ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស
ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស (ប្រសូតថ្ងៃទី២៧ ធ្នូ ១៨៧៥ - ២៤ មេសា ១៩៤១) (ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា) គឺជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាពីឆ្នាំ១៩២៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៤១។ ព្រះអង្គគឺជាព្រះមហាក្សត្រនៃប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំំំំ១៩២៧ រហូតដល់ទ្រង់សោយទិវង្គតក្នុងឆ្នាំ១៩៤១។ ក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គប្រទេសកម្ពុជាជាអាណាព្យាបាលរបស់បារាំង។ ព្រះអង្គ គឺជាចៅប្រុសរបស់ព្រះបាទអង្គឌួង ហើយជាព្រះអយ្យកោរបស់ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ និងមានជាចៅទួតរបស់ទ្រង់គឺព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី។ ព្រះអង្គគឺជាព្រះមហាក្សត្រនៃសមាជិករាជវង្សស៊ីសុវត្ថិ ព្រោះស្តេចសោយរាជ្យទាំងអស់របស់ព្រះអង្គគឺជាសមាជិកនៃសមាជិករាជវង្សនរោត្តម។
| ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា | |||||
 | |||||
| ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា កម្ពុជាក្រោមអាណានិគម | |||||
| រជ្ជកាល | ០៩ សីហា ១៩២៧ – ២៤ មេសា ១៩៤១ | ||||
| រាជាភិសេក | ០៩ សីហា ១៩២៧ | ||||
| អង្គមុន | ស៊ីសុវត្ថិ | ||||
| អង្គក្រោយ | នរោត្តម សីហនុ | ||||
| ប្រសូត | 27 December 1875 ភ្នំពេញ សហភាពឥណ្ឌូចិន | ||||
| សុគត | 24 April 1941 (អាយុ 65 ឆ្នាំ) ភ្នំពេញ សហភាពឥណ្ឌូចិន | ||||
| រាជពន្ធភាព | សម្តេចព្រះអគ្គមហេសី មហាក្សត្រី នរោត្តម កាន់វិមាន់ នរលក្ខណ៍ទេវី | ||||
| |||||
| វង្ស | ស៊ីសុវត្ថិ | ||||
| បិតា | ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ | ||||
| មាតា | សម្តេចព្រះវររាជនី វ៉ាន់ | ||||
| សាសនា | ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ | ||||
ព្រះគោរម្យងារព្រះអង្គគឺព្រះបាទសម្តេចព្រះសិរីមុនីវរ្ម័នក្រុមហ្លួងចៅចក្របាងស្ស ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស គឺជាព្រះរាជបុត្រទី៦ និងជាព្រះរាជបុត្រាទី២នៃព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ។ [១] ព្រះមាតាគឺអ្នកម្នាង វ៉ាន់ ដែលក្រោយមកមានព្រះគោរម្យងារជា សម្តេចព្រះវររាជនី។ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះសម្ភពនៅរាជាធានីភ្នំពេញ ក្នុងគ.ស. ១៨៧៥។ នៅពេលនោះ ព្រះបិតុលាព្រះអង្គគឺព្រះបាទនរោត្តមកំពុងគ្រងរាជ្យនៅឯក្រុងឧត្តុង្គដែលស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលរបស់បារាំង។ ក្នុងគ.ស. ១៨៨៤ បន្ទាប់ពីបារាំងបានគ្រប់គ្រងប្រទេសឡាវ និងកាន់កាប់ប្រទេសវៀតណាម ប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសដែលស្ថិតក្រោមនឹមអាណានិគមនិយមបារាំង។ ប្រទេសសៀមបានចាញ់សង្គ្រាម តែមិនត្រូវបានកាន់កាប់ឡើយ។ ព្រះរាជវង្សានុវង្សបានយាងចេញពីក្រុងឧត្តុង្គមករាជាធានីថ្មីគឺភ្នំពេញជាទីដែលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្សទ្រង់បានគង់នៅ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩០៤ ក្រោយពីព្រះបិតុលា(ព្រះបាទនរោត្តម) ព្រះអង្គបានយាងសោយព្រះទិវង្គត ព្រះបិតាព្រះអង្គគឺព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិដែលជាព្រះរាជទាយាទបានឡើងគ្រងរាជ្យជាព្រះមហាក្សត្រ។ នៅពេលនោះ ព្រះអង្គក៏បានក្លាយជាព្រះរាជាទាយាទនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ព្រះអង្គបានយាងអមព្រះរាជដំណើរព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិទៅកាន់ប្រទសបារាំង[១]។ នៅពេលនោះ ព្រះអង្គបានចូលសិក្សានៅក្នុងសាលាយោធា សាំង-មេសង់។ ព្រះអង្គបានបញ្ចប់ការសិក្សារយៈពេល២ឆ្នាំ និងក្រោយមកបានឋាន្តរសក្តិជា អនុសេនីយ៍ត្រី នៅក្នុងជួរកងអាសាបរទេសរបស់បារាំងសែស។ ព្រះអង្គត្រូវបានអោយទៅកាន់ទីក្រុងប្រ៊ីវ និងបន្ទាប់មកទៅកាន់ទីក្រុងប៉ារីស។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩០៩ ព្រះអង្គបានយាងត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។ ព្រះអង្គត្រូវបានតម្លើងឋាន្តរសក្តិជាបន្តបន្ទាប់គឺអនុសេនីយ៍ទោ ឆ្នាំ១៩១០, អនុសេនីយ៍ឯក ឆ្នាំ១៩១៦, មេបញ្ជាការនៃកងវរសេនាតូច ឆ្នាំ១៩២២, រួចព្រះអង្គបានរួចផុតពីកាតព្វកិច្ចយោធា។ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ព្រះអង្គបានបំពេញតួនាទីជានាយទាហានស្ម័គ្រចិត្តយ៉ាងសកម្ម។ ការបំពេញភារកិច្ចយោធានេះដែលនាំអោយព្រះអង្គបានទទួលមេដាយ ចាងណាងក្រុមសេនាកងអាសាបរទេស និងមានព្រះគោរម្យងារជាសម្តេចព្រះកែវហ្វា។ បន្ទាប់មកព្រះអង្គបានទទួលព្រះតំណែងជា"អគ្គលេខាធិការនៃគណៈរដ្ឋមន្រ្តី" និងជា"អធិបអធិបតីនៃក្រុមសង្គហព្រះរាជវង្សានុវង្ស"។
ព្រះបាទមុនីវង្សមានស្នំជាងច្រើន មានយ៉ាងតិច៦អង្គបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការក្រោយពីបានប្រសូតបុត្រអោយទ្រង់។[១] នៅក្នុងចំណោមស្រីទាំងនោះ ស្រ្តីម្នាក់ដែលត្រូវបានគេហៅថា "មាឃ" ជាសមាជិកនៃក្រុមរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ដែលមានងារជា"ឃុនព្រះម្នាងបុប្ផានរល័ក្ខមាឃ"។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣៤ ឬ១៩៣៥ ប្អូនជីដូនមួយ២រូបបានមករស់នៅជាមួយអ្នកម្នាង មាឃ។[២] ប្អូនជីដូនមួយដែលអាយុក្មេងជាងគេប្រហែល៦ទៅ៧ឆ្នាំ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ឈ្មោះថាជា"សាឡុត ស" ដែលក្រោយដូរឈ្មោះជាប៉ុល ពត ហើយបានរស់នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អ្នកម្នាងមាឃរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៤២។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៧ ព្រះបិតាទ្រង់បានសោយព្រះទិវង្គត ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស បានឡើងសោយរាជ្យនៅក្នុងព្រះជន្ម៥២ព្រះវស្សា ដូចជាព្រះបិតុលា និងព្រះបិតាទ្រង់ដែរ ព្រះបាទមុនីវង្សគឺជាបដិទាននាម ឬជាបុគ្គលដែលមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់តែគ្មានអំណាចនៃរដ្ឋបាលបារាំង និងដែលអំណាចពេញលេញនោះស្ថិតក្នុងកណ្តាប់ដៃនៃអគ្គទេសាភិបាលបារាំងឯណោះ។
ក្នុងរាជ្យព្រះបាទមុនីវង្ស ប្រទេសកម្ពុជាហាក់បានបើកចំហចំពោះឥទ្ធិពលកុម្មុយនីស្តដែលនៅខាងក្រៅ។ នៅឆ្នាំ១៩៣០ មេដឹកនាំសញ្ជាតិវៀតណាម ហូ ជីមិញបានរកឃើញ"គណបក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូចិន"ដែលបានទទួលប្រជាប្រិយភាពគួរអោយកត់សម្គាល់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជនកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានកំណត់គោលបំណងជាអទិភាពមួយគឺការផ្តួលរំលំពួកបារាំង។
នៅឆ្នាំ១៩៤០ ពេលដែលបារាំងបានចាញ់ពួក"ណាស៊ី"អាល្លឺម៉ង់, របបវីស៊ីបារាំងសែស បានកាន់អំណាចនៅដែនដីអាណានិគមឯបរទេសដែលមិនមែនជាដែនដីនៅបារាំង។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៤០ ព្រះបាទមុនីវង្សបានកត់សម្គាល់អំពីការលុកលុយចូលប្រទេសវៀតណាមពីសំណាក់ពួកជប៉ុន។ ពួកជប៉ុនបានឈ្លានពាននិងកាន់កាប់កម្ពុជានៅដើមឆ្នាំ១៩៤១។ ពួកជប៉ុនបានអោយពួកមន្រ្តីរបបវិឈីបារាំងសញ្ជាតិខ្មែរអោយកាន់ការណ៍ខុសត្រូវតែក្រោមការការពារពីសំណា់ជប៉ុន។ ស្តេចខ្មែរត្រូវមើលមុខពួកវីឈីបារាំង ដែលបែរមុខទៅជនជាតិជប៉ុន។ នៅភាគខាងលិចនៃប្រទេសកម្ពុជា ថៃឡង់ដ៏ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តនឹងជប៉ុនបានកាន់កាប់ដែនដីមួយចំនួន។ ក្រោយពីបានទ្រង់ជ្រាបពីស្ថានកាណ៍នោះមក ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្សបានសព្វព្រះរាជហឬទ័យសម្រាកពីព្រះរាជកិច្ច និងយាងទៅកាន់ព្រះរាជដំណាក់នៅលើភ្នំបូកគោ ក្នុងខែត្រកំពតនៅចុងឆ្នាំ១៩៤១ និងបានសោយព្រះទិវង្គតនៅទីនោះក្នុងឆ្នាំតែមួយ។ ព្រះបរមបច្ឆាមរណនាមព្រះអង្គគឺ ""ព្រះករុណាព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ព្រះខត្តិយកោដ្ឋ""។
បើទោះបីជាព្រះរាជបុត្រព្រះបាទមុនីវង្សគឺព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ មុន្នីរ៉េត សក្តិសមនឹងគ្រងរាជសម្បត្តិ អាជ្ញាធរបារាំងបានសម្រេចជ្រើសរើសព្រះរាជនត្តាព្រះបាទមុនីវង្ស និងជាព្រះរាជបុត្រនៃអ្នកម្ចាស់ក្សត្រីស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈ និងព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម សុរាម្រិត គឺព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុអោយស្នងព្រះរាជបល្ល័ង្កបន្ត ដោយពួកបារាំងជឿថាទ្រង់មានភាពងាយស្រួលក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលជាងព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ មុនី្នរ៉េត។
ព្រះរាជសន្តិវង្ស កែប្រែ
ព្រះរាជអគ្គមហេសី ព្រះមហេសី ព្រះស្នំ កែប្រែ
ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចមចក្រពង្ស ព្រះអង្គមានព្រះរាជអគ្គមហេសី ព្រះមហេសី និងព្រះស្នំ ចំនួនសរុប ១៦អង្គ រូប មានដូចជា៖
មើលបន្ថែម៖ រាយព្រះនាមព្រះមហេសី និង ព្រះស្នំនៃ ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចមចក្រពង្ស
រាយព្រះនាមព្រះរាជឱរស និងព្រះរាជធីតា កែប្រែ
ព្រះរាជឱរសនិងព្រះរាជធីតានៃព្រះបាទសម្តេច ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចមចក្រពង្ស កែប្រែ
ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចមចក្រពង្ស ព្រះអង្គព្រះរាជឱរសចំនួន ២៧ ព្រះអង្គ និង ព្រះរាជធីតា ៣៤ ព្រះអង្គ សរុប ៦១ ព្រះអង្គមានដូចជា៖
មើលបន្ថែម៖ រាយព្រះនាមព្រះរាជឱរស និងព្រះរាជធីតា នៃព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ចមចក្រពង្ស
ស្នាដៃ កែប្រែ
ព្រះអង្គមានកិត្តិយសក្នុងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដូចជា មហាវិថីព្រះមុនីវង្ស និងស្ពានព្រះមុនីវង្ស ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះជាកិត្តិយសរបស់ព្រះអង្គក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ។