ឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ
ព្រះអង្គម្ចាស់ឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ រជ្ជកាល (យឝោវម៌្មទី២) បើតាមសិលាចារឹកយើងអាចសន្និដា្ឋនបានថាកាលនោះព្រះបាទជយវម៌្មទី៧មានព្រះមហេសីរួចសេ្រចទៅហើយព្រះនាមរបស់ព្រះនាងគឺជយរាជទេវី។ រួមជាមួយនឹងព្រះនាងប្រហែលជាក្នុងគ.ស ១១៤៥ ព្រះអង្គបាន មានព្រះរាជ្សបុត្រមួយព្រះអង្គព្រះនាមឝ្រីឥន្រ្ទកុមារ។ នៅគ.ស ១១៦០ ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ កំពុងតែធ្វើចំបាំងប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពនគរចាម្ប៉ានៅមុខទីក្រុងវិជយ គា្រនោះព្រះអង្គបានទទួលដំណឹងថាព្រះបិតាព្រះអង្គចូលទិវង្គតហើយព្រះបាទយឝោវម៌្មទី២បានឡើងសោយរាជ្យជំនួសនៅចំពោះមុខស្ថានការណ៍ផ្លាស់ប្តូរនេះ ព្រះអង្គពុំបានផ្លាស់ប្តូរចិត្តគំនិតអ្វីទាំងអស់ព្រះអង្គនៅតែបន្តធ្វើសង្រ្គាមវាយប្រហារនគរចាមហើយគោរពស្មោះស្ម័គ្របំរើព្រះមហាក្សត្រថ្មីដោយគ្មានវៀចវេរឡើយ នៅពេលដែលព្រះអង្គទទួលដំណឹងដឹងថានៅព្រះរាជធានីមានមន្រ្តីក្បត់ចង់ធ្វើឃាតព្រះមហាក្សត្រព្រះអង្គបានធ្វើដំណើរយាងចូលមកនគរវិញដើម្បីជួយការពារជ្រោមជ្រែងព្រះរាជាតែព្រះអង្គមកដល់យឺតពេលហើយ សោកនាដកម្មក៏បានកន្លងហួសផុតរួចស្រេចបាត់ទៅហើយព្រះបាទយឝោវម៌្មទី២ ត្រូវគេធ្វើឃាតហើយព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គព្រះឝ្រីឥន្រ្ទកុមារក៏ប្រហែលជាអស់សង្ខារក្នុងសម័យជាមួយគ្នាដែរក្នុងគ.ស ១១៦៥។
| ឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ | |
|---|---|
| រជ្ជកាល | រជ្ជកាល យឝោវម៌្មទី២ |
| សន្តតិវង្ស | មហិធរបុរ |
| បិតា | ជយវម៌្មទី៧ |
| មាតា | ជយរាជទេវី |
| ប្រសូត | អង្គរ កម្វុជទេឝ |
| សុគត | យឝោធរបុរ កម្វុជទេឝ |
| សាសនា | ពុទ្ធសាសនាមហាយាន |
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ កសាងឡើងក្នុងចុងសតវត្សរ៍ទី១២ និងដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ ស្ថិតនៅឃុំបន្ទាយឆ្មារ ស្រុកថ្មពួក ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ខាងជើងទីប្រជុំជនខេត្តជិត ៦០ គ.ម ភាគពាយព្យប្រទេសកម្ពុជា។ បំណងនៃការកសាងគឺដើម្បីឧទ្ទិសដល់វីរភាពនៃព្រះរាជបុត្រឆ្នើមរបស់ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ និងព្រះអគ្គមហេសីជយរាជទេវី និងសញ្ជក (សេនាជំនិត) ៤ រូបដែលបានបូជាជីវិតក្នុងចំបាំងបង្ក្រាបការបះបោររបស់ពួកចាម។ រូបចំលាក់អវលោកេឝ្វរប្រាសាទនេះនាបច្ចុប្បន្នត្រូវបានអាជ្ញាធរខេត្តបន្ទាយមានជ័យយកជានិមិត្តរូបខេត្ត។
រូបចំលាក់នៅជញ្ជាំងខាងលិចជ្រុងខាងជើង នៃប្រាសាទនេះ គឺមានបង្ហាញពីព្រះរាជបុត្រឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ ទ្រង់គង់បររាជរថឧភរាជយ៉ាងលឿនឆ្ពោះទៅមុខ។ នៅពីមុខរទេះនោះគឺជារទេះនៃសេនា ឬជាប្រជារាស្ត្រ ដែលជួបនឹងគ្រោះអាក្រក់គឺត្រូវរាហ៊ូ (និមិត្តរូបគឺសភាវៈអាក្រក់ឬយក្ស) បានស្ទាក់រួចលេបឧសភៈ (គោ) និង ម្ចាស់វា។ ពីលើរូបចំលាក់នេះទៀតជារូបចំលាក់នៃចំបាំងដាវដ៏ជាញជ័យរវាងព្រះរាជបុត្រឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ និងរាហ៊ូ។ តាមសិលាចារឹកបន្ទាយឆ្មារអោយដឹងថា ឝ្រីឥន្ទ្រកុមារជាព្រះរាជបុត្រឆ្នើម និងសំណព្វព្រះទ័យរបស់ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ បានជំនួយពីសញ្ជក (សេនា) ៤ រូបគឺ ១-អជ៌ុន, ២-ទេវ, ៣-វទ្ធន, ៤-ឝ្រីធរ និងទាហានជាច្រើនទៀតបានច្បាំងនឹងរាហ៊ូដែលជាប្រផ្នូលនិមិត្ត នៃជនអាក្រក់ និងបំបះបំបោរខ្មែរ សៀមនៅចង្វាតលវបុរី (សព្វថ្ងៃនៅប្រទេសសៀម ខាងលិចក្រុងបាងកក)។ រាហ៊ូបានយាយីព្រះជន្មព្រះឝ្រីឥន្ទ្រកុមារជាខ្លាំង តែត្រូវព្រះអង្គនិងសញ្ជកបង្ក្រាបបាន។ សិលាចារឹកវិមានអាកាសនៅខេត្តសៀមរាប និងប្រវត្តិប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារស្រាវជ្រាវដោយអ្នកប្រាជ្ញបារាំងបញ្ជាក់ថា ព្រះរាជបុត្រឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ សេនាជំនិត និងពលយោធាទទួលទិសខាងលិច នៃព្រះនគរបានបង្ក្រាបរាបទាបនូវពួកប្រជាអាណាគ្រាម និងទ័ពនៃមន្ត្រីអាក្រក់នៅខេត្តលវបុរី សព្វថ្ងៃស្ថិតនៅក្នុប្រទេសសៀម។ ដែលក្រោយមកព្រះរាជបុត្រ ១អង្គទៀត នៃព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ ត្រូវទៅកាន់ការជាស្វាមិននៃបុរនោះ។ គួរបញ្ជាក់ដែរថា សិលាចារឹកបង្ហាញថាព្រះរាជបុត្របង្កើតរបស់ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ និងព្រះអគ្គមហេសីជយរាជទេវីមាន ៤ អង្គដែលស្គាល់ព្រះនាមក្នុងចំណោមច្រើនអង្គ ១-សូយ៌កុមារ ទ្រង់ជាកវីឯក ១ អង្គក្នុងការតែងកាព្យសំស្ក្រឹត នៅសិលាចារឹកប្រាសាទតាព្រហ្ម។ ២-វីរកុមារជាកវីតែងកាព្យជាភាសាសំស្ក្រឹតនៅប្រាសាទព្រះខ័ន។ ៣-ឥន្ទ្រវម៌្មទី២ជាស្វាមិននៃលវបុរ និង ៤-ឝ្រីឥន្ទ្រកុមារជាប្រមុខមេទ័ព។[១][២]
ព្រឹត្តិការណ៍ទាក់ទងនឹងប្រវត្តិរបស់ព្រះអង្គ
កែប្រែសូមរំលឹកថា ព្រឹត្តិការណ៍អាក្រក់ ១ទៀត គឺខណៈព្រះជយវធ៌នយាងត្រលប់មកនគរពីនគរចាម្ប៉ាចំណុះនោះ មេទ័ពម្នាក់នៅនគរចាម្ប៉ាបានដឹកនាំទ័ពបះបោរ រួចរំដោះយកនគរពីក្រោមចំណុះមហានគរខ្មែរហើយ តាំងខ្លួនជាស្តេចក្នុងនាមថាព្រះបាទជយឥន្ទ្រវម៌នទី៤ ដែលជាស្តេចចងសម្ព័ន្ធមេត្រីនឹងនគរអណ្ណាមដែលថាមិនឈ្លានពានគ្នា។ បន្ទាប់មកស្តេចនេះលោភលន់ហើយដឹកនាំទ័ពមកវាយបក និងត្រួតត្រាមហានគរខ្មែរដោយ ធ្វើគត់ព្រះបាទត្រិភុវនាទិត្យវម៌្ម និងសំលាប់ប្រជារាស្ត្រសំលាប់ទ័ពខ្មែរប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរួចនាំយកទៅនគរខ្លួន។ ក្នុងពេលនោះព្រះជយវធ៌ន និងជាមេទ័ព ពលសេនាដ៏មានសេចក្តីអង់អាច រួមទាំងព្រះរាជបុត្រទ្រង់ព្រះនាមឝ្រីឥន្ទ្រកុមារផងបានប្រយុទ្ធនឹងទ័ពនៃស្តេចនគរចាម្ប៉ានោះរហូតបានឈ្នះ និងដេញខ្ចាត់ខ្ចាយហើយដាក់ នគរចាម្ប៉ាចំណុះជាថ្មីវិញ តែព្រះរាជបុត្រឝ្រីន្ទ្រកុមារទ្រង់សុគត។ ក្រោយចំបាំងបង្ហូរឈាមនោះព្រះអង្គជយវធ៌នត្រូវបានឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិជាមហាវីរក្សត្រក្នុងនាមថាវ្រះបាទជយវម៌្មទី៧ (១១៨១-១២១៩)។ ទ្រង់សព្វហឫទ័យសោមនស្សនឹងព្រះរាជកិច្ចនគរ ប្រជារាស្ត្រ ពលសេនា មន្ត្រីក្រុមការនិងព្រះរាជវង្សានុវង្ស ហើយកសាងសមិទ្ធផលយ៉ាងច្រើនលើសលុបក្នុងមហានគររហូតដល់ដែនសាមន្តរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែទ្រង់នៅតែមានវិប្បយោគជាទំងន់អំពីការបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារពីររូប គឺព្រះរាជបុត្រឝ្រីឥន្ទ្រកុមារ និងបន្ទាប់មកព្រះរាជអគ្គមហេសីជយរាជទេវីសោយទិវង្គតដោយរោគា។ ផុតពីវេលាកាន់ទុក្ខនេះ ដោយសារមានសំណើពីព្រះរាជវង្សានុវង្ស នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រី និងប្រជារាស្ត្រទ្រង់បានអភិសេកអគ្គមហេសីថ្មី គឺព្រះនាងឥន្ទ្រទេវីទី២ជាព្រះរាជជេដ្ឋានៃព្រះនាងជយរាជទេវី។ ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ និងព្រះអគ្គមហេសីឥន្ទ្រទេវីបានដឹកនាំព្រះនគរបានរីកចំរើនល្បីល្បាញដល់កំពូល។ ក្នុងចំណោមសមិទ្ធិផលសន្ធឹកសន្ធាប់គ្រប់ទិសទីទ្រង់ក៏ចាត់អោយកសាងប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ ១ ដែរ សំរាប់ឧទ្ទិសចំពោះវីរភាព ឬជាចំណងព្រហស្ថកិត្តិយសថ្វាយចំពោះព្រះរាជបុតឝ្រីន្ទ្រកុមារ និងសញ្ជក (សេនាជំនិត) ៤ រូបពលសេនាទាំងអស់ដែលបូជាជីវិតក្នុងការបង្ក្រាបការបះបោរនៃជនក្បត់ និងចំបាំងនឹងនគរចាម។ នៅជញ្ជាំងខាងមុខនៃប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារមានរូបចំលាក់ស្តីពីសកម្មភាពបញ្ជាទ័ពរបស់ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ និងសមរភូមិប្រយុទ្ធនៃកងទ័ពជើងទឹកខ្មែរច្បាំងនឹងទ័ពចាម។ ចំបាំងនោះជាញជ័យតែស្លាប់ពលសេនាយ៉ាងច្រើន។ [៣]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2017-04-29. Retrieved 2015-04-26.
- ↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2017-04-29. Retrieved 2015-04-26.
- ↑ http://www.cen.com.kh/local/1328842#sthash.Gjj8935v.dpuf Archived 2017-04-29 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.