កាហ្សាក់ស្ថាន
ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន (ភាសាកាហ្សាក់៖ Қазақстан) ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋកាហ្សាក់ស្ថាន គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីកណ្តាល។ ប្រទេសនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសរុស្ស៊ីនៅភាគខាងជើង ចិននៅភាគខាងកើត រីឯប្រទេសកៀគីស្ថាន អ៊ូសបេគីស្ថាន និងតួកមេនីស្ថានវិញស្ថិតនៅភាគខាងត្បូង។ ប្រទេសនេះមានរដ្ឋធានីឈ្មោះថា ន័រស៊ុលតង់ (ធ្លាប់ហៅថា"អាស្តាណា") និងមានទីក្រុងធំបំផុតឈ្មោះអាល់ម៉ាទី។ កាហ្សាក់ស្ថានគឺជាប្រទេសដែលគ្មានព្រំដែនជាប់សមុទ្រធំជាងគេ ជាប្រទេសធំបំផុតទីប្រាំបួននៅលើពិភពលោក និងមានប្រជាជនចំនួន ១៨.៨ លាន់នាក់។
| Қазақстан Республикасы (ភាសាកាហ្សាក់) | |
|---|---|
.svg) ទីតាំងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន (ក្រហម) នៅលើភូគោល | |
| រដ្ឋធានី | អាសតាណា 51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E |
| ទីក្រុងធំបំផុត | អាល់ម៉ាទី 43°16′39″N 76°53′45″E / 43.27750°N 76.89583°E |
| ភាសាផ្លូវការ | ភាសាកាហ្សាក់ ភាសារុស្ស៊ី |
| គីរីឡុស[lower-alpha ១] ឡាតាំង[lower-alpha ២] | |
| ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០២១)[១] |
|
| សាសនា (ឆ្នាំ ២០២១)[១] |
|
| រដ្ឋាភិបាល | ឯកត្តរដ្ឋ សាធារណរដ្ឋប្រធានាធិបតីនិយម |
| កាស៊ីម យ៉ូម៉ារ តូកាយអេវ | |
| អាលីកាន ស្មៃលូវ | |
| នីតិបញ្ញត្តិ | សភាតំណាងរាស្ត្រ |
| ព្រឹទ្ធសភា | |
| ម៉ាហ្ស៊ីលីស | |
| និម្មិតកម្ម | |
| ១៤៦៥ | |
| ១៣ ធ្នូ ១៩១៧ | |
| ១៩ មិថុនា ១៩២៥ | |
| ៥ ធ្នូ ១៩៣៦ | |
- ប្រកាសអធិបតេយ្យភាព | ២៥ តុលា ១៩៩០ |
- ប្រកាសជាសាធារណរដ្ឋ | ១០ ធ្នូ ១៩៩១ |
- ប្រកាសឯករាជ្យពីសហភាពសូវៀត | ១៦ ធ្នូ ១៩៩១ |
| ២១ ធ្នូ ១៩៩១ | |
- ចូលជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ | ២ មីនា ១៩៩២ |
| ៣០ សីហា ១៩៩៥ | |
| ក្រឡាផ្ទៃ | |
- ផ្ទៃសរុប | ២,៧២៤,៩០០ គ.ម២ (ទី៩) |
- ផ្ទៃទឹក (%) | ១.៧ |
| ប្រជាជន | |
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០) |  ១៨,៧១១,៥៦០[២] (ទី៦៤) |
- ដង់ស៊ីតេ | ៧ នាក់/គ.ម២ (ទី២៣៦) |
| GDP (PPP) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២) |
- សរុប |  ៥៩៦.៦៦៦ ពាន់លានដុល្លារ[៣] (ទី៤១) |
- ក្នុងម្នាក់ | ៣០,៨២៧ ដុល្លារ[៣] (ទី៥៣) |
| GDP (ចារឹក) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២) |
- សរុប | ២២៤.៣៣៨ ពាន់លានដុល្លារ[៣] (ទី៥៥) |
- ក្នុងម្នាក់ | ១១,៥៩១ ដុល្លារ[៣] (ទី៦៩) |
| ជីនី (២០១៨) |  ២៧.៨[៤]ទាប |
| HDI (២០២១) |  ០.៨១១[៥]ខ្ពស់ណាស់ · ទី៥១ |
| រូបិយវត្ថុ | តាំងកា (₸) (KZT) |
| ល្វែងម៉ោង | UTC+៥ / +៦ (លិច / កើត) |
| ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ | ឆ្នាំ.ថ្ងៃ.ខែ / yyyy.dd.mm[lower-alpha ៣] |
| ទិសបើកបរ | ស្ដាំ |
| កូដហៅទូរស័ព្ទ | +៧-៦xx, +៧-៧xx |
| កូដ ISO 3166 | KZ |
| ដែនកម្រិតខ្ពស់ | .kz .қаз |
ប្រទេសនេះគ្របដណ្តប់លើតំបន់អាស៊ីកណ្តាលទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ដោយខ្លួនជាអ្នកផលិត ផសស ក្នុងតំបន់បានជាង ៦០ ភាគរយ តាមរយៈឧស្សាហកម្មប្រេង និងឧស្ម័ន ហើយមិនតែប៉ុណ្ណោះ កាហ្សាក់ស្ថានក៏សម្បូរទៅដោយធនធានរ៉ែដ៏ច្រើនផងដែរ។[៦] កាហ្សាក់ស្ថាន គឺជារដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក សហគមន៍នៃរដ្ឋឯករាជ្យ អង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ សហភាពសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ី អង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព អង្គការសន្តិសុខ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅអឺរ៉ុប អង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម អង្គការរដ្ឋតួកស៊ីគ និងអង្គការវប្បធម៌អន្តរជាតិតួកស៊ីគ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រកែប្រែ
នៅសតវត្សទី១៣ ជនជាតិកាហ្សាក់ជាម្ចាស់ស្រុក ដែលជនជាតិកើតឡើងដោយសារការរួមបញ្ចូលក្នានៃជនជាតិទួរគី និងពួកកុលសម្ព័ន្ធជនជាតិម៉ុងកូល ដែលកម្រនឹងរួមគ្នាជាជាតិសាសន៍តែមួយ បានផ្លាស់ទីលំនៅមករស់នៅលើតំបន់ប្រទេសនេះ។ ទឹកដីនេះត្រូវបានប្រទេសរុស្ស៊ីវាយយកនៅសតវត្សទី១៨ ហើយប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានក៏ក្លាយជាសហភាពសូវៀតនៅឆ្នាំ ១៩៣៦។ ក្នុងកំឡុង កម្មវិធីកសិកម្មកោះវីជីន នាទសវត្សឆ្នាំ១៩៥០ និង ១៩៦០ ពលរដ្ឋសូវៀតត្រូវបានជម្រុញក្នុងការដាំដុះនៅវាលស្មៅខាងជើងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន។ ការហូរចូលនៃពួកជនបរទេស(ភាគច្រើនជាជនជាតិរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែមានខ្លះទៀតមកពីប្រទេសផ្សេងៗផងដែរ) បានធ្វើឲ្យរបាយប្រជាជនមានការផ្លាស់ប្ដូរ ហើយបានក៏បានធ្វើចំនួនប្រជាជនដែលមិនមែនជាជនជាតិកាហ្សាក់មានការកើនឡើងផងដែរ។ ឯករាជ្យនៅឆ្នាំ១៩៩១ កើតមានឡើងដោយសារអ្នកចំណូលថ្មីដ៏ច្រើនលើសលប់ទាំងនោះបានធ្វើការចាកចេញទៅប្រទេសរបស់ពួកគេវិញ។ បញ្ហាថ្មីដែលចោទឡើងរួមមាន៖
- ការអភិវឌ្ឍអត្តសញ្ញាជាតិដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាមួយ
- ពង្រីកការអភិវឌ្ឍនៃធនធានថាមពលដ៏ធំនៅក្នុងប្រទេស ហើយនាំចេញធនធានទាំងនោះទៅក្នុងទីផ្សារពិភពលោក
- សម្រេចឲ្យបាននូវវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចដែលអាចទទួលយកបាន ដែលមានដូចជា ការនាំប្រេង ហ្គាស ចេញទៅខាងក្រៅប្រទេស ការរុករកមណ្ឌលរ៉ែ និងពង្រឹងទំនាក់ទំនាក់ជាមួយប្រទេសជិតខាង ហើយប្រទេសមហាអំណាចផ្សេងទៀត។
ភូមិសាស្ត្រកែប្រែ
ទីតាំងភូមិសាស្ត្រកែប្រែ
ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានស្ថិតនៅក្នុងអាស៊ីកណ្ដាល ហើយស្ថិតនៅខាងជើងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។ ទឹកដីមួយផ្នែកតូចនៅខាងលិចទន្លេអ៊ូរាល់ គឺស្ថិតនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប។
កូអរដោនេភូមិសាស្ត្រកែប្រែ
ប្រទេសនេះស្ថិតចន្លោះខ្សែស្របទី៤៨ នៃរយៈទទឹងខាងជើង និងខ្សែបណ្ដោយទី៦៨នៃរយៈបណ្ដោយខាងកើត។
ផ្ទៃដីកែប្រែ
ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានមានផ្ទៃដីសរុប២ ៧១៧ ៣០០ គីឡូម៉ែតទ្វេគុណតូចជារដ្ឋតិចសាសចំនួន៤ ហើយចែកជាដែនគោកចំនួន ២ ៦៦៩ ៨០០ គីឡូម៉ែតទ្វេគុណ និងដែនទឹកចំនួន ៤៧ ៥០០ គីឡូម៉ែតទ្វេគុណ។ ព្រំប្រទល់របស់ប្រទេសមានប្រវែងសរុប១២ ០១២គីឡូម៉ែត ដែលជាប់នឹងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រវែង១ ៥៣៣គីឡូម៉ែត ជាប់សាធារណរដ្ឋគីរ៍ហ្គីហ្ស៍ស្ថានប្រវែង១ ០៥១គីឡូម៉ែត ជាប់សហព័ន្ធរុស្ស៊ីប្រវែង៦ ៨៤៦គីឡូម៉ែត ជាប់តូមិននីស្ថានប្រវែង៣៧៩គីឡូម៉ែត និងជាប់សាធារណរដ្ឋអ៊ុយប៊ែគីស្ថានប្រវែង២ ២០៣គីឡូម៉ែត។ ប្រទេសនេះគ្មានព្រំប្រទល់ឆ្នេរសមុទ្រទេ តែគួរកត់សម្គាល់ផងដែរថា ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានក៏ជាប់នឹងសមុទ្រអារ៉ាល់ផងដែរ តែឥឡូវត្រូវបានគេបញ្ចូលជាដែនទឹកពីរ គឺសមុទ្រអារ៉ាល់ប្រវែង១ ០៧០គីឡូម៉ែត និងសមុទ្រកាសព្យែនប្រវែង១ ៨៩៤គីឡូម៉ែត។
បញ្ជីទីក្រុងនៅកាហ្សាក់ស្ថានកែប្រែ
| ចំណាត់ថ្នាក់លេខ | តំបន់ | ប្រជ. | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 អាល់ម៉ាទី .jpg) នុរស៊ុលតង់ |
1 | អាល់ម៉ាទី | អាល់ម៉ាទី | 1,854,656 | .jpg) ស៊ីមកេនត៍  ការ៉ាហ្គានដា | ||||
| 2 | នុរស៊ុលតង់ | នុរស៊ុលតង់ | 1,078,384 | ||||||
| 3 | ស៊ីមកេនត៍ | តួគីស្ថាន | 1,009,086 | ||||||
| 4 | ការ៉ាហ្គានដា | ការ៉ាកាន់ឌី | 497,712 | ||||||
| 5 | អាកតូបេ | អាកតូបេ | 487,994 | ||||||
| 6 | តារ៉ាហ្ស | ចាមប៊ីល | 357,791 | ||||||
| 7 | ប៉ាវឡូដារ | ប៉ាវឡូដារ | 333,989 | ||||||
| 8 | អូស្កេមេន | កាហ្សាក់ស្ថានខាងកើត | 331,614 | ||||||
| 9 | សេមេយ៍ | កាហ្សាក់ស្ថានខាងកើត | 323,138 | ||||||
| 10 | អាទីរ៉ាវ | អាទីរ៉ាវ | 269,720 | ||||||
កំណត់សម្គាល់កែប្រែ
ឯកសារយោងកែប្រែ
- ↑ ១,០ ១,១ (ជាភាសាកាហ្សាក់) 2021 жылғы Қазақстан Республикасы халқының ұлттық санағының қорытындылары. ទីភ្នាក់ងារនៃផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត និងកំណែទម្រង់នៃការិយាល័យស្ថិតិជាតិ សាធារណរដ្ឋកាហ្សាក់ស្ថាន
- ↑ Негізгі stat.gov.kz
- ↑ ៣,០ ៣,១ ៣,២ ៣,៣ World Economic Outlook Database, October 2022 IMF.org. មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ
- ↑ GINI index (World Bank estimate) data.worldbank.org. World Bank
- ↑ Human Development Report 2021/2022. កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ (8 September 2022)
- ↑ Zarakhovich, Yuri (27 September 2006). "Kazakhstan Comes on Strong". Time. http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html.
 |
អត្ថបទនេះគឺជាអត្ថបទខ្លីមិនពេញលេញ។ លោកអ្នកអាចជួយវីគីភីឌាដោយសរសេរពង្រីកបន្ថែម។ |