ធុតង្គ
និយមន័យ កែប្រែ
ធុតង្គ (dhutanga) ជាពាក្យខ្ចីពីភាសាសំស្ក្រឹត និង បាលី អានថា ធុដុង ឬ ធូដុង ។ ធុតង្គ គឺជា អង្គរបស់ធម៌ជាគ្រឿងកម្ចាត់នូវកិលេស ។ ពាក្យនេះជាឈ្មោះវត្តប្រតិបត្តិដោយឡែក សម្រាប់បព្វជិត ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា កាន់តាមកម្លាំងសទ្ធា ដើម្បីទម្រោមធម៌ជាគ្រឿងសៅហ្មងចិត្តឲ្យថយចុះ ។ ធូតង្គ បានដល់ធម៌ជាគ្រឿងកម្ចាត់កិលេស ឬ ដែលនិយមហៅថា ធុតង្គវត្ត ដែលសំដៅដល់ការបដិបត្តិ ដើម្បីកម្ចាត់កិលេស ឬ កិច្ចដែលភិក្ខុអ្នកកាន់ធុតង្គគួរធ្វើ ។
ធុតង្គ មាន ១៣ ប្រភេទ កែប្រែ
- បង្សុកូលិកធុតង្គ ទ្រទ្រង់សំពត់បង្សុកូលជាវត្ត។
- តេចីវរិកធុតង្គ ទ្រទ្រង់ត្រៃចីវរជាវត្ត។
- បិណ្ឌបាតិកធុតង្គ សមាទានការត្រាច់បិណ្ឌបាតជាវត្ត។
- សបទានចារិកធុតង្គ ដើរបិណ្ឌបាតទៅតាមលំដាប់ច្រកជាវត្ត។ គឺដើរបិណ្ឌបាតតាមរៀងនៃផ្ទះ មិនរំលងទៅផ្ទះដទៃ។
- ឯកាសនិកធុតង្គ សមាទានការអង្គុយឆាន់ក្នុងអាសនៈមួយជាវត្ត គឺឆាន់ក្នុងកន្លែងតែមួយរហូតរួចរាល់។
- បត្តបិណ្ឌបាតិកធុតង្គ សមាទានការឆាន់ក្នុងបាត្រ១ជាវត្ត។
- ខលុបច្ឆាភត្តិកធុតង្គ សមាទានការហាមភត្តដែលនាំមកប្រគេនក្នុងខាងក្រោយជាវត្ត គឺឆាន់តែមួយពេល (បើចាប់ផ្តើមឆាន់ហើយ គឺមិនទទួលចង្ហាន់ដែលនាំមកតាមក្រោយឡើយ។
- អារញ្ញិកធុតង្គ សមាទានការនៅព្រៃជាវត្ត។
- រុក្ខមូលិកធុតង្គ សមាទានការនៅក្បែរគល់ឈើជាវត្ត។
- អព្ភោកាសិកធុតង្គ សមាទានការនៅក្នុងទីវាលជាវត្ត។
- សោសានិកធុតង្គ សមាទានការនៅក្នុងព្រៃស្មសានជាវត្ត។
- យថាសន្ថតិកធុតង្គ សមាទានការនៅក្នុងអាសនៈដែលគេចាត់ចែងអោយយ៉ាងណាមួយជាវត្ត។
- នេសជ្ជិកធុតង្គ សមាទានការអង្គុយជាវត្ត (មិនដេក) ។
ព្រះពុទ្ធអង្គ ទ្រង់អនុញ្ញាតធុតង្គវត្តទុក ព្រោះព្រះអង្គមានពុទ្ធបំណងនឹងអោយបដិបត្តិដើម្បីជាគ្រឿងដុសខាត់កិលេស គឺគ្រឿងសៅហ្មងដែលត្រាំនៅក្នុងចិត្ត ជាអកុសលហេតុអោយកើតសេចក្តីប្រាថ្នាច្រើន និងអោយផ្លាស់ប្តូរសភាពចិត្តទៅជាការប្រាថ្នាតិច សន្តោស គឺសេចក្តីត្រេកអរតែក្នុងចំណែកដែលខ្លួនមាន ឬគប្បីរកបាន ដើម្បីការពារចិត្តមិនអោយខ្វល់ខ្វាយក្នុងលាភរបស់អ្នកដទៃក្នុងផ្លូវដែលខុសសីលធម៌ ។
ក្នុងចំណោមធុតង្គទាំង១៣ប្រការនេះ ភិក្ខុដែលពេញចិត្តបដិបត្តិធុតង្គ អាចជ្រើសរើសប្រការណាមួយក៏បាន ឬក៏បដិបត្តិទាំង១៣ប្រការនេះ តាមការចូលចិត្ត គឺមិនដាច់ខាតត្រូវបដិបត្តិដូចជាព្រះវិន័យដែលភិក្ខុត្រូវបដិបត្តិយ៉ាងដាច់ខាតគ្រប់សិក្ខាបទឡើយ។