មហាយាន
| អត្ថបទនេះត្រូវការបកប្រែទៅជាភាសាខ្មែរ។ អត្ថបទនេះត្រូវបានសរសេរជាភាសាផ្សេង ដែលមិនមែនជាភាសាខ្មែរ។ បើសិនជាអត្ថបទទុកសម្រាប់អ្នកអានមកពី សហគមន៍នៃភាសាមួយនេះ វាគួរតែចែកចាយទៅវិគីភីឌាជាភាសានោះ។ សូមមើល បញ្ជីនៃគម្រោងវិគីភីឌាទាំងអស់។ សូមមើល ច្រកចូលអត្ថបទនេះ លើក្រុមទំព័រដែលត្រូវការបំណកប្រែទៅជាភាសាខ្មែរ ដើម្បីពិភាក្សា ។ ប្រសិនបើ អត្ថបទមិនត្រូវបានសរសេរជាភាសាខ្មែរឡើងវិញទេ ក្នុងរយៈពេលពីរសប្ដាហ៍ទៀត អត្ថបទនឹងត្រូវចុះបញ្ជីដើម្បីលុបចោល និង/ឬ ប្ដូរវាទៅកាន់វិគីភីឌាជាភាសាដើមរបស់វាវិញ ។ បើសិនជាលោកអ្នក គ្រាន់តែចង់បិទស្លាកទំព័រនេះត្រូវការបំណកប្រែ សូមបញ្ចូល {{អាទេស.:ត្រូវការបកប្រែ | ទំ. = មហាយាន | ភាសា = មិនស្គាល់ | ផ្ដល់យោបល់ = }} ~~~~ទៅខាងក្រោម នៃផ្នែក នៃក្រុមទំព័រនេះត្រូវការបំណកប្រែទៅជាភាសាខ្មែរ ។ |
តើពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានគឺជាអ្វី ?
កែប្រែមហាយាន (ភាសាសំស្រ្កឹត: महायान, mahāyāna, ប្រែថា"យានធំ ឬសំពៅធំ" គឺជាទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនា ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនាសម័យកាលក្រោយព្រះពុទ្ធសមណគោតមបានបរិនិព្វាន ហើយត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយទៅប្រទេសមួយចំនួននៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសឥណ្ឌា ។ ទស្សនវិជ្ជារបស់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន មានលក្ខណៈខុសប្លែកពីទស្សនវិជ្ជារបស់ពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទីយ៉ាងច្រើនអន្លើ ក៏ប៉ុន្តែគេឃើញមានសេចក្តីជំនឿរួមគ្នាមួយចំនួន ដែលពុទ្ធសាសនិកជននៃលទ្ធិទាំងពីរអាចយកមកជជែកគ្នាបាន ។ គោលការណ៍សាមញ្ញនៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន គឺទាក់ទងនឹងកម្រិតនៃការយល់ពីហេតុផល និង ការប្រតិបត្តិ ដូចជាពោធិសត្វយាន ឬ យានជំនិះនៃព្រះពោធិសត្វ ។ ពុទ្ធសាសនាមហាយាន មានទស្សនៈរបស់និកាយវជរយាន (Vajrayana) ឬ យានពេជ្រដែលគ្រប់ដណ្តប់ទាំងស្រុង ហើយបានបែកជានិកាយផ្សេងៗទៀតតាមតំបន់ និង ប្រជាជនដែលកាន់សាសនាមហាយាន ។
ពាក្យថា មហាយាន បានចាប់កំណើតឡើងនៅក្រោយទំនាស់រវាងក្រុមភិក្ខុជាសាវ័ករបស់ព្រះពុទ្ធ ដែលមានការបកស្រាយ ជជែកវែកញែកខុសគ្នា ទៅលើធម្មវិន័យរបស់ព្រះពុទ្ធសមណគោតម ដោយចោទសួរថា តើអ្វីគឺជាពុទ្ធវចនៈពិត? អ្វីមិនមែនជាពុទ្ធវចនៈពិត ? អ្វីជាវិន័យ ឬ បញ្ញត្តិ ពិត ? អ្វីមិនមែនជាវិន័យ ឬ បញ្ញត្តិពិត ? ពុទ្ធសាសនិកជននៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានក៏បានអះអាងដែរថា ទស្សនវិជ្ជានៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន គឺជាសេចក្តីបង្រៀនពិត ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបានសំដែងទុក ។ មានភស្តុតាងមួយចំនួនបានបង្ហាញថា ទស្សនវិជ្ជានៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន មានប្រភពចេញពីភូមិភាគទក្សិណ នៃប្រទេសឥណ្ឌា នាសតវត្សទី ១ នៃគ្រិស្តសករាជ ហើយបានផ្សព្វផ្សាយដំបូងទៅប្រទេសចិនដោយកុសាន លោកក្សេម (ភាសាចិនៈ 支谶, Zhi Chen, ឈ្មោះពេញថា 支樓迦讖 / 支婁迦讖 ជី លូជាឈិន, ចាប់ពីឆ្នាំ ១៦៤ ទៅឆ្នាំ ១៨៦ នៃគ្រិស្តសករាជ) ដែលគាត់ជាមនុស្សទី ១ ដែលបានបកប្រែព្រះសូត្ររបស់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន ឲ្យទៅជាភាសាចិន ។ ការពណ៌នាលើកដំបូងបង្អស់នៃមហាយាន បានកើតឡើងក្នុង ឧទុម្ពរិកសូត្រ ចន្លោះសតវត្សទី ១ មុនគ្រិស្តសករាជ និង សតវត្សទី ១ នៃ គ្រិស្តសករាជ ។ ពុទ្ធសាសនាមហាយានដំបូងបំផុតប្រហែលជាមានដើមកំណើតរវាងគ្រិស្តសតវត្សទី ១ ក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌា ។ នៅគ្រិស្តសតវត្សទី ៥ ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានបានមានឥទ្ធិពលតាមសាលារៀនមួយចំនួននៅប្រទេសឥណ្ឌា ។
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនបានបង្ហាញថា ពុទ្ធសាសនាមហាយានបានរីកសាយភាយនៅបណ្តាប្រទេសអាស៊ីមួយចំនួនដូចជា ប្រទេស នេប៉ាល, ទីបេ (សព្វថ្ងៃស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសចិន), ភូតាន, ចិន, ម៉ុងហ្គោល, សាធារណៈរដ្ឋកាល់មីគា (នៃសហព័ន្ធរុស្ស៊ី), តៃវ៉ាន់, ជប៉ុន, កូរ៉េ និង វៀតណាម ។ កាលពីអតីតកាល ប្រជាជននៃបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់អាស៊ីភាគខាងត្បូងដូចជា អាប់ហ្គានីស្ថាន, ប៉ាគីស្ថាន, ប្រទេសកម្ពុជា, នេប៉ាល, ភូតាន, ស្រីលង្ការ និង បង់ក្លាដែស ព្រមទាំងប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីភាគអគ្នេយ៍ ដូចជា ខ្មែរ, ថៃ, ឡាវ, ភូមា (សព្វថ្ងៃហៅថា មីយ៉ាន់ម៉ា), ឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ធ្លាប់ជឿតាមទស្សនវិជ្ជា នៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន ។ សព្វថ្ងៃ នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសទាំងនោះ ក៏នៅមានពុទ្ធសាសនិកជន នៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានមួយចំនួនផងដែរ ។ សូម្បីតែនៅក្នុងវត្តអារាមនៃពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទីមួយចំនួននៅប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ក៏មានការសាងសង់រូបសំណាកផ្សេងៗ សម្រាប់ពុទ្ធសាសនិកជន ដែលគោរពជឿតាមទស្សនវិជ្ជានៃពុទ្ធសាសនាមហាយាន ចូលមកគោរព និង បូជាផងដែរ ។ ការធ្វើដូច្នោះប្រហែលជាវិធីទាក់ទាញរកអតិថិជនឲ្យបានចំនួនច្រើន ដោយជួយសម្រួលពួកគាត់កុំឲ្យពិបាកបើកបរទៅរកទីវត្ត (មហាយាន) ផ្សេងៗទៀតដែលនៅទីកន្លែងឆ្ងាយៗ ។ យើងអាចប្រដូចចំណុចនេះ ទៅនឹងពាក្យថា "មជ្ឈមណ្ឌលលក់ដូរងាយរកទំនិញគ្រប់ប្រភេទ" (one-stop shopping center) ។
លទ្ធិវជ្រយាន (Vajrayana) គ្រប់ដណ្តប់លើធម៌វិន័យរបស់ ១៨ និកាយធំៗ ក្នុងអតីតកាល ។ គម្ពីរ (ឬសូត្រ) របស់ពុទ្ធសាសនានិកាយសំខាន់ៗមួយចំនួន ត្រូវបានគេចងក្រងជាភាសាសំស្រ្កឹត ដែលមិនបានរស់រានយូរលង់ ហើយបានបាត់បង់ទៅវិញយ៉ាងឆាប់រហ័ស ។ មានកំណែប្រែក្រោយៗមកត្រូវបានគេប្រែជាភាសាទីបេ និង ភាសាចិន ដែលបានបន្តរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។ ពុទ្ធសាសនិកជននៃនិកាយធំៗរបស់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន គោរពប្រតិបត្តិតាមទស្សនវិជ្ជា ហ្សិន (Zen) បែបជប៉ុន, ទស្សនវិជ្ជា ចាន់ បែបចិន (Chinese Chan), លទ្ធិដែនដីបរិសុទ្ធិ (Pure Land), លទ្ធិធានថៃចុង (Tiantai zong) ដែលជឿលើគម្ពីរបទុមសូត្រ (Lotus Sutra) ឬ បក្សផ្កាឈូក (The Lotus School), លទ្ធិនិឈិរ៉ិន (Nichiren) បែបជប៉ុន, លទ្ធិវជ្រយាន (Vajrayana) នៃនិកាយស្ហ៊ិនហ្គុន (Shingon), លទ្ធិថិនដាយ (Tendai) និង ពុទ្ធសាសនាបែបទីបេ (Tibetan Buddhism) ដែលបន្ថែមសេចក្តីបង្រៀនដ៏អាថ៌កំបាំង (esoteric teachings) មួយចំនួន ទៅលើប្រពៃណីនៃជំនឿបែបពុទ្ធសាសនាមហាយាន ។
តើធម្មវិន័យក្នុងនិកាយមហាយាន មានអ្វីខ្លះ ?
កែប្រែមានរឿងមួយចំនួនអាចនិយាយបានយ៉ាងប្រាកដអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន ជាពិសេសទម្រង់ឥណ្ឌាដើមរបស់វា ក្រៅពីថាព្រះពុទ្ធសាសនាដែលអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសចិន វៀតណាម កូរ៉េ ទីបេ និងជប៉ុន គឺជាព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។[១][២] មហាយានអាចត្រូវបានពិពណ៌នាថាជាបណ្តុំនៃការបង្រៀនជាច្រើនដែលចងភ្ជាប់យ៉ាងរលុង ដែលអាចផ្ទុកនូវភាពផ្ទុយគ្នាជាច្រើនដែលបានរកឃើញរវាងការបង្រៀនខុសៗគ្នាដែលវារួមបញ្ចូល។[៣]មហាយាន គឺជារចនាសម្ព័ន្ធសាសនា និងទស្សនវិជ្ជាដ៏ធំ។ វាបង្កើតបានជាជំនឿរួមដែលកំណត់ដោយការទទួលយកនូវព្រះសូត្រថ្មី មហាយាន បន្ថែមលើគម្ពីរបាលីប្រពៃណី ឬអក្ខរាវិរុទ្ធ និងការផ្លាស់ប្តូរគោលបំណង និងគោលគំនិតជាមូលដ្ឋាននៃព្រះពុទ្ធសាសនា។ មហាយានមើលឃើញថាខ្លួនជាអ្នកជ្រាបចូលកាន់តែជ្រៅទៅក្នុងព្រះធម៌របស់ព្រះពុទ្ធ។ ជាឧទាហរណ៍ នៅក្នុងមហាបរិនិព្វានសូត្រ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធប្រាប់ពីរបៀបដែលការប្រៀនប្រដៅដំបូងរបស់ទ្រង់អំពីទុក្ខ ភាពមិនស្ថិតស្ថេរ និងអនិច្ចកម្ម ត្រូវបានប្រទានដល់ជនទាំងឡាយណាដែលនៅដូចជា "កុមារតូច" ដែលមិនអាចរំលាយ "អាហារ" នៃសច្ចៈបានពេញលេញ ចំណែកពេលដែល សិស្សខាងវិញ្ញាណទាំងនោះ "ធំឡើង" ហើយលែងពេញចិត្តនឹងគ្រឿងផ្សំបឋមនៃអាហារព្រះធម៌ដែលផ្តល់ដល់ពួកគេ ហើយត្រូវការអាហារបំប៉នពេញលេញ នោះពួកគេត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីបញ្ចូលអាហារ។ ការប្រៀនប្រដៅរបស់មហាយាន (មហាបរិនិព្វានសូត្រ) ។
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ មហាយាន បង្ហាញនូវឧត្តមគតិ បញ្ជាក់ក្នុងថេរវាទ នៃការរួចពីទុក្ខបុគ្គល (ទុគ៌ត) និងការត្រាស់ដឹង (ព្រះនិព្វាន)។ Lotus Sutra ពោលបន្តថា ព្រះពុទ្ធមានព្រះជន្មយូរអង្វែង ហើយថាជានិរន្តរ៍។ អាជ្ញាធរមហាយានខុសគ្នាត្រង់ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍ទាំងនេះមួយណាដែលត្រូវយកតាមព្យញ្ជនៈ។ សរុបមក ជនជាតិចិន និងជប៉ុន ចូលចិត្តជនជាតិទីបេ ដែលជាជនជាតិទីបេ។ លើសពីនេះ សាលាមហាយានភាគច្រើនមានជំនឿលើលំពែងនៃព្រះពោធិសត្វមួយអង្គ (菩薩) ដែលលះបង់ខ្លួនដើម្បីឧត្តមភាពផ្ទាល់ខ្លួន ចំណេះដឹងចុងក្រោយ និងការសង្គ្រោះនៃមនុស្សជាតិ និងសត្វពាហនៈដទៃទៀត (សត្វ ខ្មោច អារក្ស ជាដើម)។ ព្រះពុទ្ធសាសនា Zen គឺជាសាលានៃមហាយានដែលជារឿយៗមិនសង្កត់ធ្ងន់លើ pantheon នៃព្រះពោធិសត្វ ហើយផ្ទុយទៅវិញផ្តោតលើទិដ្ឋភាពសមាធិនៃសាសនា។ នៅក្នុងមហាយាន ព្រះពុទ្ធត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាកំពូល អរិយមគ្គដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត មានវត្តមាននៅគ្រប់សម័យកាល សព្វសត្វ និងគ្រប់កន្លែង ហើយព្រះពោធិសត្វមកតំណាងឱ្យឧត្តមគតិសកលនៃឧត្តមគតិ។
គោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាននៃលទ្ធិមហាយានគឺផ្អែកលើលទ្ធភាពនៃការរំដោះសកលពីទុក្ខសម្រាប់សត្វលោកទាំងអស់ (ហេតុនេះ "យានដ៏អស្ចារ្យ") និងអត្ថិភាពនៃព្រះពុទ្ធនិងព្រះពោធិសត្វដែលបង្កប់នូវវិសាលភាពនៃព្រះពុទ្ធ - ធម្មជាតិ (佛性) (ខ្លឹមសារព្រះពុទ្ធដ៏អស់កល្បបច្ចុប្បន្ន។ លាក់ទុក និងមិនស្គាល់, ក្នុងសត្វទាំងអស់)។ សាលា Mahayana មួយចំនួនបានសម្រួលដល់ការបង្ហាញពីជំនឿដោយអនុញ្ញាតឱ្យការសង្គ្រោះត្រូវបានជំនួសដោយព្រះគុណរបស់ព្រះពុទ្ធ Amitabha (阿彌陀佛) ដោយការមានជំនឿនិងលះបង់ខ្លួនឯងដើម្បីសូត្រដល់ Amitabha ។ របៀបរស់នៅបែបគោរពបូជានៃព្រះពុទ្ធសាសនានេះត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់យ៉ាងខ្លាំងបំផុតដោយសាលាដែនដីបរិសុទ្ធ ហើយបានរួមចំណែកយ៉ាងធំធេងដល់ភាពជោគជ័យនៃមហាយាននៅអាស៊ីបូព៌ា ដែលធាតុខាងវិញ្ញាណជាប្រពៃណីពឹងផ្អែកលើការសូត្រព្រះនាមព្រះពុទ្ធ នៃ mantras ឬ dharanis ។ ការអានព្រះសូត្រ និងទេវកថាមហាយាន។ នៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាចិន ព្រះសង្ឃភាគច្រើន ទុកតែមនុស្សម្នាក អនុវត្តដីបរិសុទ្ធ ខ្លះផ្សំជាមួយចាន់ (ហ្សេន)។
មានទំនោរក្នុងព្រះសូត្រមហាយាន ចាត់ទុកការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវព្រះសូត្រមហាយានថា ជាអ្នកបង្កើតនូវប្រយោជន៍ខាងវិញ្ញាណធំជាងការដែលកើតចេញពីការប្រតិបត្តិតាមធម៌ដែលមិនមែនជាមហាយានទៅទៀត។ ដូច្នេះនៅក្នុង Srimala Sutra វាត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយព្រះពុទ្ធថាការលះបង់ចំពោះមហាយានគឺអស្ចារ្យណាស់នៅក្នុងគុណធម៌របស់វាចំពោះមាគ៌ារបស់សាវកាឬ Pratyekabuddha ដូចខាងក្រោមៈ
"... ភាពអស្ចារ្យនៃហ្វូងគោក្របីដ៏ប្រពៃជាងហ្វូងសត្វដែលនៅសល់ក្នុងកម្ពស់ និងទម្ងន់ជាដើម ដូច្នេះ សូម្បីតែការលើកតម្កើងព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ [ធម៌ពិត] នៃមហាយាន សូម្បីតែបន្តិចក៏ធំជាង។ ហើយធំជាងធម៌ទាំងឡាយរបស់ព្រះសាវ័ក និងព្រះពុទ្ធយានទៅទៀត»។ (The Shrimaladevi Sutra, tr. ដោយបណ្ឌិត Shenpen Hookham, Longchen Foundation, Oxford 1998, p.27)។
Mahayana is a vast religious and philosophical structure. It constitutes an inclusive faith characterized by the adoption of new, Mahayana sutras, in addition to the traditional Pali canon or Agama texts, and a shift in the basic purpose and concepts of Buddhism. Mahayana sees itself as penetrating further and more profoundly into the Buddha's Dharma. In the Mahaparinirvana Sutra, for instance, the Buddha tells of how his initial teachings on suffering, impermanence and non-Self were given to those who were still like "small children", unable to digest the full "meal" of Truth, whereas when those spiritual students "grow up" and are no longer satisfied by the preliminary ingredients of the Dharmic meal fed to them and require fuller sustenance, they are then ready to assimilate the full and balanced fare of the Mahayana teachings (Mahaparinirvana Sutra).
Mahayana Buddhist schools de-emphasize the ideal, emphasized in Theravada, of the release from individual Suffering (Dukkha) and attainment of Awakening (Nirvana). The Lotus Sutra says, successively, that the Buddha's lifetime is extremely long, and that it is infinite. Mahayana authorities differ on which of these statements to take literally. On the whole, Chinese and Japanese prefer the former, Tibetans the latter. In addition, most Mahayana schools believe in a pantheon of quasi-divine Bodhisattvas (菩薩) that devote themselves to personal excellence, ultimate knowledge, and the salvation of humanity and all other sentient beings (animals, ghosts, demigods, etc.). Zen Buddhism is a school of Mahayana which often de-emphasizes the pantheon of Bodhisattvas and instead focuses on the meditative aspects of the religion. In Mahayana, the Buddha is seen as the ultimate, highest being, present in all times, in all beings, and in all places, and the Bodhisattvas come to represent the universal ideal of altruistic excellence.
The fundamental principles of Mahayana doctrine were based around the possibility of universal liberation from suffering for all beings (hence "great vehicle") and the existence of Buddhas and Bodhisattva embodying transcendent Buddha-nature (佛性) (the eternal Buddha essence present, but hidden and unrecognised, in all beings). Some Mahayana schools simplify the expression of faith by allowing salvation to be alternatively obtained through the grace of the Buddha Amitabha (阿彌陀佛) by having faith and devoting oneself to chanting to Amitabha. This devotional lifestyle of Buddhism is most strongly emphasized by the Pure Land schools and has greatly contributed to the success of Mahayana in East Asia, where spiritual elements traditionally relied upon chanting of a Buddha's name, of mantras or dharanis; reading of Mahayana sutras and mysticism. In Chinese Buddhism, most monks, let alone lay people, practise Pure Land, some combining it with Chan (Zen).[៤]
There is a tendency in Mahayana sutras to regard adherence to Mahayana sutras as generating spiritual benefits greater than those which arise from being a follower of the non-Mahayana approaches to Dharma. Thus in the Srimala Sutra it is asserted by the Buddha that devotion to Mahayana is inherently superior in its virtues to the following of the Sravaka or Pratyekabuddha path:
" ...just as the magnificence of the finest thorough-bred among cattle outshines the rest of the herd in height and weight and so on, so even to uphold the Saddharma [True Dharma] of the Mahayana, even a little, is greater and vaster than all the wholesome dharmas of the Shravaka and Pratyekabuddha yanas [vehicles]." (The Shrimaladevi Sutra, tr. by Dr. Shenpen Hookham, Longchen Foundation, Oxford 1998, p.27).
តើពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន បានកកើតរូបរាងឡើងយ៉ាងដូចម្តេច ?
កែប្រែអ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនបានអះអាងថា គម្ពីរមហាយានមានឫសគល់នៅក្នុងពាក្យប្រៀនប្រដៅដំបូងបង្អស់របស់ព្រះពុទ្ធសាសនាថា "ជាការត្រឹមត្រូវដែលថា ពុទ្ធសាសនាមហាយាន គឺជាផ្នែកបន្ថែម ឬបន្តនៃព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ប៉ុន្តែបើគ្មានថេរវាទដំបូងទេ ក៏មិនអាចមានមហាយានបានដែរ"។ [៥]
Sasaki (1999) នៅក្នុងការរិះគន់របស់ Shimoda (1997) បង្ហាញពីការសន្និដ្ឋានសំខាន់នៃការងាររបស់ Shimoda ដែលថា: ប្រភពដើមនៃ Mahayana និង Nirvana Sutra ត្រូវបានភ្ជាប់គ្នា។[6]
Ven. លោកបណ្ឌិត W. Rahula អះអាងថា តាមការសិក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយទាំងគម្ពីរមហាយាន និងថេរវាទ ស្ទើរតែមិនមានភាពខុសប្លែកគ្នារវាងទំនៀមទម្លាប់ទាំងពីរទាក់ទងនឹងការបង្រៀនជាមូលដ្ឋានបំផុតរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយថាគ្រាប់ពូជនៃការបង្រៀនរបស់មហាយានអាចត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុង គម្ពីរថេរវាទដំបូងបំផុត។ [ប្រសិទ្ធិ] សាលាពីរផ្សេងគ្នាបានផ្ដល់ការបង្រៀនផ្សេងគ្នាសង្កត់ធ្ងន់កាន់តែខ្លាំង។ ទោះបីជាជំនឿដ៏អស្ចារ្យលើព្រះពុទ្ធជា "អ្នកសង្គ្រោះ" និង "Bhagavat" (ព្រះអម្ចាស់) និងឧត្តមគតិព្រះពោធិសត្វជាផ្នែកមួយនៃសាលាទាំងពីរដូចដែលបានសង្កត់ធ្ងន់នៅក្នុងចាតាកាក៏ដោយទិដ្ឋភាពដ៏អស្ចារ្យនិងគួរឱ្យស្ញប់ស្ញែងត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់នៅក្នុងសាលាមហាយាននិងសូត្រមហាយាន។ ជាងនៅថេរវាទ។
កាណុងដំបូងបំផុតមានជំនឿជាច្រើនដែលបំផុសគំនិតអំពីរឿងអរូបីរបស់ព្រះពុទ្ធប្រសូតពីឋានសួគ៌ធូសតា និងព្រះរាប់លាន នាគ និងសត្វដទៃទៀតមកថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធជាព្រះដ៏មានអំណាចបំផុត អាណាចក្រផ្សេងៗគ្នា និងចក្រវាឡរាប់ពាន់ដង និងអំណាចដ៏អស្ចារ្យរបស់ព្រះពុទ្ធដើម្បីបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងរឿងទាំងនេះ។ ពិភពលោក និងបង្រៀន និងរំដោះការសង្គ្រោះដោយគ្មានការរឹតត្បិត[8] មហាសាមយ៉ាសូត្រ (DN 20) គ្រាន់តែជាឧទាហរណ៍មួយនៃគម្ពីរ Tipitika ដើម ដែលមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលនឹងការតែងនៃព្រះសូត្រមហាយាននៅពេលក្រោយ នៅក្នុងការពិពណ៌នាអំពីសភាវគតិដែលលេចចេញនៅចំពោះមុខព្រះពុទ្ធ។ ភាគច្រើននៃ Tipitika sutras ដើមទាំងនេះបានជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ Mahayana Sutras ក្រោយមក។
ពុទ្ធសាសនាមហាយាន ជាទូទៅអាចត្រូវបានកំណត់ដោយ៖
សាកលវិទ្យាក្នុងន័យថា ក្នុងសាលាមហាយានដែលនៅមានច្រើនទៀត អ្នករាល់គ្នានឹងបានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ (មើលជាឧទាហរណ៍ ផ្កាឈូកសូត្រ)។
Bodhicitta ដែលជាការផ្តោតសំខាន់នៃការសម្រេចបាន (សូមមើល, ឧទាហរណ៍, ព្រះនិព្វាន Sutra និង Prajnaparamita Sutras ផ្សេងៗ);
មេត្តាដោយការផ្ទេរកុសល;
អនិច្ចាវិចារណញ្ញាណ ក្នុងនោះ ព្រះពុទ្ធដីកាអមតៈ (មើលឧទាហរណ៍ ព្រះពុទ្ធ-និស្ស័យ, មហាបរិនិព្វានសូត្រ, អង្គុលីមាលីសូត្រ, ស្រីម៉ាឡាសូត្រ, តថាគតៈសូត្រ) មានវត្តមានក្នុងគ្រប់សត្វលោក។
“ទស្សនវិជ្ជា” មហាយានមានទំនោរផ្តោតលើលក្ខណៈបីដំបូង (សកលនិយម បញ្ញាត្រាស់ដឹង មេត្តា) ហើយនៅក្នុងសាលាខ្លះ ព្រះពុទ្ធ-ធម្មជាតិ ដោយមិនបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍ច្រើនលើសំណង់អរូបី ខណៈ “ការលះបង់” មហាយានផ្តោតសំខាន់លើការសង្គ្រោះទៅកាន់អ្នកដទៃ។ - អរិយៈ ( សូមមើល ឧ. សម្មាសម្ពុទ្ធ ) ។
ទំនៀមទម្លាប់មហាយានចាត់ទុកជាទូទៅថា ការឈានដល់កម្រិតនៃព្រះអរហន្តមិនមែនជាទីបញ្ចប់ទេ។ នេះបើយោងតាមការបែងចែកលទ្ធិដ៏វិសេសវិសាលរវាងមហាយាន និងពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យសម័យដើមទាក់ទងនឹងបញ្ហានៃនិព្វាន-ជាមួយ-សល់ និងនិព្វាន-គ្មានសល់។
ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សម័យដើម ពិចារណាថា ព្រះនិព្វានមិនសេសសល់ តែងប្រតិបត្តិតាមព្រះនិព្វាន-ដោយសេសសល់ (ព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹងមុនហើយ ដល់បរិនិព្វានហើយ បរិនិព្វាន) ហើយបរិនិព្វានដែលមិនសេសសល់ ជាទីបំផុត។ ចំណែកឯទំនៀមនៃមហាយាន ចាត់ថានិព្វាន-មិនសេសសល់ តែងតែធ្វើតាមដោយនិព្វាន-ជាមួយ-សេស- សភាពនៃការដល់របស់អរហន្តហីនយាន មិនទាន់ចប់ទេ ហើយទីបំផុតសម្រេចដោយសភាពនៃព្រះពុទ្ធ ឬការភ្ញាក់ដឹងខ្លួនទាំងមូល។
ភាពខុសគ្នានេះបង្ហាញឱ្យឃើញច្បាស់បំផុតទាក់ទងនឹងការខ្វល់ខ្វាយអំពីលទ្ធិអំពីសមត្ថភាពនៃព្រះពុទ្ធបន្ទាប់ពីបរិនិព្វាន (ដែលត្រូវបានសម្គាល់ដោយសាលាដំបូងថាជានិព្វាន - ដោយគ្មាននៅសល់) ។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ក្នុងចំណោមសាលាបឋមសិក្សា សម្មាសម្ពុទ្ធមួយអង្គ មិនអាចចង្អុលផ្លូវទៅកាន់និព្វានបាន ក្រោយពេលស្លាប់។ នេះគឺជាភាពខុសគ្នាដ៏សំខាន់រវាងសាលាដំបូង និងសាលាខ្លះនៃមហាយាន ដែលផ្ទុយស្រឡះថា នៅពេលដែលសមិទ្ធិផលសម្មាសម្ពុទ្ធកើតឡើង ព្រះអង្គនៅតែបន្តចង្អុលផ្លូវទៅកាន់និព្វានដោយផ្ទាល់ និងយ៉ាងសកម្ម រហូតដល់លែងមានសត្វលោកក្នុងសាមសាន្ត (輪迴)។ ដោយសារទស្សនៈរបស់សាលាបឋមសិក្សា និងមហាយានខុសគ្នាត្រង់ចំណុចនេះ នេះហើយជាមូលហេតុដែលសាលាមហាយានខ្លះមិននិយាយអំពីព្រះពោធិសត្វពន្យារពេលនិព្វាន ហើយច្បាស់ថាហេតុអ្វីបានជាសាលាសម័យដើមធ្វើ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ សាលាមហាយានខ្លះនិយាយអំពីព្រះពោធិសត្វដោយចេតនាមិនអើពើនឹងពុទ្ធសាសនា។
ជាឧទាហរណ៍ សាលាដំបូងៗបានប្រកាន់ថា មេត្រេយ្យ (彌勒菩薩) នឹងមិនបានសម្រេចព្រះនិព្វាន ខណៈដែលការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធនៅមាននៅឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ សាលាមហាយានខ្លះប្រកាន់ថា ព្រះមេត្រៃនឹងក្លាយជាព្រះពុទ្ធបន្ទាប់ក្នុងលោកនេះ ហើយនឹងបង្ហាញព្រះធម៌នៅពេលដែលលែងមានទៀតហើយ។ ព្រះអង្គមិនពន្យារពេលនិព្វានធ្វើដូច្នោះឡើយ ហើយពេលសោយទិវង្គត (ឬចូលបរិនិព្វាន) ព្រះអង្គក៏នឹងបន្តបង្រៀនព្រះធម៌ជារៀងរហូត។ ជាងនេះទៅទៀត សាលាមហាយានខ្លះប្រកែកថា ថ្វីត្បិតតែវាជាការពិតដែលថាសម្រាប់ប្រព័ន្ធពិភពលោកនេះ មេត្រេយ្យនឹងក្លាយជាព្រះពុទ្ធបន្ទាប់ដើម្បីបង្ហាញឱ្យឃើញ ក៏មានប្រព័ន្ធពិភពលោកជាច្រើនដែលគ្មានកំណត់ ដែលភាគច្រើនមាន bud សកម្មនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
Many scholars contend that Mahayana scriptures are rooted in the earliest teachings of Buddhism, "It is proper to say that Mahayana Buddhism is an extension or continuation of Theravada Buddhism, but without there first being Theravada, there could be no Mahayana." [៥]
Sasaki (1999) in a critique of Shimoda (1997) conveys a key premise of Shimoda's work, being: that the origins of the Mahayana and the Nirvana Sutra are entwined.[៦]
Ven. Dr. W. Rahula contends that upon extensive study of both Mahayana and Theravada scriptures, there is hardly any difference between the two traditions with regard to the most fundamental teachings of Buddhism and that the seeds of many of the Mahayana teachings can be found in the earliest Theravada scriptures. [៧] The two different schools gave different teachings greater emphasis. Although great faith in the Buddha as a "savior" and "Bhagavat"(Lord) and the Bodhisatva ideal were a part of both schools as emphasized in the Jataka, the more supernatural and awe inspiring aspects became emphasized in Mahayana schools and Mahayana Sutras more than in Theravada.
The earliest canon contain several faith inspiring stories of Buddha's supernatural birth from Tushita heaven and millions of Gods, dragons and other beings coming to pay homage to Buddha as the most powerful being, different realms and thousandfold universes and Buddha's great powers to appear in these other worlds and teach and deliver salvation without restriction[៨] The Maha Samaya Sutta (DN 20) is just one example of the early Tipitika canon that resembles in composition the later Mahayana sutras in description of the supernatural assemblies that appear before the Buddha. Many of these early Tipitika sutras lay the groundwork for the later Mahayana Sutras.
Mahayana Buddhism can in general be characterized by:
- Universalism, in that, in those schools of Mahayana that still have large followings, everyone will become a Buddha (see, for example, the Lotus Sutra);
- Bodhicitta as the main focus of realization (see, for example, the Nirvana Sutra and various Prajnaparamita Sutras);
- Compassion through the transferral of merit;
- Transcendental immanence, in that the immortal Buddha Principle (see, for example, Buddha-nature, Mahaparinirvana Sutra, Angulimaliya Sutra, Srimala Sutra, Tathagatagarbha Sutra) is present within all beings.
“Philosophical” Mahayana tends to focus on the first three characteristics (universalism, enlightened wisdom, compassion) and, in some schools, the Buddha-nature, without showing much interest in supernatural constructions, while “devotional” Mahayana focuses mainly on salvation towards other-worldly realms (see, for example, the Sukhavati sutras).
Mahayana traditions generally consider that attainment of the level of an arhat is not final. This is based on a subtle doctrinal distinction between the Mahayana and the early Buddhist schools concerning the issues of nirvana-with-remainder and nirvana-without-remainder.
The early schools considered that nirvana-without-remainder always follows nirvana-with-remainder (buddhas first achieve enlightenment and then, at 'death', mahaparinirvana) and that nirvana-without-remainder is final; whereas the Mahayana traditions consider that nirvana-without-remainder is always followed by nirvana-with-remainder – the state of attainment of the Hinayana arhat is not final, and is eventually succeeded by the state of buddhahood, or total Awakening.
This distinction is most evident regarding doctrinal concerns about the capability of a buddha after nirvana (which is identified by the early schools as being nirvana-without-remainder). Most importantly, amongst the early schools, a samyaksambuddha is not able to directly point the way to nirvana after death. This is a major distinction between the early schools and some schools of the Mahayana, who conversely state that once a samyaksambuddha arises, he or she continues to directly and actively point the way to nirvana until there are no beings left in samsara (輪迴). Because the views of early schools and Mahayana differ in this respect, this is exactly why some Mahayana schools do not talk about a bodhisattva postponing nirvana, and exactly why the early schools do. However, some Mahayana schools do talk of a bodhisattva deliberately refraining from Buddhahood.[៩]
For example, the early schools held that Maitreya (彌勒菩薩) will not attain nirvana while Gautama Buddha's teachings still exist. In contrast, some Mahayana schools hold that Maitreya will be the next buddha manifest in this world and will introduce the dharma when it no longer exists; he is not postponing his nirvana to do so, and when he dies (or enters mahaparinirvana), he will likewise continue to teach the dharma for all time. Moreover, some Mahayana schools argue that although it is true that for this world-system, Maitreya will be the next buddha to manifest, there are an infinite number of world-systems, many of which have currently active buddhas or buddhas-to-be manifesting.
Because the Mahayana traditions assert that eventually everyone will achieve samyaksam (buddhahood) or total enlightenment, the Mahayana is labelled universalist, whereas because the Nikaya traditions assert that there are three routes to nirvana, which are distinct, they are considered not to be universalist.
ហេតុអ្វីបានជាពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានឲ្យតម្លៃខ្លាំងទៅលើទ្រឹស្តីពោធិសត្វនិយម ?
កែប្រែសាលាមហាយានយល់ថា ការស្វែងរកតែមាគ៌ាជាមូលដ្ឋាននៃព្រះពុទ្ធសាសនាហិនយាន គឺជាសេចក្តីប្រាថ្នាតូចចង្អៀតពេក ព្រោះថាវាខ្វះការលើកទឹកចិត្តខាងសីលធម៌ (តាមទស្សនៈរបស់មហាយាន) ក្នុងការតាំងចិត្តយ៉ាងសកម្មក្នុងការរំដោះសត្វលោកទាំងអស់ចេញពីសាមសារ៉ា ក៏ដូចជាខ្លួនឯង។ មាគ៌ា “ហិនយាន” នេះចំពោះព្រះធម៌ មានទំនោរផ្តោតលើអដ្ឋកថា ការតម្រង់ទិសបុគ្គលឆ្ពោះទៅរកការដល់នូវព្រះនិព្វាន (ជាជាងការស្វែងរកអតិរេករបស់ព្រះពោធិសត្វ)៖ ការបង្រ្កាបនូវសេចក្តីប្រាថ្នា ការដកខ្លួនចេញពីលោកិយ ភាពឯកា។ អ្នកដើរតាមរបស់វាត្រូវបានគេហៅថា śrāvakas (聲聞) និង pratyekabuddhas (緣覺) នៅក្នុងព្រះសូត្រមហាយាន។
Ananda Coomaraswamy ដែលជាគ្រូទស្សនវិទូសតវត្សទី 20 បានកំណត់ចំណាំខាងក្រោមអំពីឧត្តមគតិពោធិសត្វមហាយាន៖
"មហាយានមិនស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការពណ៌នាអំពីឧត្តមគតិហិនយានថា អាត្មានិយម... ប៉ុន្តែពួកម៉ាយ៉ាយាន... មិនយល់ច្បាស់ថា បុគ្គលដែលគិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន មិនអាចក្លាយជាអរហត្តទេ ដែលត្រូវតែរួចផុតពីការប្រកាន់យកនូវអត្មា ហើយនៅតែមានច្រើនទៀត។ ពីគ្រប់ទម្រង់នៃការអះអាងដោយអាត្មានិយម ភាពអាត្មានិយមនៃព្រះអរហន្តគឺច្បាស់ជាងការពិត ចំពោះការលះបង់ខ្លួនឯង៖ នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយសុខដុមរមនាយ៉ាងល្អឥតខ្ចោះ ទំនោរដែលមើលទៅផ្ទុយគ្នាទាំងនេះត្រូវបានផ្សះផ្សា... ប្រសិនបើឧត្តមគតិរបស់ព្រះពុទ្ធឯកជនហាក់បីដូចជាអាត្មានិយម យើងអាចឆ្លើយតបថា មហាបុរសអាចផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់ជនរួមជាតិរបស់គាត់បាន ដោយមិនមានការបម្រើខ្ពស់ជាងនេះឡើយ។ ជាងការដឹងពីស្ថានភាពដ៏ខ្ពស់បំផុតនៃភាពជារបស់គាត់។
ការផ្តោតសំខាន់នៃសាលាមហាយានខ្លះគឺ ព្រះពោធិសត្វ (菩提心) ការតាំងចិត្តតស៊ូដើម្បីព្រះពុទ្ធ ឬការភ្ញាក់រឭកទាំងខ្លួនឯង និងប្រយោជន៍ដល់សត្វតិរច្ឆានដទៃទៀត។ ដូចដែល Ananda Coomaraswamy កត់សំគាល់ថា "ផ្នែកសំខាន់បំផុតនៃមហាយានគឺការសង្កត់ធ្ងន់លើឧត្តមគតិរបស់ព្រះពោធិសត្វដែលជំនួសព្រះអរហត្តឬឋានៈមុនវា។ ចិត្តនៃសេចក្តីមេត្តាដ៏អស្ចារ្យរួមជាមួយនឹងការយល់ដឹងទៅក្នុងការពិត (prajna, 般若), ការដឹងអំពីភាពទទេ (shunyata, 空) និង/ឬ tathagatagarbha (ព្រះពុទ្ធសាសនានៃអ្វីៗទាំងអស់ 如來藏) ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សេចក្តីត្រាស់ដឹងនេះ នឹងដឹងនូវសេចក្តីត្រាស់ដឹងជាទីបំផុត ឬជាព្រះពុទ្ធគឺ សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ត្រាស់ដឹង នូវសេចក្តីជ្រះថ្លា រួចផុតពីទុក្ខ និងហេតុ ដែលអាចធ្វើការមិនចេះនឿយហត់ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សត្វលោកទាំងឡាយ។ គុណធម៌ ឬ បច្ច័យ ៦ ប្រការ (ព. ប្រ.
សាលា "ទស្សនវិជ្ជា" និងសូត្រនៃព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយានជាច្រើនបានផ្តោតលើធម្មជាតិនៃការត្រាស់ដឹង និងនិព្វានដោយខ្លួនវាផ្ទាល់ពី Madhyamika (中観派) និងគូប្រជែងរបស់ខ្លួនគឺ Yogacara (瑜伽行) រហូតដល់ Tathagatagarbha (如來藏) ការបង្រៀន និង Zen (禪宗) ។
| អព្យាក្រឹតភាព នៃ sectionនេះគឺត្រូវបានគេជំទាស់ ។ សូមមើលការពិភាក្សាលើ ទំព័រពិភាក្សា ។ សូមកុំដកចេញនូវសារនេះរហូតដល់ ការជំទាស់នេះត្រូវបានដោះស្រាយ ។ (December 2007) |
The Mahayana school holds that pursuing only the basic path of Hinayana Buddhism is too narrow an aspiration, as it lacks the ultimate moral motivation (from the Mahayana perspective) of actively resolving to liberate all other beings from samsara, as well as oneself. Such a "Hinayana" approach to Dharma tends to focus on an ascetic, individual orientation towards the attainment of nirvana (rather than the ulta-altruistic quest of the Bodhisattva): suppression of desire, removal from the world, solitude. Its followers are referred to as śrāvakas (聲聞) and pratyekabuddhas (緣覺) in the Mahayana sutras.
Ananda Coomaraswamy, the 20th century metaphysician, made the following note on the Mahayanist Bodhisattva ideal:
"Mahayanists do not hesitate to describe the Hinayana ideal as selfish... but the Mayananists... do not sufficiently realize that a selfish being could not possibly become an Arahat, who must be free from even the conception of ego, and still more from every form of ego-assertion. The selfishness of the would-be Arahat is more apparent than real. The ideal of self-culture is not opposed to that of self-sacrifice: in any perfectly harmonious development these seemingly opposite tendencies are reconciled... If the ideal of the Private Buddha seems to be a selfish one, we may reply that the Great Man can render to his fellows no higher service than to realize the highest possible state of his being."[១០]
The primary focus of some Mahayana schools is bodhicitta (菩提心), the vow to strive for buddhahood or awakened mind both for oneself and for the benefit of all other sentient beings. As Ananda Coomaraswamy notes, "The most essential part of the Mahanyana is its emphasis on the Bodhisattva ideal, which replaces the Arhatta, or ranks before it."[១១] Being a high-level bodhisattva involves (according to Mahayana teachings) possessing a mind of great compassion conjoined with insight into reality (prajna, 般若), realizing emptiness (shunyata, 空), and/or the tathagatagarbha (buddhic essence of all things, 如來藏). With this mind the practitioner will realize the final goal of full Awakening, or Buddhahood: an omniscient, blissful mind completely free from suffering and its causes, that is able to work tirelessly for the benefit of all living beings. Six virtues or perfections (paramitas) are listed for the bodhisattva: generosity, morality, patience, energy, meditation, and wisdom.
Many “philosophical” schools and sutras of Mahayana Buddhism have focused on the nature of enlightenment and nirvana itself, from the Madhyamika (中観派) and its rival, Yogacara (瑜伽行), to the Tathagatagarbha (如來藏) teachings and Zen (禪宗).
ហេតុអ្វីបានជានិកាយមហាយានផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើពាក្យ ករុណាធម៌ ?
កែប្រែករុណា ឬ Karuna (悲) គឺជាគោលគំនិតសំខាន់មួយទៀតរបស់មហាយាន ហើយជាតម្រូវការសម្រាប់ព្រះពោធិសត្វ។ ការអាណិតអាសូរមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងសាលាពុទ្ធសាសនាទាំងអស់ ប៉ុន្តែត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់ជាពិសេសនៅក្នុងមហាយាន។ វាក៏ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងគំនិតដែលថាកុសលដែលបានទទួលអាចបញ្ជូនទៅអ្នកដទៃបានដែរ។
កែប្រែព្រះពោធិសត្វគឺជាតួអង្គសំខាន់នៃមេត្តា គឺ Avalokitesvara (ដែលគេស្គាល់នៅអាស៊ីបូព៌ាថា Guan Yin, 觀音菩薩) ដែលនាំមុខគេក្នុងចំណោមពួកគេ។ ថ្វីត្បិតតែបានត្រាស់ដឹងហើយ ក៏ព្រះពោធិសត្វតែងតែធ្វើសច្ចាប្រណិធាន ក្នុងការចូលបរិនិព្វាន (涅槃) រហូតដល់សត្វលោកផ្សេងទៀតបានរួចជីវិត។ ពួកគេលះបង់ខ្លួនដើម្បីជួយអ្នកដទៃឱ្យឈានដល់ការត្រាស់ដឹង។
កែប្រែគំនិតមហាយានដែលថាការរំដោះខ្លួនមានលក្ខណៈជាសកល (សូមមើលខាងក្រោម) ក៏អនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សម្នាក់ផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់តិចលើការរំដោះទុក្ខផ្ទាល់ខ្លួន និងបន្ថែមលើការសង្គ្រោះរបស់មនុស្សជាតិ ហើយត្រូវបានពិពណ៌នាជាលទ្ធផលថាមានមេត្តាជាសកល និងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសុខុមាលភាពរបស់អ្នកដទៃជាងប្រពៃណីដទៃទៀតនៃ ពុទ្ធសាសនា[ប្រភព?]
កែប្រែការប្រៀបធៀបរវាង Hinayana (ឈ្មោះដែលផ្តល់ដោយ Mahayanists ទៅនឹងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាមុន) និង Mahayana ធ្វើឡើងដោយអ្នកនិពន្ធទីបេសតវត្សទី 10 លោក Jé Gampopa នៅក្នុងគ្រឿងអលង្ការគ្រឿងអលង្ការនៃការរំដោះមានដូចខាងក្រោម:
កែប្រែ'ការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសេចក្តីសុខនៃសេចក្ដីសុខ' បង្ហាញពីសមត្ថភាពទាបនៃឥរិយាបទ [ហិនយាន] ដែលការប្រាថ្នាចង់ឆ្លងផុតទុក្ខ គឺផ្តោតលើខ្លួនឯងតែម្នាក់ឯង។ នេះរារាំងការស្រឡាញ់របស់អ្នកដទៃ ហេតុដូច្នេះហើយមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចនៃ altruism ។ [... ] នៅពេលដែលសេចក្ដីស្រឡាញ់ និងក្ដីមេត្តាក្លាយជាផ្នែកមួយ មានការយកចិត្តទុកដាក់ច្រើនចំពោះមនសិការដទៃទៀត ដែលមនុស្សម្នាក់មិនអាចទ្រាំទ្រដើម្បីរំដោះខ្លួនតែម្នាក់ឯងបាន។ [... ] លោកគ្រូ Manjushriikiirti បាននិយាយថា: 'អ្នកដើរតាមមហាយានមិនគួរគ្មានសេចក្តីសប្បុរសនិងមេត្តាសូម្បីតែមួយភ្លែត' ហើយ 'វាមិនមែនជាកំហឹងនិងការស្អប់ទេតែជាការស្រឡាញ់សប្បុរសនិងមេត្តាករុណាដែលធានាដល់សុខុមាលភាពរបស់អ្នកដទៃ' ។
កែប្រែCompassion, or Karuna (悲), is the other key concept of Mahayana, and is a necessity to Bodhicitta. Compassion is important in all schools of Buddhism, but is particularly emphasized in Mahayana. It is also linked to the idea that acquired merit can be transmitted to others.
The bodhisattvas are the main actors of compassion, Avalokitesvara (known in East Asia as Guan Yin, 觀音菩薩) being foremost among them. Although having reached enlightenment, bodhisattvas usually make a vow to postpone entering into nirvana (涅槃) until all other beings have also been saved. They devote themselves to helping others reach enlightenment.
The Mahayana idea that liberation is universal (see below) also allows for one to focus less on the release of personal suffering and more on humanity's salvation, and is consequently described to be more universally compassionate and caring for the welfare of others than other traditions of Buddhism.[ប្រភព?]
A comparison between Hinayana (the name given by Mahayanists to the earlier Buddhist traditions) and Mahayana made by the 10th century Tibetan author Jé Gampopa in The Jewel Ornament of Liberation follows:
‘Clinging to the well-being of mere peace' signifies the lower capacity [Hinayana] attitude wherein the longing to transcend suffering is focused on oneself alone. This precludes the cherishing of others and hence there is little development of altruism. [...] When loving kindness and compassion become part of one, there is so much care for other conscious beings that one could not bear to liberate oneself alone. [...] Master Manjushriikiirti has said: ‘A Mahayana follower should not be without loving kindness and compassion for even a single moment', and ‘It is not anger and hatred but loving kindness and compassion that vouchsafe the welfare of others'.
តើវិធីសង្គ្រោះសត្វលោកឲ្យរួចទុក្ខនៅក្នុងនិកាយមហាយានមានលក្ខណៈបែបណា ?
កែប្រែ“ធម្មទេសនា” មហាយាន បានបង្កើតពិភពលោហធាតុដ៏សំបូរបែប ដោយមានព្រះពុទ្ធ និងព្រះពោធិសត្វជាច្រើនអង្គគង់នៅក្នុងឋានសួគ៌។ គោលគំនិតនៃព្រះត្រៃបិដក ឬ trikaya (三身) គាំទ្រការស្ថាបនាទាំងនេះ ដោយធ្វើឱ្យព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ក្លាយជាបុគ្គលដែលមានលក្ខណៈដូចព្រះត្រៃបិដក។
នៅក្រោមលក្ខខណ្ឌផ្សេងៗ អាណាចក្រទាំងនេះអាចដល់បានដោយអ្នកលះបង់បន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់ពួកគេ ដូច្នេះនៅពេលដែលបានកើតជាថ្មី ពួកគេអាចខិតខំឆ្ពោះទៅរកព្រះពុទ្ធក្នុងលក្ខខណ្ឌដ៏ប្រសើរបំផុត។ អាស្រ័យលើនិកាយនេះ ការសង្គ្រោះទៅកាន់ "ឋានសួគ៌" អាចទទួលបានដោយជំនឿ រូបភាព ឬជួនកាលដោយការហៅសាមញ្ញនៃព្រះនាមរបស់ព្រះពុទ្ធ។ វិធីសាស្រ្តនៃការសង្គ្រោះនេះគឺនៅដើមកំណើតនៃការអំពាវនាវដ៏ធំនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ជាពិសេស។
“Devotional” Mahayana developed a rich cosmography, with various supernatural Buddhas and Bodhisattvas residing in paradisiacal realms. The concept of trinity, or trikaya (三身), supports these constructions, making the Buddha himself into a transcendental god-like figure.
Under various conditions, these realms could be attained by devotees after their death so that when reborn they could strive towards buddhahood in the best possible conditions. Depending on the sect, this salvation to “paradise” can be obtained by faith, imaging, or sometimes even by the simple invocation of the Buddha’s name. This approach to salvation is at the origin of the mass appeal of devotional Buddhism, especially ។
តើអ្វីជាសុខុមភាពនៅក្នុងនិកាយមហាយាន ?
កែប្រែការបង្រៀននៃ "គោលការណ៍ព្រះពុទ្ធ" (ព្រះពុទ្ធ-ធម៌) ឬ "ធម្មជាតិនៃព្រះពុទ្ធ" ពីកំណើតនិងមិនអាចបំបែកចេញពីសត្វទាំងអស់គឺជាគោលលទ្ធិដែលត្រូវបានបង្ហាញដោយព្រះពុទ្ធនៅក្នុងសូត្រមហាយានមួយចំនួនដើម្បីបង្កើតជា "ឧត្តមគតិចុងក្រោយ" នៃ ព្រះធម៌របស់ព្រះអង្គ (មើលព្រះនិព្វាន)។ គំនិតសំខាន់ (បញ្ជាក់ក្នុងព្រះតថាគតៈ ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានទទួលយកដោយមហាយានទាំងអស់) គឺថា គ្មានអ្វីដែលគ្មានការលាក់បាំង ប៉ុន្តែមិនអាចបំផ្លិចបំផ្លាញតំណភ្ជាប់ខាងក្នុងទៅនឹងការភ្ញាក់ដឹងខ្លួន (ព្រះពោធិសត្វ) ហើយថាតំណភ្ជាប់នេះគឺជាធាតុដែលមិនបានបង្កើត [dhatu] ឬគោលការណ៍ជ្រៅនៅខាងក្នុង ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អរិយសាវ័ក ដែលមិនមានអ្វីតូចជាងសេចក្តីស្លាប់ ដែលមានលក្ខណៈដូចពេជ្រដូចជា «ធាតុនៃខ្លួន» (និព្វានសូត្រ)។ ក្នុងព្រះមហាបរិនិព្វាន ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ថា៖ «ខ្លឹមនៃខ្លួនឯង គឺព្រះតថាគត...
"ព្រះពុទ្ធ-ធម៌ [ព្រះពុទ្ធដីកា "ធម្មជាតិនៃព្រះពុទ្ធ"] នៃសត្វដែលឋិតនៅ/ឋិតនៅ ក្នុងបិណ្ឌបាតទាំងប្រាំ [សមាសធាតុបណ្ដោះអាសន្នរបស់សត្វ]។
"ព្រះពុទ្ធ-ធរណី គឺជាខ្លួនឯងពិត ហើយដូចជាពេជ្រ មិនអាចបំផ្លាញបានឡើយ"។
"ការឃើញ និងការដឹង" ពិតប្រាកដនៃព្រះពុទ្ធ-ធម៌នេះ (រួមជាមួយនឹងព្រះធម៌ ឬខ្លួនឯងរបស់ព្រះពុទ្ធ) ត្រូវបានគេនិយាយថានាំទៅរកការរំដោះគ្រោះនិព្វាន។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ឬ តថាគតៈ នេះ សំដែងថា ជាអនិច្ចកម្ម (មានក្នុងបុគ្គលនីមួយៗ មានខ្មោច ព្រះ និងសត្វលោក។ ប៉ុន្តែនេះជាធាតុពិត និងបច្ចុប្បន្ន ដែលជាធាតុខាងក្នុងនៃព្រះពោធិសត្វ (ការភ្ញាក់រឭក) ដែលតាមព្រះតថាគតសូត្រ ជំរុញឱ្យសត្វទាំងឡាយស្វែងរកការរំដោះពីទុក្ខក្នុងលោក ហើយអាចឱ្យគេបានដល់នូវសេចក្តីសុខ ឥតសៅហ្មង ដែលស្ថិតនៅក្នុងចិត្តនៃខ្លួន។ . នៅពេលដែលស្បៃមុខនៃគំនិតអវិជ្ជមាន អារម្មណ៍ និងអាកប្បកិរិយាមិនល្អ (កិលេស) ត្រូវបានដកចេញពីចិត្ត និងចរិត ព្រះពុទ្ធដែលគង់នៅ (គោលការណ៍ព្រះពុទ្ធ/ "ធម្មជាតិនៃព្រះពុទ្ធ") ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបញ្ចេញពន្លឺចេញដោយគ្មានឧបសគ្គ និងដើម្បីផ្លាស់ប្តូរអ្នកមើល។ វាចូលទៅក្នុងព្រះពុទ្ធ។ ដូច្នេះការបង្រៀនព្រះពុទ្ធ-ធម៌ គឺជាគោលលទ្ធិខាងសរីរវិទ្យា និងសរីរវិទ្យា៖ វាលាតត្រដាងនូវភាពអមតៈ ព្រះពុទ្ធ “ពិតខ្លួន” (ដូចដែលព្រះពុទ្ធនៅក្នុងមហាបរិនិព្វានសូត្រពាក្យនេះម្តងហើយម្តងទៀត) ដែលត្រូវបានរកឃើញថាកុហកនៅស្នូលនៃសត្វនីមួយៗនៅពេលទាំងអស់ ធាតុដែលលាក់កំបាំង បណ្តោះអាសន្ននៃ ego មិនពិត ត្រូវបានគេមើលឃើញតាមរយៈ និងឆ្លងកាត់ ហើយវាបន្ថែមនូវពាក្យសំដីនៃសេរីភាវូបនីយកម្ម និងការផ្លាស់ប្តូរ។ អំណាចដែលមានក្នុងព្រះតថាគតៈ កាលបើនិមិត្តនោះនៃធាតុខាងក្នុងបំផុត ឬសវៈរបស់ខ្លួន និងសត្វដទៃបានដល់ហើយ ។
គោលលទ្ធិ immanentist និង សំខាន់ នេះ គឺ មិន មាន ន័យ ថា ជា សកល នៅ ក្នុង ព្រះពុទ្ធសាសនា មហាយាន និង ជា ប្រធានបទ នៃ ការ ជជែក ដេញដោល យ៉ាង ខ្លាំង យូរ មក ហើយ ។
The teaching of a "Buddha Principle" (Buddha-dhatu) or "Buddha Nature" innate to and inseparable from all sentient beings is a doctrine which is indicated by the Buddha in a number of Mahayana sutras to constitute the "absolutely final culmination" of his Dharma (see Nirvana Sutra). The essential idea (articulated in the Tathagatagarbha sutras, but not accepted by all Mahayana) is that no being is without a concealed but indestructible interior link to Awakening (bodhi), and that this link is an uncreated element [dhatu] or principle deep inside each being which constitutes nothing less than the deathless, diamond-like "essence of the Self" (Nirvana Sutra). In the Mahaparinirvana Sutra, the Buddha declares: "The essence of the Self (atman) is the subtle Tathagatagarbha ..."
"The Buddha-dhatu [Buddha Principle, "Buddha Nature"] of beings inheres / abides within the five skandhas [transitory components of the being]."
"The Buddha-dhatu is the True Self and, like a diamond, for example, it cannot be destroyed".
The actual "seeing and knowing" of this Buddha-dhatu (co-terminous with the Dharmakaya or Self of Buddha) is said to usher in nirvanic Liberation. This Buddha-dhatu or Tathagatagarbha is revealed to be both immanent (found in every single person, ghost, god and creature, etc.) and transcendental (it is uncreated, deathless and ultimately beyond rational grasping or conceptualisation). Yet it is this already real and present, hidden internal element of bodhi (Awakeness) which, according to the Tathagatagarbha sutras, prompts beings to seek after Liberation from worldly suffering and enables them to attain the spotless bliss which lies at the heart of their being. Once the veils of negative thoughts, feelings and unwholesome behaviour (the kleshas) have been eliminated from the mind and character, the indwelling Buddha-dhatu (Buddha Principle / "Buddha Nature") is enabled to shine forth unimpededly and to transform the seer of it into a Buddha. Thus the Buddha-dhatu teaching is both an ontological and a soteriological doctrine: it reveals the immortal, Buddhic "True Self" (as the Buddha in the Mahaparinirvana Sutra repeatedly terms it) which is found to lie at the core of each being when all the obscuring, transient elements of the false ego are seen through and transcended, and it further verbalises the liberative and transformative power inherent in the Tathagatagarbha when once that vision of the innermost essence or svabhava of oneself and all other beings has been secured.
This immanentist and essentialist doctrine is by no means universal in Mahayana Buddhism and has long been a subject of vigorous debate.
តើភិក្ខុនៅក្នុងនិកាយមហាយានសំអាងគម្ពីរអ្វីខ្លះសម្រាប់សិក្សា និង យោងក្នុងការចោទឆ្លើយមតិគ្នា ?
កែប្រែដូចជាពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទី (Theravāda Buddhism) ដែរ ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន (Mahāyāna Buddhism) ប្រើប្រាស់សេចក្តីបង្រៀនជាមូលដ្ឋាន (basic teachings) របស់ព្រះពុទ្ធសមណគោតម ដែលត្រូវបានកត់ត្រាទុកតាំងពីសម័យដើម ធ្វើជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃសេចក្តីបង្រៀនរបស់ពួកគេ ដូចជាសេចក្តីបង្រៀនអំពីទ្រឹស្តីអំពីកម្ម (karma, kamma) និង ការត្រឡប់មកចាប់កំណើតវិញ (rebirth), ចតុរារិយសច្ច (Four Noble Truths), មជ្ឈិមបដិបទា (Middle Way) និង អដ្ឋង្គិកមគ្គ (Eightfold Path) ។ ទោះបីសេចក្តីបង្រៀនជាមូលដ្ឋានរបស់ព្រះពុទ្ធសមណគោតម ត្រូវបានរក្សាទុកនៅក្នុងគម្ពីរជាភាសាបាលី () និង ផ្សព្វផ្សាយបន្តដោយមនុស្សកាន់តាមនិកាយថេរវាទីក៏ដោយ ក៏ពុទ្ធសាសនិកជននៃនិកាយមហាយាន បានកែប្រែសេចក្តីបង្រៀនទាំងនោះជាច្រើនអន្លើ ដែលគេស្គាល់ថា អាគមៈ (Agama) ឬ អាគម (អានថា អាគុំ ប្រែថា គម្ពីរ ឬ សេចក្តីបង្រៀន) ដែលមានសេចក្តីបង្រៀនមួយចំនួនធំជាន់គ្នា ជាមួយនឹងសេចក្តីបង្រៀននៅក្នុងគម្ពីរភាសាបាលី ។ គម្ពីរ អាគមៈ ដែលត្រូវបានបកប្រែជាភាសាចិន និង នៅសល់ដល់បច្ចុប្បន្ននេះ គឺជាគម្ពីរដែលពុទ្ធសាសនិកនិកាយមហាយានពីរក្រុមយកទៅសិក្សា ចំណែកឯគម្ពីរអាគមៈមួយចំនួនធំ មិនធ្លាប់ត្រូវបានបកប្រែទៅជាភាសាទីបីទេ ។ ក្រៅពីទទួលយកគម្ពីរជាច្រើនរបស់ពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទី ធ្វើជាគម្ពីរសម្រាប់សិក្សាប្រចាំនិកាយរបស់ខ្លួន ពុទ្ធសាសនិកជននៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន ក៏រក្សាទុកកម្រងសូត្រ (គម្ពីរ) ជាច្រើនទៀត ដែលពុទ្ធសាសនិកជននៃពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទី មិនធ្លាប់ប្រទះ ឬ មិនទទួលស្គាល់ ។ នៅក្នុងពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន គម្ពីរ (សូត្រ) នៃមហាយាន ដើរតួសំខាន់ជាងគម្ពីរ អាគមៈ ។ ទោះបីពុទ្ធសាសនិកជននៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានអះអាងថាគម្ពីរទាំងនោះជាសេចក្តីបង្រៀនពិតដែលព្រះពុទ្ធសមណគោតមបានសំដែងទុកក៏ដោយ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវជាច្រើនជឿថា គម្ពីរទាំងនោះត្រូវបានភិក្ខុជាច្រើនតាក់តែងឡើង ដោយសារពួកភិក្ខុទាំងនោះត្រូវការពោលសារជាថ្មីឡើងវិញ និង ផ្លាស់ប្តូរនូវគោលលទ្ធិទាំងឡាយ របស់ពុទ្ធសាសនាសម័យដើម ។ អ្នកនិពន្ធ AK Warder នៃសៀវភៅ "Indian Buddhism" កំណែលើកទី ៣ ត្រង់ទំព័រ ៣៣៥ បានអះអាងថា "សម័យមួយបន្ទាប់ពីការបង្កើតឡើងនូវសាលារៀនឈ្មោះ បុវ៌សេលៈ (Purva Saila school) ឬ អបរសេលៈ និង ឧត្តរសេលៈ (ប្រហែលជាបុព្វសេលៈ ឬ ភ្នំខាងកើត ឬ ភ្នំថ្ងៃរះ) កាលពីសតវត្សទី ១ មុនគ្រិស្តសករាជ ពួកភិក្ខុមួយចំនួនមិនត្រឹមតែត្រូវការឲ្យមានការបកស្រាយជាថ្មីនូវគម្ពីរ (សូត្រ) ច្បាប់ដើមប៉ុណ្ណោះទេ (ដូចជា អត្ថបទអភិធម្មរបស់សាលានោះ) ប៉ុន្តែពួកភិក្ខុទាំងនោះថែមទាំងត្រូវការសរសេរជាថ្មីនូវគោលលទ្ធិជាច្រើន ។ នៅក្នុងគោលបំណងនេះ ពួកភិក្ខុទាំងនោះបានចាប់សរសេរសាជាថ្មីនូវគម្ពីរ (សូត្រ) ជាច្រើន ឬ សរសេរបន្ថែមសូត្រថ្មីៗច្រើនទៀត ។"
អ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើនក៏បានជឿដូចគ្នាផងដែរថា គម្ពីរព្រះត្រៃបិដកជាភាសាបាលី មួយភាគធំត្រូវបានកែប្រែ ឬ សរសេរបន្ថែម ទោះជាយ៉ាងនោះក៏ដោយ អ្នកស្រាវជ្រាវទាំងនោះមិនមានទស្សនៈដូចគ្នាទេ នៅត្រង់ចំណុចថា តើមានការកែប្រែប៉ុន្មានភាគ និង នៅត្រង់សៀវភៅណា ។
The first of the Mahayana-specific writings were written probably around the 1st century BCE or 1st century CE. Some of the Mahayana Sutras, such as certain parts of the Perfection of Wisdom sutras (般若波羅蜜多經), are presented as actual sermons of the Buddha that had been hidden. By some accounts, these sermons were passed on by oral tradition, as with other sutras; other accounts state that they were hidden and then revealed several centuries later by some mythological route. In addition to sutras, some Mahayana texts are essentially commentaries.
Among the earliest major Mahayana scriptures attested to historically are the Perfection of Wisdom (Prajna-Paramita) sutras, the Avatamsaka Sutra (華嚴經), the Lotus Sutra (妙法蓮華經), the Vimalakīrti Sutra (維摩詰經), and the Nirvana Sutra (涅槃經).
The Tibetan tradition classifies Shakyamuni Buddha's teachings into three hierarchical categories, based on levels of understanding the nature of reality, known as "turnings of the wheel of dharma (truth)": those sutra discourses containing the basic doctrines supposedly aimed at the initial disciples or Śrāvakas, the emptiness teachings associated with Madhyamika and the Prajna Paramita sutras (般若波羅蜜多經), and the doctrines associated with Yogācāra which present the most accurate view of reality according to this scheme. The Tathagatagarbha (如來藏) teachings are normally included in the third turning of the wheel if the need arises to classify them. The Chinese tradition has a different scheme.
The Mahayana canon was further expanded somewhat after Buddhism was transmitted to other countries such as China and Tibet, where the existing texts were translated. New texts, such as the Platform Sutra (六祖壇經) and the Sutra of Perfect Enlightenment (圓覺經) were explicitly not of Indian origin, but were widely accepted as valid scriptures on their own merits. Other later writings included the Linji Lu (臨済錄), a commentary by Chán (禪宗) master Linji Yixuan (臨済義玄). In the course of the development of Korean Buddhism and Japanese Buddhism, further important commentaries were composed. These included, for example, in Korea, some of the writings of Jinul, and in Japan, works such as Dōgen's Shōbōgenzō.
តើពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានមានប្រភពដើមមកពីណា ?
កែប្រែដើមកំណើតពិតប្រាកដរបស់មហាយានមិនត្រូវបានគេដឹងឡើយ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ធាតុទូទៅ និងផ្ទៃខាងក្រោយមួយចំនួនត្រូវបានស្នើឡើងដោយអ្នកប្រាជ្ញ និងអ្នកទ្រឹស្តីផ្សេងៗ។ ដើមកំណើតដំបូងនៃការគិតបែបមហាយាន អាស្រ័យយ៉ាងជាក់លាក់នូវអត្ថន័យនៃមហាយាន។ គម្ពីរមហាយានខ្លះត្រូវបានបញ្ជូនពីឥណ្ឌាទៅចិនក្នុងសតវត្សទីពីរនៃគ.ស.។
ព្រះពុទ្ធសាសនាមានការបែកបាក់កាន់តែខ្លាំងឡើង ដោយសារតែការបែកបាក់គ្នាជាច្រើននៅក្នុងព្រះសង្ឃទៅក្នុងសាលាពុទ្ធសាសនាសម័យដើមផ្សេងៗ។ នេះអាចនាំឱ្យមានការពង្រីកចម្ងាយរវាងគ្រហស្ថ និងព្រះសង្ឃ ដែលកំពុងជាប់គាំងកាន់តែខ្លាំងជាមួយនឹងការរំពឹងទុកខាងទ្រឹស្ដី Abhidhammic ។ ម៉្យាងវិញទៀត ចលនាមហាយានគឺមានលក្ខណៈ ecumenical ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីទ្រឹស្ដីយ៉ាងទូលំទូលាយទាំងពីនិកាយ Sthaviravada (上座部) និង Mahasanghika (大眾部) [ពីរ] ។ មហាយានសម័យដើមមិនមានបម្រាមទាក់ទងនឹងសមាសភាពនៃព្រះសូត្រថ្មីទេ។ ជាមួយនឹងការបង្កើតថ្មីនៃ Mahayana Sutras ចលនា Mahayana ត្រូវបានបដិសេធដោយសាលាដំបូងថាជាអ្នកខុសឆ្គង។
ធាតុសំខាន់មួយទៀតគឺការបូជានៃការបូជាចេតិយ ដែលត្រូវបានលើកទឹកចិត្តយ៉ាងសកម្មដោយអសោក។ យោងតាម Akira Hirakawa (A History of Indian Buddhism: From Sakyamuni to Early Mahayana) ចេតិយ - ដែលដំបូងគ្រាន់តែជាវិមានរបស់ព្រះពុទ្ធ Gautama - កាន់តែខ្លាំងឡើងបានក្លាយជាកន្លែងនៃការលះបង់និងផ្សព្វផ្សាយព្រះពុទ្ធសាសនាដល់មហាជនដែលភាគច្រើនជាអ្នកមិនចេះអក្សរហិណ្ឌូ។ . នៅលើជញ្ជាំងខាងក្នុងនៃចេតិយ គេបានគូររូប ឬចម្លាក់ដែលបង្ហាញពីជីវិតរបស់ព្រះពុទ្ធ និងជីវិតពីមុនរបស់ព្រះអង្គជាព្រះពោធិសត្វ។ នេះបាននាំឲ្យមានការលះបង់ចំពោះព្រះពុទ្ធដែលមានបរិបូណ៌ហើយដែលគង់នៅជានិច្ចនិងព្រះពោធិសត្វ [ប្រភព?] ខុសពីព្រះសង្ឃសុទ្ធសាធ (មើលសាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សា)។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទ្រឹស្ដីនេះត្រូវបានច្រានចោលដោយអ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួន
Mahayana's exact origin is unknown. However, a number of common elements and background are suggested by various scholars and theologians. The earliest origins of Mahayana-like thinking depend on precisely what one means by Mahayana. Some Mahayana scriptures were transmitted from India to China in the second century CE.
Buddhism became increasingly fragmented due to the many splits in the Sangha into the various early Buddhist schools. This might have led to a widening distance between laity and sangha, who were increasingly preoccupied with theological Abhidhammic speculation. The Mahayana movement, on the other hand, was ecumenical, reflecting a wide range of theology from both the Sthaviravada (上座部) and Mahasanghika (大眾部) sects[១២]. Early Mahayana did not have a taboo regarding the composition of new sutras. With the creation of new Mahayana Sutras, the Mahayana movement was rejected by the early schools as heretical.
Another important element is the lay practice of stupa devotion, which was actively encouraged by Ashoka. According to Akira Hirakawa (A History of Indian Buddhism: From Sakyamuni to Early Mahayana), stupas — which were initially mere monuments to Gautama Buddha — increasingly became the place of devotion and of spreading Buddhism to the masses, the majority of whom were illiterate Hindus. On the inside wall of the stupa, pictures were drawn or sculpted depicting the life of Buddha and his previous lives as a bodhisattva. This has given rise to devotion to the transcendent omnipresent and always-present Buddha and the bodhisattvas [ប្រភព?], distinct from the purely monastic sangha (see Early Buddhist schools). However, this theory has been rejected by a number of scholars.[១៣]
តើមានភស្តុតាងលើសិលាចារិក នៅទីណាខ្លះសម្រាប់អះអាងដើមកំណើតនៃនិកាយមហាយាន ?
កែប្រែ
សិលាចារិកដំបូងៗ ដែលមានព័ត៌មានរៀបរាប់ អំពីការស្ថាបនាគោលលទ្ធិ របស់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន និង ការនិយាយយោងទៅដល់តួអង្គព្រះពុទ្ធ អមិតាភៈ (Buddha Amitabha) ត្រូវបានគេរកឃើញនៅឧបទ្វីបឥណ្ឌា នៅក្រុងមធុរា (Mathura) (រដ្ឋឧត្តរប្រទេស នៃប្រទេសឥណ្ឌាបច្ចុប្បន្ន) ដែលបានចាប់ផ្តើមតាំងពីឆ្នាំ ១៨០ នៃគ្រិស្តសករាជ ។ នៅឯសារមន្ទីរក្រុងមធុរា (Mathura Museum) សំណល់នៃបំណែករូបសំណាកព្រះពុទ្ធ មានសិលាចារិកអក្សរព្រាហ្មី (Brahmi) ដែលសរសេរថា ៖ "បានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ២៨ នៃការគ្រងរាជ្យរបស់ស្តេច ហ៊ុវិស្កា (Huvishka), ... ដើម្បីបូជាដល់ព្រះពុទ្ធ អមិតាភៈ ។"
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រូបភាពនេះមិនតំណាងឲ្យផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្សភាគច្រើន ជាពិសេសនៅក្នុងបរិបទនៃពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសឥណ្ឌា រូបភាពនេះត្រូវបានគេមិនរាប់រកនៅសម័យកាលនោះ ហើយវាក៏គ្មានឥទ្ធិពលអ្វីជាដុំកំភួនឡើយ ។[១៤]
ភស្តុតាងផ្នែកសិលាចារិកសម្រាប់និកាយមហាយាន នៅសម័យកាលមុនសតវត្សទី ៥ មានចំនួនតិចតួចបំផុត បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងអត្ថបទដ៏ច្រើនសន្ធឹកនៃនិកាយមហាយាន ដែលត្រូវបានចម្លងបញ្ជូនពីតំបន់អាស៊ីកណ្តាល ទៅកាន់ប្រទេសចិន នៅសម័យនោះ ។[១៥] [១៦].
តើគម្ពីរ ក្បួនច្បាប់អ្វីខ្លះត្រូវបានបង្កើតឡើយនាសម័យក្រោយៗ ?
កែប្រែអត្ថបទមហាយានដែលគេស្គាល់ដំបូងគឺការបកប្រែជាភាសាចិនដោយព្រះសង្ឃ Kushan Lokaksema (支娄迦谶) នៅក្នុងរដ្ឋធានី Luoyang របស់ប្រទេសចិន ចន្លោះឆ្នាំ 178 និង 189 គ.ស.។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីឱ្យស្មើគ្នានូវភស្តុតាងសម្រាប់វត្តមានរបស់តួនៃគម្ពីរមហាយានជាមួយនឹងអត្ថិភាពនៅសម័យមហាយាន ជាចលនាសាសនា ត្រូវបានគេពិពណ៌នាថាជាការសន្មតដែលនាំទៅរកការខុសឆ្គងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
ការងាររបស់លោក Lokaksema រួមមានការបកប្រែនៃ Pratyutpanna Sutra ដែលមានការលើកឡើងដំបូងគេបង្អស់អំពីព្រះពុទ្ធ Amitabha និងដែនដីបរិសុទ្ធរបស់ទ្រង់ ដែលបាននិយាយថាមានប្រភពដើមនៃការអនុវត្តដែនដីបរិសុទ្ធនៅក្នុងប្រទេសចិន និងការបកប្រែដែលគេស្គាល់ដំបូងបង្អស់នៃ Prajñāpāramitā Sūtra ដែលជាអត្ថបទស្ថាបនិក។ នៃព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។
The first known Mahayana texts are translations made into Chinese by the Kushan monk Lokaksema (支娄迦谶) in the Chinese capital of Luoyang, between 178 and 189 CE[១៧]. But, to equate evidence for the presence of a body of Mahayana scripture with the existence at the time of Mahayana as a religious movement, has been described as being an assumption leading to a serious misstep[១៨].
Lokaksema's work includes the translation of the Pratyutpanna Sutra, containing the first known mentions of the Buddha Amitabha and his Pure Land, said to be at the origin of Pure Land practice in China, and the first known translations of the Prajñāpāramitā Sūtra, a founding text of Mahayana Buddhism.
ការផ្សព្វផ្សាយ (សតវត្សទី ៥ ដល់ទី ១០ នៃគ្រិស្តសករាជ)
កែប្រែចាប់ពីសតវត្សរ៍ទី 5 នៃគ.ស. មហាយានគឺជាចលនាដ៏ខ្លាំងក្លាមួយនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ប្រហែលជាដោយសារតែការគាំទ្រដោយរាជវង្ស Gupta ។ វារីករាលដាលពីប្រទេសឥណ្ឌាទៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងឆ្ពោះទៅភាគខាងជើងទៅកាន់អាស៊ីកណ្តាល ចិន កូរ៉េ និងជប៉ុន។ ឥទ្ធិពលនៃមហាយាននៅក្នុងប្រទេសចិនហាក់ដូចជាត្រូវបានឈានដល់នៅពេលមុនជាងនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ដែលមហាយាននៅតែជាក្រុមមិនច្បាស់លាស់រហូតដល់សតវត្សទី 5 ។
ព្រះពុទ្ធសាសនា (និងមហាយាន) បានបាត់ពីប្រទេសឥណ្ឌាក្នុងកំឡុងសតវត្សទី 11 ហើយជាលទ្ធផលបានបាត់បង់ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលវាត្រូវបានជំនួសដោយព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទពីប្រទេសស្រីលង្កា។
From the 5th century CE Mahayana was a strong movement in India, possibly owing to support by the Gupta dynasty. It spread from India to South-East Asia, and towards the north to Central Asia, China, Korea and Japan. The influence of Mahayana in China seems to have been reached at an earlier time than in India, where Mahayan remained an obscure group until the 5th century.
Buddhism (and Mahayana) disappeared from India during the 11th century, and consequently lost its influence in South-East Asia where it was replaced by Theravada Buddhism from Sri Lanka.
មហាយានបច្ចុប្បន្នមានអ្នកកាន់តាមច្រើនជាងថេរវាទ ដែលជាសាលាពុទ្ធសាសនាដែលនៅសេសសល់ផ្សេងទៀត ដូច្នេះហើយបានជាគេគោរពតាមគោលលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាច្រើនជាងគេរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះនៅអាស៊ីបូព៌ា និងពិភពលោក។
មើលបន្ថែម
កែប្រែ- ប្រវត្តិពុទ្ធសាសនា
- ព្រះសូត្រមហាយាន
- សូទ្រវិថីនៃការនាំចូលព្រះពុទ្ធសាសនា
- បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា
- និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា
- ពុទ្ធសាសនានិងបដិសន្ធិ
- សុញ្ញតា
- ពុទ្ធភាវៈ
- ព្រះតថាគត
- និព្វានសូត្រ
- អាទិទេពក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា
- សទ្ធាក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា
- ឧទុម្ពរិកសូត្រ
- វិសុទ្ធិភូមិ
- សាសនាជេន
- Dzogchen
- Tendai
- បុណ្យក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា
| វិគីមេឌាទូទៅមានមេឌាដែលទាក់ទងទៅនឹង: មហាយាន |
- ↑ There are, it seems, very few things that can be said with certainty about Mahayana Buddhism, Macmillan Encyclopedia of Buddhism, 2004, page 492
- ↑ But apart from the fact that it can be said with some certainty that the Buddhism embedded in China, Korea, Tibet, and Japan is Mahayana Buddhism, it is no longer clear what else can be said with certainty about Mahayana Buddhism itself, and especially about its earlier, and presumably formative, period in India., Macmillan Encyclopedia of Buddhism, 2004, page 492
- ↑ It has become increasingly clear that Mahayana Buddhism was never one thing, but rather, it seems, a loosely bound bundle of many, and — like Walt Whitman — was large and could contain, in both senses of the term, contradictions, or at least antipodal elements., Macmillan Encyclopedia of Buddhism, 2004, page 492
- ↑ Welch, Practice of Chinese Buddhism, Harvard, 1967, page 396
- ↑ "Mahayana Buddhism". Archived from the original on 2007-07-02. Retrieved 2008-04-02.
- ↑ Sasaki, Shizuka (1999). Review Article: The Mahaparinirvana Sutra and the Origins of Mahayana Buddhism. Japanese Journal of Religious Studies 1999 26/1-2. Source: [១] Archived 2008-04-09 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន. (accessed: January 29, 2008)
- ↑ Theravada - Mahayana Buddhism By Ven. Dr. W. Rahula http://www.buddhistinformation.com/theravada.htm
- ↑ Teacher of the Devas by Susan Elbaum Jootla http://www.accesstoinsight.org/lib/authors/jootla/wheel414.html
- ↑ Cook, Hua-Yen Buddhism, Pennsylvania State University Press, 1977
- ↑ Coomaraswamy, Ananda (1975). Buddha and the Gospel of Buddhism. Boston: University Books, Inc.. pp. 228-229.
- ↑ Coomaraswamy, Ananda (1975). Buddha and the Gospel of Buddhism. Boston: University Books, Inc.. pp. 229.
- ↑ Paul Williams, "Mahayana Buddhism", 1989
- ↑ e.g. Williams, Mahayana Buddhism
- ↑ យោងតាមសៀវភៅវិជ្ជាសមោធានពុទ្ធសាសនា (បោះពុម្ពដោយក្រុមហ៊ុន McMillan ឆ្នាំ ២០០៤ ទំព័រ ៤៩៣) មានសេចក្តីអះអាងថា ម្យ៉ាងទៀត នៅពេលភស្តុតាងដែលមិនមែនជាអត្ថបទ ត្រូវបានគេយកមកពិចារណា ពេលនោះរូបភាពក៏ប្រែប្រួលដោយច្រើនអន្លើ ។ ជាជាងត្រូវបានគេចាត់ទុកវាថាជាវត្ថុដែលអាចរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំថយក្រោយទៅដល់សតវត្សដំបូងៗនៃគ្រិស្តសករាជ វត្ថុតាងដ៏តូចមួយនៃពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាននេះ ហាក់បីដូចជាគ្មានឥទ្ធិពលអ្វីសោះទៅលើការអនុវត្តន៍សេចក្តីជំនឿតាមបែបពុទ្ធសាសនានៅឥណ្ឌា រហូតមកដល់សតវត្សទី ២ ហើយសូម្បីនៅពេលនោះ ឥទ្ធិពលរបស់វាទៅលើផ្នត់គំនិតមហាជន គឺមានដ៏តិចតួចបំផុត ហើយមនុស្សភាគច្រើនក៏មិនបានរាប់រកវាផង រីឯឥទ្ធិពលរបស់វាក៏មានតិចតួច ។ គ្មានឯកសារយោងដទៃណាផ្សេងទៀតដែលនិយាយយោងទៅដល់តួអង្គព្រះពុទ្ធ អមិតាភៈ នៅក្នុងសិលាចារិករូបភាពរបស់ឥណ្ឌាទេ ។ គម្រូស្រដៀងគ្នានេះលេចឡើង (ទាក់ទងនឹងនិកាយមហាយាន) នៅក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ នៅពេលគេពិចារណាលើភស្តុតាងដែលមិនមែនជាអក្សរ ។
- ↑ យោងតាមសៀវភៅវិជ្ជាសមោធានពុទ្ធសាសនា (បោះពុម្ពដោយក្រុមហ៊ុន McMillan ឆ្នាំ ២០០៤ ទំព័រ ៤៩៣) មានសេចក្តីអះអាងថា ពិតមែនហើយ នៅក្នុងសម័យកាលនេះ យើងមានឯកសារអត្ថបទដ៏ច្រើនសន្ធឹក ដែលបានមកស្ទើរពីគ្រប់ច្រកល្ហកនៃប្រទេសឥណ្ឌា ។ ... ក៏ប៉ុន្តែ មុនសតវត្សទី ៥ គ្មានឃើញនិយាយយោងបន្តិចសោះទៅដល់ពាក្យថា មហាយាន នៅក្នុងចំណោមឯកសារដ៏ច្រើនសន្ធឹកនេះ ។
- ↑ យោងតាមសៀវភៅវិជ្ជាសមោធានពុទ្ធសាសនា (បោះពុម្ពដោយក្រុមហ៊ុន McMillan ឆ្នាំ ២០០៤ ទំព័រ ៤៩៤) មានសេចក្តីអះអាងថា អ្វីៗដែលធ្វើឲ្យគេយល់ច្រឡំ និង ច្របូកច្របល់រវាងការរំពឹងទុក និង ភាពជាក់ស្តែង ៖ យើងដឹងតាមរយៈអត្ថបទបកប្រែរបស់ចិនថា គម្ពីរ (សូត្រ) ដ៏ច្រើនសន្ធឹករបស់និកាយមហាយាន ត្រូវបានគេនិពន្ធឡើងនៅចន្លោះសតវតស្សទី ១ និង សតវត្សទី ៥ នៃគ្រិស្តសករាជ ។ ប៉ុន្តែក្រៅពីឯកសារទាំងនោះ យ៉ាងហោចណាស់នៅប្រទេសឥណ្ឌា នៅក្នុងសម័យកាលដដែលនោះ (ឬប្រហែលមុននោះ) គំនិតខុសគ្នា និង បំណងប្រាថ្នាជាច្រើន ហាក់បីដូចជាកំពុងជំរុញឥរិយាបថពិតប្រាកដ ចំណែកនិកាយហីនយានជាច្រើនក្រុម ដែលជាក្រុមកើតមុនគេ និង មានវត្តមាននៅក្នុងសង្គមនោះ ហាក់បីដូចជាមានមនុស្សគាំទ្រ និង ជួយឧបត្ថម្ភ ។
- ↑ The most important evidence — in fact the only evidence — for situating the emergence of the Mahayana around the beginning of the common era was not Indian evidence at all, but came from China. Already by the last quarter of the second century C.E. there was a small, seemingly idiosyncratic collection of substantial Mahayana sutras translated into what Erik Zürcher calls “broken Chinese” by an Indoscythian, whose Indian name has been reconstructed as Lokaksema., Macmillan Encyclopedia of Buddhism, 2004, page 492
- ↑ But even apart from the obvious weaknesses inherent in arguments of this kind there is here the tacit equation of a body of literature with a religious movement, an assumption that evidence for the presence of one proves the existence of the other, and this may be a serious misstep., Macmillan Encyclopedia of Buddhism, 2004, page 493