តែងាយរងគ្រោះក្នុងការដណ្តើមយកដោយមហាអំណាចខាងជើងទឹក ។ ឥណ្ឌូណេស៊ី ជាប្រទេសកោះធំជាងគេ និងមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតក្នុងពិភពលោក។ [២] [៣]
មានការប្រែប្រួលដ៏អស្ចារ្យរវាងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសលើកោះ៖ ពួកគេអាចពឹងផ្អែកជាចម្បងលើឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្ម ដូចជាការរុករករ៉ែ នេសាទ និងកសិកម្ម និង/ឬលើសេវាកម្មដូចជាមជ្ឈមណ្ឌលដឹកជញ្ជូន ទេសចរណ៍ និងសេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុ។ កោះជាច្រើនមានភូមិសាស្ត្រទាប ហើយសេដ្ឋកិច្ច និងមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាជនរបស់ពួកគេអភិវឌ្ឍតាមតំបន់ទំនាបឆ្នេរសមុទ្រ និង កំពង់ផែ ; រដ្ឋបែបនេះអាចងាយរងគ្រោះដោយសារឥទ្ធិពលនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ជាពិសេស ការកើនឡើងកម្រិតទឹកសមុទ្រ ។
កោះដាច់ស្រយាល ឬសំខាន់ៗ និង ប្រជុំកោះ ដែលមិនមែនជាអធិបតេយ្យភាព ជារឿយៗត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា ដែនដីអនិស្សរភាព ឬ ទឹកដីក្រៅប្រទេស ។
នយោបាយ
កែប្រែតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ បណ្តាប្រទេសកោះមានទំនោរទៅរកអស្ថិរភាពនយោបាយតិចជាងសមភាគីនៅទ្វីបរបស់ពួកគេ។ ភាគរយនៃប្រទេសកោះដែលប្រកាន់ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺខ្ពស់ជាងប្រទេសស្ថិតក្នុងទ្វីប ។ [១]
ដែនដីកោះ
កែប្រែខណៈពេលដែលប្រទេសកោះតាមនិយមន័យគឺជា រដ្ឋអធិបតេយ្យ ក៏មានកោះ និង ប្រជុំកោះ ជាច្រើននៅជុំវិញពិភពលោកដែលដំណើរការពាក់កណ្តាលស្វយ័ត ពីរដ្ឋអធិបតេយ្យផ្លូវការរបស់ពួកគេ។ ទាំងនេះជារឿយៗត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាដែនដីអនិស្សរភាព ឬទឹកដីក្រៅប្រទេស ហើយអាចមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នាទៅនឹងប្រទេសកោះត្រឹមត្រូវ។
សង្គ្រាម
កែប្រែប្រទេសកោះជាញឹកញាប់ជាមូលដ្ឋាននៃការសញ្ជ័យដែនសមុទ្រ និងការប្រជែងគ្នាជាប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងប្រទេសដទៃទៀត។ [៤] ប្រទេសកោះងាយនឹងរងការវាយប្រហារដោយបណ្តាប្រទេសធំៗក្នុងទ្វីបដោយសារទំហំ និងការពឹងផ្អែកលើផ្លូវ សមុទ្រ និង ផ្លូវអាកាសទំនាក់ទំនង ។ [៥] ប្រទេសកោះជាច្រើនក៏ងាយរងការគំរាមកំហែងដោយពួកទាហានស៊ីឈ្នួល និងអ្នកឈ្លានពានបរទេសផ្សេងទៀត [៦] ទោះបីជាភាពឯកោរបស់ពួកគេក៏ធ្វើឱ្យពួកគេក្លាយជាគោលដៅដ៏លំបាកមួយ។
ធនធានធម្មជាតិ
កែប្រែប្រទេសកោះតូចៗកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើនពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើ ត្រី សម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់អាហារចម្បងរបស់ពួកគេ។ [៧] មួយចំនួនកំពុងងាកទៅរក ថាមពលកកើតឡើងវិញ — ដូចជា ថាមពលខ្យល់ ថាមពលវារីអគ្គិសនី ថាមពលកំដៅក្នុងផែនដី និង ចំហេះ ពី ប្រេងស្ងួត — ដើម្បីការពារប្រឆាំងនឹងការកើនឡើងនៃតម្លៃប្រេង ។ [៨]
ភូមិសាស្ត្រ
កែប្រែប្រទេសកោះមួយចំនួនរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងជាងប្រទេសផ្សេងទៀតដោយ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលបង្កើតបញ្ហាដូចជាការថយចុះនៃ ការប្រើប្រាស់ដី កង្វះទឹក និងជួនកាលសូម្បីតែបញ្ហាតាំងទីលំនៅថ្មី។ ប្រទេសកោះទាបមួយចំនួនកំពុងត្រូវបានលិចទឹកដោយកម្រិតទឹកកើនឡើងនៃ មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ។ [៩] បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុក៏ជះឥទ្ធិពលដល់ប្រទេសកោះដោយបង្កគ្រោះធម្មជាតិដូចជា ព្យុះស៊ីក្លូនត្រូពិច ខ្យល់ព្យុះ ទឹកជំនន់ភ្លាមៗ និង គ្រោះរាំងស្ងួត ។ [១០]
បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ
កែប្រែសេដ្ឋកិច្ច
កែប្រែប្រទេសកោះជាច្រើនពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើ ការនាំចូល ហើយទទួលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដោយការផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ។ ដោយសារធម្មជាតិនៃប្រទេសកោះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេច្រើនតែត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈដោយតូចជាង ដាច់ឆ្ងាយពីពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក និងសេដ្ឋកិច្ច ងាយរងគ្រោះនឹងថ្លៃដឹកជញ្ជូន និងទំនងជាទទួលរងការខូចខាតបរិស្ថានចំពោះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ករណីលើកលែងរួមមាន ជប៉ុន តៃវ៉ាន់ និងចក្រភពអង់គ្លេស។ [១១] [១២] [១៣] ឧស្សាហកម្មលេចធ្លោសម្រាប់ប្រទេសកោះជាច្រើនគឺ ទេសចរណ៍ ។ [១៤]
សមាសភាព
កែប្រែប្រទេសកោះជាធម្មតាមានទំហំតូចដែលមានចំនួនប្រជាជនតិច ទោះបីជាប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ឥណ្ឌូនេស៊ី ជប៉ុន និង ហ្វីលីពីន ជាករណីលើកលែងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក៏ដោយ។ [១៥]
ប្រទេសកោះមួយចំនួនផ្តោតលើកោះធំមួយ ឬពីរ ដូចជា ចក្រភពអង់គ្លេស ទ្រីនីដាដ និងតូបាហ្គោ នូវែលសេឡង់ គុយបា បារ៉ែន សិង្ហបុរី ស្រីលង្កា អ៊ីស្លង់ ម៉ាល់តា និង តៃវ៉ាន់ ។ កោះផ្សេងទៀតត្រូវបានលាតសន្ធឹងលើកោះតូចៗរាប់រយ ឬរាប់ពាន់ដូចជា ប្រទេសជប៉ុន ឥណ្ឌូនេស៊ី ហ្វីលីពីន បាហាម៉ាស សីស្ហែល និង ម៉ាល់ឌីវ ។ ប្រទេសកោះមួយចំនួនចែករំលែកមួយ ឬច្រើននៃកោះរបស់ពួកគេជាមួយនឹងប្រទេសផ្សេងទៀតដូចជា ចក្រភពអង់គ្លេស និង អៀរឡង់ ; ហៃទី និង សាធារណរដ្ឋដូមីនីកែន ; និងឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលចែករំលែកកោះជាមួយ ប៉ាពួញូហ្គីណេ ប្រ៊ុយណេ ទីម័រខាងកើត និង ម៉ាឡេស៊ី ។ បារ៉ែន សិង្ហបុរី និងចក្រភពអង់គ្លេសមាន ទំនាក់ទំនងថេរ ដូចជាស្ពាន និងផ្លូវរូងក្រោមដីទៅកាន់ផ្ទៃដីទ្វីប៖ បារ៉ែនត្រូវបានភ្ជាប់ទៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតដោយ ផ្លូវស្ដេចហ្វាត សិង្ហបុរីទៅកាន់ម៉ាឡេស៊ីដោយ ផ្លូវចូហ័រ-សិង្ហបុរី និង សម្ព័នពីរ និងចក្រភពអង់គ្លេស មានផ្លូវរថភ្លើងតភ្ជាប់ទៅប្រទេសបារាំងតាមរយៈ ផ្លូវរូងក្រោមដី ។
តាមភូមិសាស្ត្រ ប្រទេសអូស្ត្រាលី ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាផ្ទៃដី ទ្វីប ជាជាងកោះដែលគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីធំបំផុតនៃទ្វីបអូស្ត្រាលី ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយកាលពីមុន វាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រទេសកោះមួយសម្រាប់គោលបំណងទេសចរណ៍ [១៦] (ក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងទៀត) ហើយជួនកាលត្រូវបានគេសំដៅទៅលើបែបនោះ។ [១៧]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ ១,០ ១,១ ១,២ Small is Democratic. 1996. p. 128. ល.ស.ប.អ. 0-8153-3910-0. https://books.google.com/books?id=JOqZ9eOeRXoC&pg=PA128.
- ↑ Chepkemoi, Joyce (April 25, 2017). "Which Are The Island Countries Of The World?". WorldAtlas.com. Archived from the original on 2017-12-07. Retrieved 2019-08-10.
- ↑ "Population, total 2015-2019". World Bank Open Data. Retrieved 21 April 2021.
- ↑ Chasle, Raymond (1 Oct 1986). "The quest for identity. (island countries)". UNESCO Courier. http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-9197350_ITM.
- ↑ Measures of Effectiveness for the Information-age Navy. 2002. pp. 7. ល.ស.ប.អ. 0-8330-3139-2. https://books.google.com/books?id=VwI0WLby3WoC&q=%22island+country%22&pg=PA7.
- ↑ WREN, CHRISTOPHER S. (December 9, 1989). "Mercenary Holding Island Nation Seeks Deal". The New York Times. https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE3DB173CF93AA35751C1A96F948260.
- ↑ "Many of the world's poorest people depend on fish". Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2005-06-07. Archived from the original on 2019-08-26. Retrieved 2017-09-30.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (help); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (help) - ↑ Xingwei, Huang (2008-10-17). "Pacific Islands countries switch to renewable energy source due to increasing fuel prices". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2009-02-01.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (help); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (help) - ↑ "Leader of disappearing island nation says climate change an issue of survival, not economics". June 5, 2008. Archived from the original on 2008-06-05. Retrieved 2009-02-01.
- ↑ "FAO: Climate change threatens food security of Pacific island countries". December 2, 2008. Archived from the original on 2008-12-07. Retrieved 2009-02-01.
- ↑ "WTO/FORSEC Trade Policy Course for Pacific island countries". 9 March 2001. Archived from the original on 2013-10-02. Retrieved 2009-02-01.
- ↑ "NZ calls for global solutions to problems faced by small island nations". 2005-01-18. Archived from the original on 2012-10-24. Retrieved 2009-02-01.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (help); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (help) - ↑ Garg, Sarika. "U.N. ambassador gives keynote". Archived from the original on 2019-10-29. Retrieved 2017-09-05.
- ↑ "China enlists Pacific island countries as tourist destinations, XINHUA.". The America's Intelligence Wire. 10 August 2004. http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-12915601_ITM.
- ↑ "Wen pledges new aid to Pacific countries". International Herald Tribune. April 5, 2006. Archived from the original on 2007-02-17. Retrieved 2013-08-21.
- ↑ "Australian Naval Defence". The Brisbane Courier. 24 July 1897. Archived from the original on 2017-12-06. Retrieved 2009-01-31.
- ↑ "China, Pacific island countries discuss cooperation at forum meeting". Archived from the original on 2012-10-13. Retrieved 2009-02-01.