ព្រះ​អានន្ទ កើត​នៅ​ក្រុងកបិលភស្តុ (Kapilavatthu) និង ជា​ប្អូន​ជីដូន​មួយ​របស់​​ព្រះ​ពុទ្ធ ។ ព្រះ​អានន្ទ​ជា​បុត្រា​របស់​ព្រះ​អង្គអមិតោទនៈ​ (Amitodana) ដែល​ត្រូវ​ជា​ប្អូន​ប្រុស​របស់​ព្រះ​បាទ​សុទ្ធោទនៈ (ព្រះ​បាទសុទ្ធោទនៈ) ដែល​ជា​ព្រះ​បិតា​របស់​ព្រះ​សមណ​គោត្តម ។ ខណៈ​ពេល​ដែល​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​​បាន​យាង​នៅ​ក្នុង​ព្រះ​រាជ​ដំណើរ​លើក​ដំបូង​របស់​ទ្រង់​ទៅកាន់​បុរី​កបិលវត្ថុ (Kapilavatthu) បន្ទាប់​ពី​ទ្រង់​បាន​សម្រេច​ការ​ត្រាស់ដឹង (enlightenment) ព្រះ​អានន្ទ ព្រម​ទាំង​ប្អូន​ប្រុស​អនុរុទ្ធ (Anuruddha) និង​ទេវទត្ត (Devadatta) ដែល​ជា​ប្អូន​ជី​ដូន​មួយ​របស់​ព្រះ​អានន្ទនោះ​ បាន​សុំ​​បព្វជ្ជា​ពី​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​​​ ។

រូបព្រះភ័ក្រ្តព្រះអានន្ទនៅរាជវង្សឈីខាងជើងឆ្នាំ ៥៥០-៥៥៧ គ្រិស្តសករាជ

កំហុស​របស់​ព្រះ​អានន្ទ កែប្រែ

 
ការលួងលោមព្រះអានន្ទដោយព្រះសមណគោត្តម

ព្រះ​អានន្ទ​​ មិនបានទូលសួរ​ព្រះមានព្រះភាគ​អំពី​សិក្ខាបទ​តូចៗ​តាម​លំដាប់​ទេ ។ "... នែអាវុសោ អានន្ទ ​នេះ​ជាអំពើអាក្រក់​របស់​លោក ​ព្រោះ​លោក​មិន​បាន​ទូលសួរ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ថា បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន​ ឯសិក្ខាបទទាំងឡាយ​ដែល​តូចៗ​ដោយ​លំដាប់ ​គឺ​សិក្ខាបទណាខ្លះ ចូរ​លោកសំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ " ។ "...​ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​ភ្លេច ​បាន​ជា​មិន​បាន​ទូលសួរ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគថា បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន​ ឯសិក្ខាបទ​ទាំងឡាយ​តូចៗ​ដោយ​លំដាប់ ​គឺ​សិក្ខាបទណាខ្លះ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​មិន​ឃើញ​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា សំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ ​ដោយ​សេចក្ដី​ជឿលោកមាន​អាយុ​ទាំងឡាយ "​ ។ ព្រះ​អានន្ទ​បាន​ជាន់ដេរសំពត់វស្សិកសាដក (vassika) របស់ព្រះមានព្រះភាគ ។ "នែ​អាវុសោអានន្ទ ​នេះ​ជាអំពើអាក្រក់​របស់​លោកដែរ ​ព្រោះ​លោកជាន់ដេរសំពត់វស្សិកសាដក ​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ចូរ​លោកសំដែងអំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ " ។ "ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​ដែល​ជាន់ដេរសំពត់​វស្សិកសាដក ​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​មិន​មែន​ធ្វើ​ដោយ​សេចក្ដី​មិន​គោរពទេ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​មិន​ឃើញ​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ឡើយ​ ប៉ុន្តែខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា សំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ ​ដោយ​សេចក្ដី​ជឿលោកមាន​អាយុ​ទាំងឡាយ " ។ ព្រះ​អានន្ទ​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យស្ត្រី​ចូល​​ថ្វាយបង្គំព្រះសរីរៈនៃព្រះមានព្រះភាគមុនគេ​នៅ​ពេល​​ដែលស្ត្រី​ទាំងនោះយំទួញសោក ដែល​បាន​​ធ្វើសរីរៈនៃព្រះមានព្រះភាគ​ប្រឡាក់ដោយទឹកភ្នែក ។ "...​ នេះ​ជាអំពើ​អាក្រក់​របស់​លោកដែរ ​ព្រោះ​លោក​ឲ្យ​មាតុគ្រាមថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​សរីរៈ ​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគមុនគេ កាល​ដែល​មាតុគ្រាមទាំង​នោះ​យំទួញសោក ​ធ្វើ​សរីរៈ​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ឲ្យ​ប្រឡាក់​ដោយ​ទឹកភ្នែក ចូរ​លោកសំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ " ។ "... ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណាគិតថា កុំ​ឲ្យ​ពួកមាតុគ្រាម​នេះ​នៅ​ក្នុង​វេលាវិកាល ​បាន​ជាខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​ឲ្យ​ពួកមាតុគ្រាម ថ្វាយបង្គំ​ព្រះ​សរីរៈ​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគមុនគេ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​មិន​ឃើញ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា សំដែង​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ ​ដោយ​សេចក្ដី​ជឿលោកមាន​អាយុ​ទាំងឡាយ " ។ កាលព្រះមានព្រះភាគកំពុងធ្វើនិមិត្តជាឱឡារិក (បញ្ឆិតបញ្ឆៀង) និងធ្វើឱកាស (បំភ្លឺ ហេតុ) ជាឱឡារិក ព្រះ​អានន្ទ​មិនបានអារាធនាព្រះមានព្រះភាគដើម្បី​សូមព្រះមានព្រះភាគទ្រង់​គង់​​នៅអស់មួយកប្ប (កំណត់អាយុ) ។ "... នេះ​ជាអំពើ​អាក្រក់​របស់​លោកដែរ ​ព្រោះ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ កំពុង​ធ្វើ​និមិត្ត​ជាឱឡារិក (បញ្ឆិតបញ្ឆៀង) ​និង​ធ្វើ​នូវ​ឱកាស (បំភ្លឺហេតុ) ជាឱឡារិក លោក​មិន​បាន​អារាធនា​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគថា ​សូម​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ គង់​នៅ​អស់មួយកប្ប (កំណត់​អាយុ​) ​ទៅ​ ​សូម​ព្រះ​សុគត​ គង់​នៅ​អស់មួយកប្ប​ទៅ​ ​ដើម្បី​ជាប្រយោជន៍ ​ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ​ដល់​ជនច្រើន ​ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​លោក ​ដើម្បី​សេចក្ដី​ចម្រើន​ ​ដើម្បី​ជាប្រយោជន៍ ​ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ​ដល់​ទេវតា ​និង​មនុស្សទាំងឡាយ ចូរ​លោកសំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​""... ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា មានមារគ្រប​ដណ្តប់ចិត្ត ​បាន​ជា​មិន​អារាធនា និមន្ត​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគថា ​សូម​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ គង់​នៅ​អស់​មួយ​អាយុ​កប្ប​ទៅ​ ​សូម​ព្រះ​សុគត​ គង់​នៅ​អស់មួយ​អាយុ​កប្ប​ទៅ​ ​ដើម្បី​ជាប្រយោជន៍​ដល់​ជនច្រើន ​ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ​ដល់​ជន​ច្រើន ​ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ដល់​សត្វ​លោក ​ដើម្បី​សេចក្ដី​ចម្រើន​ ​ដើម្បី​ជាប្រយោជន៍ ​ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ​ដល់​ទេវតា ​និង​មនុស្សទាំងឡាយ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​មិន​ឃើញ​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា សំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ ​ដោយ​សេចក្ដី​ជឿលោកមាន​អាយុ​ទាំងឡាយ " ។ ព្រះ​អានន្ទបានខ្វល់ខ្វាយ​ស្នើ​សុំ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ដើម្បី​ឱ្យ​ទ្រង់​អនុញ្ញាត​បព្វជ្ជា​ដល់ស្ត្រី​ទាំង​ឡាយ​នោះ​នៅ ក្នុង​ធម្មវិន័យ​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ។ "... នេះ​ជាអំពើ​អាក្រក់​របស់​លោកដែរ ​ព្រោះ​លោក​ធ្វើ​សេចក្ដី​ខ្វល់ខ្វាយ​ឲ្យ​មាតុគ្រាម​បាន​បព្វជ្ជា​ក្នុង​ធម្មវិន័យ ​ដែល​ព្រះ​តថាគត​ទ្រង់ប្រកាស​ហើយ​ ចូរ​លោកសំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ " ។ " ...​ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា គិតថា ​ព្រះ​នាងមហាបជាបតីគោតមី​នេះ​ ជា​ព្រះ​មាតុច្ឆា (ម្តាយមីង) ​នៃ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​បាន​បីបាច់រក្សា ចិញ្ចឹម​ថ្វាយទឹក​ខ្សីរ កាល​ដែល​ (​ព្រះ​នាងមាយាទេវី) ជា​ព្រះ​មាតាបង្កើត ​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ​ធ្វើ​មរណកាល​ទៅ​ហើយ​ ​បាន​បំបៅ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគផង ​បាន​ជាខ្ញុំ​ធ្វើ​នូវ​សេចក្ដី​ខ្វល់ខ្វាយ ​ឲ្យ​មាតុគ្រាម​បាន​បព្វជ្ជា ​ក្នុង​ធម្មវិន័យ ​ដែល​ព្រះ​តថាគត ទ្រង់ប្រកាស​ហើយ​ ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា ​មិន​ឃើញ​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា សំដែង​នូវ​អំពើអាក្រក់​នោះ​ចេញ​ ​ដោយ​សេចក្ដី​ជឿ​លោក​មាន​អាយុ​ទាំងឡាយ " ។ កំហុសទាំង ៥ ដែលព្រះថេរៈទាំងឡាយលើកឡើងនេះ គ្រាន់តែលើកឡើងដើម្បីឲ្យព្រះអានន្ទទទួលស្គាល់ថាជា អំពើមិនល្អ ដែលមានក្នុងបទថា ឥទន្តេ  អានន្ទ ទុក្កដំ នែអាវុសោ អានន្ទ នេះជាអំពីមិនល្អរបស់លោក ។ មិនមែនព្រះថេរៈទាំងឡាយដាក់ឲ្យព្រះអានន្ទត្រូវអាបត្តិទុក្កដ ហើយឲ្យព្រះអានន្ទសម្ដែងអាបត្តិទុក្កដទេ ។

សម្រង់ពីព្រះត្រៃបិដក កែប្រែ

អង្គុត្តរនិកាយ កែប្រែ

លុះព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់នៅក្នុងអម្ពបាលិវ័ន តាមសមគួរដល់ពុទ្ធអធ្យាស្រ័យហើយ បានត្រាស់នឹងព្រះអានន្ទមានអាយុថា ម្នាលអានន្ទ មក យើង​នឹង​ចូល​ទៅ​កាន់​វេឡុវគ្រាម ។ ព្រះអានន្ទមានអាយុ ទទួលព្រះបន្ទូលព្រះមានព្រះភាគ ដោយពាក្យថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ ។ គ្រានោះ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ស្តេចទៅដល់វេឡុវគ្រាម ព្រម​ដោយ​ភិក្ខុសង្ឃ​ជា​ច្រើន ។ បានឮថា ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់សម្រេចព្រះឥរិយាបថ ក្នុងវេឡុវគ្រាមនោះ ។ ក្នុងទីនោះឯង ព្រះមានព្រះភាគ ត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងឡាយមកថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ចូរ​អ្នក​ទាំងឡាយ​មក ចូរអ្នកទាំងឡាយ ទៅចាំវស្សាក្នុងទីជិតៗក្រុងវេសាលី តាមបុគ្គលដែលជាមិត្ត តាមបុគ្គលដែលស្គាល់គ្នា តាមបុគ្គលដែលស្និទ្ធស្នាលនឹងគ្នាចុះ ចំណែកតថាគត នឹង​នៅ​ចាំ​វស្សា​ក្នុង​វេឡុវគ្រាមនេះឯង ។ ភិក្ខុទាំងនោះ ទទួលព្រះបន្ទូលព្រះមានព្រះភាគ ដោយពាក្យថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ ហើយក៏នាំគ្នាទៅចាំវស្សាក្នុងទីជិតៗក្រុងវេសាលី តាមបុគ្គលដែលជាមិត្ត តាម​បុគ្គល​ដែលស្គាល់គ្នា តាមបុគ្គលដែលស្និទ្ធស្នាលនឹងគ្នា ។ ចំណែកខាងព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ចាំវស្សាក្នុងវេឡុវគ្រាមនោះឯង ។ កាលព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ចាំវស្សា ក៏​មាន​ព្រះ​អាពាធ​ខ្លាំងក្លាកើតឡើង វេទនាដ៏មានកម្លាំង ស្ទើរនឹងដល់មរណៈ ក៏ប្រព្រឹត្តទៅ ។ បានឮថា ក្នុងទីនោះ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់មានសតិ និងសម្បជញ្ញៈ មិនឲ្យទុក្ខវេទនាបៀតបៀនបាន ទ្រង់​អត់សង្កត់ (ដោយអធិវាសនខន្តី) ។ គ្រានោះ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់មានព្រះតម្រិះយ៉ាងនេះថា តថាគត​មិន​បាន​ប្រាប់​ពួក​ភិក្ខុ​អ្នក​បម្រើ និងមិនបានប្រាប់ភិក្ខុសង្ឃ ហើយ​បរិនិព្វាន​ដោយ​ហេតុណា ហេតុនោះ មិនសមគួរដល់តថាគតឡើយ បើដូច្នោះ គួរតែតថាគតគ្របសង្កត់អាពាធនេះ ដោយសេចក្តីព្យាយាម ហើយអធិដ្ឋានជីវិតសង្ខារ សម្រេចឥរិយាបថសិនចុះ ។ ទើប​ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គ្របសង្កត់អាពាធនោះ ដោយសេចក្តីព្យាយាម ហើយ​ទ្រង់​អធិដ្ឋាននូវជីវិតសង្ខារ ។ អាពាធនៃព្រះមានព្រះភាគនោះ ក៏រម្ងាប់ទៅក្នុងកាលនោះឯង ។ លុះ​ព្រះមានព្រះភាគ សះស្បើយអំពីអាពាធហើយ ទើប​នឹង​ស្បើយ​ចាកពីអាពាធមិនយូរប៉ុន្មាន ទ្រង់ស្តេចចេញអំពីវិហារ ទៅគង់លើអាសនៈ ដែលគេបានក្រាលទុក ត្រង់ម្លប់វិហារ ។ គ្រា​នោះ​ឯង ព្រះអានន្ទមានអាយុ ចូល​ទៅ​គាល់​ព្រះ​មានព្រះភាគ លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏ក្រាបថ្វាយបង្គំព្រះមានព្រះភាគ ហើយអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ ។

លុះព្រះអានន្ទមានអាយុ អង្គុយ​ក្នុង​ទី​ដ៏​សម​គួរ​​ហើយ ក៏​ក្រាប​បង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា " បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គ បានឃើញព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់បានសេចក្តីសប្បាយ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏​ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គ បាន​​ឃើញព្រះមានព្រះភាគអត់ធន់បាន បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ក៏កាយរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គ ហាក់ដូចជាស្រយុតស្រយង់ពេកណាស់ សូម្បី​ទិស​ទាំង​ឡាយ ក៏មិនប្រាកដដល់ខ្ញុំព្រះអង្គ សូម្បីធម៌ទាំងឡាយ ក៏មិនច្បាស់លាស់ ដល់ខ្ញុំព្រះអង្គ ព្រោះហេតុដែលព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ព្រះអាពាធ បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏ចម្រើន ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ មានសេចក្តីសង្ឃឹមខ្លះថា ព្រះមានព្រះភាគ មិនទាន់សំដែងធម៌នីមួយដ៏ប្លែក ប្រារព្ធនឹងភិក្ខុសង្ឃដរាបណាទេ ព្រះមានព្រះភាគ នឹង​មិន​ទាន់បរិនិព្វានដរាបនោះ " ។

ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ថា " ម្នាលអានន្ទ ភិក្ខុសង្ឃនៅនឹកប៉ុនប៉ងអ្វីក្នុងតថាគតទៀត ម្នាលអានន្ទ ធម៌​ដែល​តថាគត​សំដែង​ហើយ ធ្វើមិនឲ្យមានខាងក្នុងខាងក្រៅ ម្នាលអានន្ទ កណ្តាប់ដៃនៃអាចារ្យ មិនមានក្នុងធម៌ទាំងឡាយ របស់តថាគតទេ ម្នាលអានន្ទ អ្នកណាមានគំនិតយ៉ាងនេះថា អាត្មា​​អញនឹងគ្រប់គ្រងភិក្ខុសង្ឃដូច្នេះក្តី ថាភិក្ខុសង្ឃជាអ្នកអាងនូវអាត្មាអញដូច្នេះក្តី ម្នាលអានន្ទ អ្នកនោះសមជាពោលពាក្យណាមួយ ប្រារព្ធ​នឹង​ភិក្ខុសង្ឃ​មិនខាន ។ ម្នាលអានន្ទ តថាគត មិនមានគំនិតយ៉ាងនេះថា អាត្មាអញ នឹងគ្រប់គ្រងសង្ឃដូច្នេះ ឬថា ភិក្ខុសង្ឃជាអ្នកអាង នូវអាត្មាអញដូច្នេះសោះឡើយ ។ ម្នាល​អានន្ទ ព្រះតថាគត នឹងពោលពាក្យណាមួយ ប្រារព្ធនឹងភិក្ខុសង្ឃ ធ្វើអ្វីទៀត? ម្នាលអានន្ទ ឥឡូវនេះ តថាគតគ្រាំគ្រាហើយ ចម្រើនហើយ ចាស់ហើយ កន្លង​អាយុ​កាល ដល់បច្ឆិមវ័យហើយ វ័យតថាគត បាន ៨០ ឆ្នាំហើយ ។ ម្នាលអានន្ទ រទេះចាស់ដែលបរទៅបាន ព្រោះការអបដោយឫស្សី យ៉ាងណាមិញ ម្នាល​អានន្ទ កាយរបស់តថាគត នឹងប្រព្រឹត្តទៅបាន ដូចជារទេះ អបដោយឫស្សីយ៉ាងនោះឯង ។ ម្នាលអានន្ទ សម័យណា ដែលព្រះតថាគតចូលចេតោសមាធិ (សេចក្តី​តាំងចិត្តមាំ) ដែលមិនមាននិមិត្ត ព្រោះមិនធ្វើទុកក្នុងចិត្តនូវនិមិត្តទាំងពួង ព្រោះរំលត់វេទនាពួកខ្លះ ម្នាលអានន្ទ សម័យនោះ កាយនៃព្រះតថាគត ក៏​បាន​សេចក្តី​សប្បាយ​គ្រាន់បើ ។ ម្នាលអានន្ទ ព្រោះហេតុនោះ អ្នកទាំងឡាយ ចូរយកខ្លួន ជាទីពឹង យកខ្លួនជាទីរលឹក កុំយករបស់ដទៃជាទីរលឹក ចូរ​យក​ធម៌​ជា​ទីពឹង យក​ធម៌​ជា​ទីរលឹក កុំយករបស់ដទៃជាទីរលឹកឡើយ ។ ម្នាលអានន្ទ ភិក្ខុយកខ្លួនជាទីពឹង យកខ្លួនជាទីរលឹក មិនយករបស់ដទៃជាទីរលឹក យកធម៌ជាទីពឹង យក​ធម៌​ជា​ទី​រលឹក មិនយករបស់ដទៃជាទីរលឹកនោះ តើដូចម្តេច? ម្នាលអានន្ទ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ពិចារណាឃើញនូវកាយក្នុងកាយ មានព្យាយាម ដុត​កំដៅ​កិលេស មាន​សម្បជញ្ញៈ មានសតិ កំចាត់បង់នូវអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ក្នុងលោក គឺកាយ ឬឧបាទានក្ខន្ធចេញ ។ ក្នុងវេទនាទាំងឡាយ ។ ក្នុងចិត្ត ។ ភិក្ខុ​ពិចារណា​ឃើញ​នូវធម៌ ក្នុង​ធម៌ទាំងឡាយ មានព្យាយាមដុតកំដៅកិលេស មានសម្បជញ្ញៈ មានសតិ កំចាត់បង់នូវអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ក្នុងលោកចេញ ។ ម្នាលអានន្ទ យ៉ាង​នេះឯង ភិក្ខុឈ្មោះថា យកខ្លួនជាទីពឹង យកខ្លួនជាទីរលឹក មិនយករបស់ដទៃជាទីរលឹក យកធម៌ជាទីពឹង យកធម៌ជាទីរលឹក មិនយករបស់ដទៃជាទីរលឹក ។ ម្នាល​អានន្ទ ក្នុងកាលឥឡូវនេះក្តី អំណើះឥតនឹងតថាគតទៅក្តី ភិក្ខុណាមួយ យកខ្លួនជាទីពឹង យកខ្លួនជាទីរលឹក មិន​យក​របស់​ដទៃ​ជា​ទីរលឹក យកធម៌ជាទីពឹង យកធម៌ជាទីរលឹក មិនយករបស់ដទៃជាទីរលឹកឡើយ ម្នាលអានន្ទ មួយទៀត ភិក្ខុណាមួយ ជាអ្នកប្រាថ្នានូវសិក្ខា ភិក្ខុទាំងនោះ នឹង​តាំង​នៅ​ក្នុងគុណដ៏ប្រសើរបំផុត របស់តថាគតដែរ " ។

គ្រានោះ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ចៀសចេញអំពីផ្លូវ ហើយទ្រង់ចូលទៅកាន់ម្លប់ឈើ១ លុះចូលទៅដល់ហើយ ទ្រង់ត្រាស់នឹងព្រះអានន្ទមានអាយុថា ម្នាលអានន្ទ ចូរអ្នកក្រាលសង្ឃាដិ មានជាន់៤ ឲ្យតថាគតដោយឆាប់ ម្នាលអានន្ទ តថាគតល្ហិតល្ហៃណាស់ តថាគតអង្គុយសិន ។ ព្រះអានន្ទមានអាយុ ទទួលព្រះបន្ទូលនៃព្រះមានព្រះភាគថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ ហើយក៏ក្រាលសង្ឃាដិ មានជាន់៤ថ្វាយ ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់លើអាសនៈ ដែលព្រះអានន្ទក្រាលថ្វាយ ។ លុះព្រះមានព្រះភាគ គង់រួចហើយ ទ្រង់ត្រាស់នឹងព្រះអានន្ទមានអាយុថា ម្នាលអានន្ទ ចូរអ្នកទៅដងទឹកមកឲ្យតថាគតដោយឆាប់ ម្នាលអានន្ទ តថាគតស្រេកទឹកណាស់ តថាគតនឹងឆាន់ទឹកបន្តិច ។ កាលបើព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់យ៉ាងនេះហើយ ព្រះអានន្ទមានអាយុ ក៏ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន អម្បាញ់មិញនេះ រទេះចំនួន៥០០ គេបរឆ្លងទៅហើយ ទឹកនោះតិច កង់រទេះក៏កិនល្អក់វឹកវរហូរមកបពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ស្ទឹងកកុធៈ]ជិតនៅនេះ មានទឹកថ្លា មានទឹកមានរសជាតិស្រួល មានទឹកត្រជាក់ មានទឹករង មានកំពង់ក៏ស្រួល ជាទីគួរត្រេកអរ ក្នុងស្ទឹងនុ៎ះ ព្រះមានព្រះភាគ នឹងសោយទឹកក៏បាន នឹងស្រង់ព្រះកាយ ឲ្យត្រជាក់ស្រួលក៏បាន ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់នឹងព្រះអានន្ទមានអាយុ ជាគំរប់ពីរដងទៀតថា ម្នាលអានន្ទ ចូរអ្នកទៅដងទឹកមកឲ្យតថាគតដោយឆាប់ ម្នាលអានន្ទ តថាគតស្រេកទឹកណាស់ តថាគតនឹងឆាន់ទឹកបន្តិច ។ ព្រះអានន្ទមានអាយុ ក៏ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគ ជាគំរប់ពីរដងទៀតថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន អម្បាញ់មិញនេះ រទេះចំនួន៥០០ គេបរឆ្លងទៅហើយ ទឹកនោះតិច កង់រទេះក៏កិន ល្អក់វឹកវរ ហូរមក បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ស្ទឹងកកុធៈជិតនៅនេះ មានទឹកថ្លា មានទឹកមានរសជាតិស្រួល មានទឹកត្រជាក់ មានទឹករង មានកំពង់ក៏ស្រួល ជាទីគួរត្រេកអរ ក្នុងស្ទឹងនុ៎ះ ព្រះមានព្រះភាគ នឹងសោយទឹកក៏បាន នឹងស្រង់ព្រះកាយ ឲ្យត្រជាក់ស្រួលក៏បាន ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់នឹងព្រះអានន្ទមានអាយុ ជាគំរប់បីដងទៀតថា ម្នាលអានន្ទ ចូរអ្នកទៅដងទឹកមកឲ្យតថាគតដោយឆាប់ ម្នាលអានន្ទ តថាគតស្រេកទឹកណាស់ តថាគតនឹងឆាន់ទឹកបន្តិច ។ ព្រះអានន្ទមានអាយុ ក៏ទទួលព្រះបន្ទូលព្រះមានព្រះភាគថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ ហើយក៏កាន់បាត្រ ដើរតម្រង់ទៅស្ទឹងនោះ ។ លំដាប់នោះ ស្ទឹងតូច ដែលកង់កិន ល្អក់វឹកវរ ហូរមកនោះ កាលដែលព្រះអានន្ទមានអាយុ ចូលទៅដល់ហើយ ក៏ត្រឡប់ទៅជារងថ្លា មិនល្អក់ហូរមកវិញ ។ ទើបព្រះអានន្ទមានអាយុ មានសេចក្តីត្រិះរិះដូច្នេះថា ឱហ្ន៎ ហេតុនេះជាអស្ចារ្យពេកណាស់ ឱហ្ន៎ ហេតុនេះចម្លែកពេកណាស់ ស្ទឹងតូចនេះឯង ដែលកង់កិន ល្អក់វឹកវរហូរមក កាលបើអាត្មាអញចូលមកដល់ ក៏ត្រឡប់ទៅជាទឹករងថ្លា ស្អាត មិនល្អក់ហូរមកវិញ ព្រោះព្រះតថាគតមានឫទ្ធិធំ មានអានុភាពធំ ។ ព្រះអានន្ទ ក៏ដងទឹកដោយបាត្រ ចូលទៅគាល់ព្រះមានព្រះភាគ លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគ ដូច្នេះថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ហេតុនេះ ជាអស្ចារ្យពេកណាស់ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ហេតុនេះចម្លែកពេកណាស់ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ឥឡូវនេះ ស្ទឹងតូច ដែលកង់កិន ល្អក់វឹកវរ កំពុងហូរមកនោះ កាលដែលខ្ញុំព្រះអង្គចូលទៅដល់ហើយ ក៏ត្រឡប់ទៅជាទឹករងថ្លា ស្អាត មិនល្អក់ហូរមកវិញ ព្រោះព្រះអង្គមានឫទ្ធិធំ មានអានុភាពធំ សូមព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់សោយព្រះសុទ្ធរស សូមព្រះសុគត ទ្រង់សោយព្រះសុទ្ធរស ។ លំដាប់នោះ ព្រះមានព្រះភាគ ក៏ទ្រង់សោយព្រះសុទ្ធរស ។

អានន្ទសូត្រ កែប្រែ

ខណៈពេល​ដែល​ព្រះដ៏មានព្រះភាគ​គង់នៅក្នុងឃោសិតារាម ទៀបក្រុងកោសម្ពី ព្រះអានន្ទបាន​ចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ និង​បានក្រាបទូលសួរព្រះដ៏មានព្រះភាគ ថា "ភិក្ខុ​​សង្ឃ គួរនៅសប្បាយបាន ដោយហេតុប៉ុន្មានយ៉ាងហ្ន៎"? ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះភាគ​ទ្រង់​បាន​ឆ្លើយ​តប​វិញ​ថា "ម្នាលអានន្ទ កាលដែលភិក្ខុអ្នកបរិបូណ៌​ដោយសីលខ្លួនឯង មិនតិះដៀលភិក្ខុដទៃ ព្រោះតែអធិសីលផង ពិនិត្យតែខ្លួនឯង មិនពិនិត្យភិក្ខុដទៃផង ទោះ​ជាអ្នកមិន​ល្បីឈ្មោះ ក៏មិនរន្ធត់ផង ជាអ្នកបានតាមសេចក្តីប្រាថ្នា បានមិនលំបាក បាន​មិនក្រ នូវឈានទាំង ៤ ដែលអាស្រ័យចិត្តដ៏ក្រៃលែង ជាគ្រឿងនៅសប្បាយ ក្នុងបច្ចុប្បន្ន​ផង បានដល់ចេតោវិមុត្តិ និងបញ្ញាវិមុត្តិ ដែលមិនមានអាសវៈ ព្រោះអស់អាសវៈ​ទាំង​ឡាយ ធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ ដោយប្រាជ្ញាដ៏ក្រៃលែង ដោយខ្លួនឯង ក្នុងបច្ចុប្បន្នផង។ ម្នាល​អានន្ទ ភិក្ខុសង្ឃ​គួរនៅសប្បាយ ដោយហេតុប៉ុណ្ណេះឯង។ ម្នាលអានន្ទ តថាគតពោលថា ធម៌ជាគ្រឿងនៅសប្បាយឯទៀត ជាធម៌លើសលុបជាង ឬថ្លៃថ្លាជាងធម៌ជាគ្រឿងនៅ​សប្បាយ​នេះ គ្មានទេ ។" (សៀវភៅ​ភាគ ៤៥ ទំព័រ​ទី ១១)

អត្ថបទនានា កែប្រែ

ព្រះអានន្ទគឺជាបងប្អូនជីដូនមួយដំបូងបំផុតរបស់ព្រះពុទ្ធ ។ គាត់បានចូលរួមព្រះសង្ឃកាលពីកុមារភាព ។ គាត់ត្រូវបានតែងតាំងជាមួយ​អនិរុទ្ធ និង ភទ្រ ។ បិតា​របស់​ព្រះអង្គ​ជា​ប្អូន​របស់​ព្រះបាទ​សុទធៈ ។

ព្រះអានន្ទ ក្រោយមកបានក្លាយជាអ្នកបម្រើរបស់ព្រះពុទ្ធ ជិតម្ភៃឆ្នាំបន្ទាប់ពីការត្រាស់ដឹងរបស់ព្រះពុទ្ធ នៅពេលដែលព្រះពុទ្ធមានព្រះជន្ម ៥៥ ព្រះវស្សា ។ ព្រះពុទ្ធមានសុន្ទរកថាឯកជនជាច្រើនជាមួយ រួមទាំងមួយអំពីធម្មជាតិនៃភិក្ខុនី ។

ព្រះអានន្ទ​ក៏​ជួយ​រក​លំដាប់​ភិក្ខុនី ឬ​ភិក្ខុនី ។ ទ្រង់​អង្វរ​ព្រះពុទ្ធ​ឲ្យ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ស្ត្រី​ចូល​ក្នុង​សង្ខារ ។ ទីបំផុត ព្រះពុទ្ធ​បាន​យល់ព្រម​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ស្ត្រី​បួស​បន្ទាប់ពី​មានការ​បដិសេធ​ជាច្រើន​លើក​ដោយ​ពួកគេ​គោរព​តាម​ច្បាប់ ៨ យ៉ាង​ដែល​គ្រប់គ្រង​ការគោរព​ចំពោះ​ព្រះសង្ឃ (​គរុ​ធម៌​)​ ។

ព្រះអានន្ទ​ក៏​មាន​វត្តមាន​ក្នុង​ពេល​សោយ​ទិវង្គត​របស់​ព្រះពុទ្ធ​ដែរ ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ប្រាប់ព្រះអានន្ទថា ព្រះអង្គអាចរស់នៅបានដល់អនិច្ចា ហើយថា ព្រះអានន្ទអាចសុំរឿងនេះបាន ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ព្រះ​អានន្ទ​មិន​បាន​យល់​ព្រះបន្ទូល​របស់​ព្រះពុទ្ធ​ទេ ហើយ​ក៏​មិន​បាន​សួរ ។ ពេល​នោះ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ក៏​ត្រូវ​បាន​ព្រះ​ម៉ារា​ទៅ​សួរ​សុខ​ទុក្ខ​ព្រះ​អង្គ ដែល​ព្យាយាម​បញ្ចុះ​បញ្ចូល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ឲ្យ​លាចាក​លោក ។ ប៉ុន្តែ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ថា ដល់ពេលត្រូវហើយ កាលដែលទ្រង់បានបំពេញកិច្ចរបស់ទ្រង់គឺ បង្កើតសមណៈ ៤ យ៉ាង គឺភិក្ខុ ភិក្ខុ ឧបាសក និងឧបាសក ។ នៅ​ផ្ទះ​គន្ធា ព្រះពុទ្ធ​បាន​សុំ​ស្បៀង​អាហារ ។ អាហាររឹង និងទន់ត្រូវបានបម្រើដល់សិស្សរបស់ព្រះពុទ្ធ ប៉ុន្តែព្រះពុទ្ធត្រូវបានបម្រើអាហារពុលខ្លះ ។ ក្រោយ​មក​គាត់​បាន​ស្លាប់​បន្ទាប់​ពី​ឈឺ និង​ឈឺ​ជា​ច្រើន​ថ្ងៃ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ព្រះពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ព្រះអានន្ទឱ្យបញ្ចុះបញ្ចូល នាយ​ចុន្ទ ថា អាហារដែលគាត់បរិភោគនៅកន្លែងរបស់គាត់មិនមានជាប់ទាក់ទងនឹងការស្លាប់របស់គាត់ទេ ហើយអាហាររបស់គាត់នឹងក្លាយជាប្រភពនៃបុណ្យដ៏អស្ចារ្យបំផុត ដូចដែលបានផ្តល់អាហារចុងក្រោយសម្រាប់ព្រះពុទ្ធ ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់បានធូរស្បើយពីជំងឺ មុនពេលព្រះអង្គបានបរិនិព្វាន ។

បន្ទាប់ពីការសោយទិវង្គតរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ នៅឯធ្វើ​សង្គាយនាទី ១ ដែលប្រជុំដោយ មហាកស្សប នៅរាជរាជា ព្រះអានន្ទបានត្រូវសូត្រសូត្រនូវព្រះសូត្រទាំងអស់ ដែលព្រះអង្គអាចចងចាំបាន ។ មក​ពី​នេះ​ហើយ​ដែល​គេ​និយម​ហៅ​ថា​ជា​បុរេ​មនោ​សញ្ចេត​នា ។ ព្រះអានន្ទ​បាន​ប្រគល់​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ក្នុង​ការ​បញ្ជូន​ការ​បង្រៀន​ទៅ​កាន់​សាណាកាវសា ត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលដោយព្រះអានន្ទ ។ ព្រះអានន្ទ​ក៏​សម្រេច​ចិត្ត​ចែវ​ទូក​ទៅ​កណ្តាល​ទន្លេគង្គា ដើម្បី​បាន​ព្រះនិព្វាន ខណៈ​ប្រទេស​មគធៈ និង​ក្រុង​វេសាលី ដែល​កាន់កាប់​ច្រាំង​ទន្លេ​កំពុង​មាន​សង្រ្គាម ។ ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ទទូច​ហៅ​ព្រះ​អានន្ទ​ឱ្យ​និមន្ត​ទៅ​ច្រាំង​ទន្លេ​របស់​ខ្លួន ប៉ុន្តែព្រះ​អានន្ទ​មិន​ព្រម​និមន្ត​ទៅ​ច្រាំង​ទន្លេ​របស់​ប្រទេស​ណា​មួយ​នោះ​ទេ ។ បន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គតរបស់ព្រះអានន្ទ នគរ​វេសាលី និងមគធៈ ឈប់ធ្វើសង្គ្រាម​ ។

ព្រះអានន្ទដ៏មានព្រះភាគ ក្នុង​ការ​ស្តាប់​ហើយ​រឭក​ក្នុង​ចំណោម​សាវ័ក​របស់​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​មាន​សតិ​រឭក​បំផុត ។ ព្រះអានន្ទ​បាន​ចូល​បរិនិព្វាន​កាល​នៅ​កុមារ ។ វាត្រូវបានគេនិយាយថាគាត់បានក្លាយជាព្រះសង្ឃរួមគ្នាជាមួយ អនិរុទ្ធ និង ភទ្រ ។ កាល​ពី​ដើម​សក្កៈ​ទាំង​៤​អង្គ​ឡើង​ជា​ព្រះសង្ឃ ព្រះ​អានន្ទ​ជា​កូន​ពៅ ។

បិតា​របស់​ព្រះអានន្ទ​គឺ​ព្រះបាទ​សុគឡ្ហៈ ជា​អ្នក​ក្បត់​ដ៏​ធំ​បំផុត​របស់​ព្រះពុទ្ធ ព្រះ​ទេវៈ​ជា​បង​ប្រុស​របស់​ព្រះអានន្ទ ។ លុះព្រះពុទ្ធត្រឡប់មកស្រុកវិញ ដើម្បីសំដែងធម៌ទេសនា ព្រះបាទសុកុល្លកនាថ ខ្លាចព្រះពុទ្ធមានឥទ្ធិពលលើព្រះអានន្ទ ដូច្នេះក្រោយពីបានជួបព្រះពុទ្ធហើយ ព្រះអង្គក៏នាំព្រះអានន្ទទៅក្រុងវេសាលី ដើម្បីកុំឱ្យឱកាសនៃព្រះអានន្ទបានជួបព្រះពុទ្ធ ។ ប៉ុន្តែក្រោយមក ព្រះពុទ្ធក៏យាងទៅកាន់ក្រុងវេសាលីដែរ ទើបព្រះបាទស្រីសុគម្ពោធបាននាំព្រះអានន្ទត្រឡប់ទៅក្រុងកបិលវត្ថុវិញ ។

តាមពិតទៅ ក្នុង​ចំណោម​ព្រះអង្គម្ចាស់ ព្រះពុទ្ធ​មាន​ក្តី​សង្ឃឹម​ខ្លាំង​បំផុត​ដែល​ព្រះអានន្ទ​នឹង​ចាក​ចេញពី​ផ្ទះ​ជាមួយ​ព្រះអង្គ ។ ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់​ទត​ឃើញ​អនាគត ហើយ​ទ្រង់​ត្រិះរិះ​ថា បើ​ព្រះអានន្ទ​ចាក​ចេញពី​ផ្ទះ ព្រះអង្គ​នឹង​ផ្សាយ​ព្រះធម៌​ដល់​កូនចៅ​ជំនាន់​ក្រោយ ។

កាល​ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់​ជ្រាប​ថា ព្រះអានន្ទ​ត្រឡប់​ទៅ​ក្រុង​កបិលវត្ថុ​ហើយ ទ្រង់​ក៏​យាង​ទៅ​ព្រះ​បរម​រាជវាំង​ភ្លាម ។ ពេលព្រះអានន្ទបានឃើញព្រះពុទ្ធអង្គហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ហើយប្រើកង្ហារមួយកង្ហារ ។ ពីទីនេះ យើងអាចមើលឃើញថា ព្រះអានន្ទតូចបានគោរពព្រះពុទ្ធ សូម្បីតែនៅក្មេងក៏ដោយ ។

លុះដល់វេលាពេញបូណ៌មី ព្រះអានន្ទ និងព្រះអង្គម្ចាស់ បិណ្ឌបាត ចូលប្រជុំព្រះសង្ឃ ។

ជួយ​ក្នុង​ការ​រៀប​ចំ​លំដាប់​នៃ​ភិក្ខុនី កែប្រែ

ម្នាលអានន្ទ ចម្រើន​ឡើង​ក្នុង​សំណាក់​ព្រះអានន្ទ មាន​ចិត្ត​ស្លូតបូត មាន​ចិត្ត​មេត្តា ។ ព្រះអង្គ​ត្រូវ​បាន​ស្ត្រី​គោរព​ស្រឡាញ់​បំផុត ព្រោះ​ព្រះអង្គ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ចំពោះ​ភិក្ខុនី និង​ស្ត្រី​តាម​ព្រះពុទ្ធ ។

គឺ​ដោយសារ​ការ​ខិតខំ​របស់​ព្រះអានន្ទ ដែល​ព្រះពុទ្ធ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ស្ត្រី​ក្លាយ​ជា​ភិក្ខុ ។ លុះព្រះមាតាបិតារបស់ព្រះពុទ្ធមហាបពិត្រមហារាជ ឃើញព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹង ទើបមានក្សត្រខ្លះមកជ្រកកោនក្នុងព្រះពុទ្ធ ហើយស្តេចសោយទីវង្គត់ នាងចង់ចាកចេញពីផ្ទះទៅបួសជាភិក្ខុ ឬដូនជី ។ ព្រះនាងមហា​បជាបតិគោតមី បានអង្វរព្រះពុទ្ធឱ្យអនុញ្ញាតឱ្យនាងស្នាក់នៅក្នុងសហគមន៍របស់ព្រះពុទ្ធឬព្រះសង្ឃប៉ុន្តែព្រះពុទ្ធបដិសេធ ។ ដើម្បី​ជៀស​វាង​ការ​បិណ្ឌបាត​ជា​ញឹក​ញាប់​ពី​មាតា​បិតា​របស់​ព្រះអង្គ ព្រះពុទ្ធ​បាន​យាង​ទៅ​ទេសនា​នៅ​វត្ត​ណាម៉ាន់ទីនី ( ដែល​នៅ​មិន​ឆ្ងាយ​ប៉ុន្មាន​ពី​ក្រុង​វេសាលី ។

ព្រះនាងមហា​បជាបតិគោតមី មិនត្រូវបានរារាំងទេ ។ នាង​បាន​ប្រមូល​ស្ត្រី​ត្រកូល​សក្យ​ ៥០០ ​នាក់​ដែល​មាន​គំនិត​ស្រដៀង​នឹង​នាង កោរ​សក់ ហើយ​ដើរ​ដោយ​ជើង​ទទេ​ដើម្បី​តាម​ទាន់​ព្រះពុទ្ធ ។ ពួក​គេ​ដើរ​បាន​ជាង​ពីរ​ពាន់​ម៉ាយ ហើយ​ទីបំផុត​ទៅ​ដល់​វត្ត​ដែល​ព្រះពុទ្ធ​គង់​នៅ ។ ដោយ​បាន​ស្នាក់​នៅ​ក្នុង​វាំង​ជា​យូរ​មក​ហើយ ហើយ​មិន​ធ្លាប់​ដើរ​ផ្លូវ​ឆ្ងាយ​បែប​នេះ ស្ត្រី​ទាំង​នោះ​មើល​ទៅ​ហត់​នឿយ​ហត់​នឿយ ។ ពួក​គេ​ដើរ​ទៅ​ក្រៅ​វត្ត ហើយ​មិន​ហ៊ាន​ចូល​ទេ ។ ព្រះអានន្ទ​បាន​ចេញ​មក​ក្រៅ លុះ​ទត​ឃើញ​ព្រះ​មហា​ព្រហ្ម និង​ស្ត្រី​ឯ​ទៀត​ស្លៀក​ពាក់​របស់​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ទាំង​ធូលី និង​ទឹក​ភ្នែក​ផង ក៏​មាន​សេចក្តី​តក់ស្លុត​ជា​ខ្លាំង ។ គាត់បានសួរពួកគេថា "តើមានអ្វីកើតឡើង?"

ព្រះនាងមហា​បជាបតិគោតមី ឆ្លើយថា "យើងចាកចេញពីមនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់យើងនិងសាច់ញាតិរបស់យើងហើយដើរទាំងអស់នៅទីនេះដើម្បីក្លាយជាភិក្ខុ ។ ប្រសិនបើព្រះពុទ្ធបដិសេធយើងម្តងទៀតយើងនឹងស្លាប់នៅទីនេះហើយមិនត្រលប់មកវិញទេ!"

ព្រះ​អានន្ទ​ត្រេកអរ​នឹង​ពាក្យ​សម្ដី​មិន​អាច​ទប់​ទឹក​ភ្នែក​បាន ។ ព្រះអង្គ​បាន​និមន្ត​ទៅ​កាន់​ព្រះពុទ្ធ​អង្គ ហើយ​អង្វរ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ឲ្យ​ជួយ​ស្ត្រី​តាម​បំណង​ប្រាថ្នា ។

ព្រះពុទ្ធទ្រង់បដិសេធថា "ព្រះអានន្ទ ខ្ញុំអាណិតពួកគេ តែមិនសមគួរទេ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យស្ត្រីចូលក្នុងសហគមន៍របស់យើង" ។

"ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ! មនុស្សប្រុសស្រីខុសគ្នាត្រង់ព្រះពុទ្ធទេ?" ព្រះអានន្ទលើកសេចក្តីក្លាហានសួរ ។

ម្នាលអានន្ទ ធម៌​ក៏​ដូច​គ្នា​នៅ​ស្ថានសួគ៌ ឬ​ក្នុង​លោក​នេះ ខ្ញុំមិន​រើសអើង​មនុស្ស​ស្រី​ទេ ពោល​គឺ​ខ្ញុំ​ប្រព្រឹត្ត​ចំពោះ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ឲ្យ​ស្មើៗ​គ្នា ស្ត្រី​អាច​ធ្វើ​ដូច​បុរស​ធ្វើ​តាម​ធម៌​របស់​ខ្ញុំ ហើយ​ប្រតិបត្តិ​តាម​តែ​គេ មិនចាំបាច់ក្លាយជាភិក្ខុទេ នេះជាចម្ងល់នៃប្រព័ន្ធរបស់យើង ហើយមិនថាបុរស និងស្ត្រីស្មើគ្នាទេ ស្ត្រីដែលចាកចេញពីផ្ទះគឺដូចជាស្មៅព្រៃនៅក្នុងវាលដែលនឹងប៉ះពាល់ដល់ការប្រមូលផល» ។

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធនេះ មានអត្ថន័យជ្រាលជ្រៅ ។ នៅលើទិដ្ឋភាពនៃមនុស្សជាតិ ស្ត្រីគួរតែត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចាកចេញពីផ្ទះ ប៉ុន្តែនៅលើទិដ្ឋភាពនៃតក្កវិជ្ជាព្រះធម៌ វាមិនល្អទេក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យភេទទាំងពីរបដិបត្តិធម៌ជាមួយគ្នា ។ ប្រាជ្ញា​និង​ស្នេហា​ដើរ​ផ្ទុយ​គ្នា មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​អាច​នឹង​បោះបង់​ការ​បដិបត្តិធម៌​ដើម្បី​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់ ដូច្នេះ​ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ស្ត្រី​ចូល​រួម​ក្នុង​សង្ឃ​ទេ ។ ឬប្រហែលជាព្រះពុទ្ធយល់ថា បើប្រៀបធៀបនឹងបុរស ស្ត្រីគឺឥតប្រយោជន៍ ទន់ភ្លន់ និងយឺតជាងបុរស ដូច្នេះព្រះអង្គទ្រង់ហាមស្ត្រីមិនឱ្យចូលបង្រៀនពួកគេឡើយ ។

ទោះបីព្រះពុទ្ធបដិសេធយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះអានន្ទនិយាយទាំងទឹកភ្នែកថា “ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះអង្គអាចទ្រាំនឹងឃើញពួកគេស្លាប់ មិនគួរបង្ហាញសេចក្តីអាណិតអាសូរ និងជួយពួកគេទេ?” ។

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់យល់ថា ជួនកាលមិនអាចខ្វល់ខ្វាយទាំងព្រះធម៌ និងអារម្មណ៍ក្នុងពេលតែមួយបានឡើយ ព្រះអង្គក៏យល់ថា គ្មានព្រះធម៌ណាដែលបរិសុទ្ធ និងមិនប្រែប្រួលឡើយ ។ ព្រះពុទ្ធ​នៅ​ស្ងៀម​មួយ​សន្ទុះ ហើយ​ទីបំផុត​ក៏​យល់ព្រម​តាម​សំណើ​របស់​ព្រះអានន្ទ​ដែល​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ស្ត្រី​ចេញពី​ផ្ទះ ។ អរសប្បាយ អានន្ទ ប្រញាប់ប្រញាល់ទៅខាងក្រៅ ដើម្បីប្រកាសដំណឹងល្អ ។ Mahaprajapti និង​ស្ត្រី​ដទៃ​ទៀត​ត្រេកអរ​ដោយ​ទឹក​ភ្នែក ។ ព្រះពុទ្ធ​បាន​ជួប​ស្ត្រី​ទាំង​ ៥០០ ​នាក់ ហើយ​ចង់​ឲ្យ​ពួកគេ​គោរព​ច្បាប់​បន្ថែម​ចំនួន ៨ ទៀត​ចំពោះ​ព្រះសង្ឃ ។

ជួបជាមួយ​នឹង​កញ្ញាមតង្គ កែប្រែ

ព្រះអានន្ទនៅក្មេង ហើយសង្ហា ហើយរឿងនេះធ្វើឱ្យគាត់មានបញ្ហាខ្លះ ។ ថ្ងៃមួយ គាត់បានបិណ្ឌបាតនៅក្រុងសាវត្ថី ហើយតាមផ្លូវត្រឡប់មកវិញ គាត់បានឃើញអណ្តូងមួយ ។ ក្មេងស្រីកសិករម្នាក់កំពុងយកទឹកពីអណ្តូង ។ ព្រះអានន្ទ​ស្រេក​ទឹក​ណាស់ ព្រះអង្គ​ក៏​សុំ​នាង​ស្រី​ឲ្យ​ទឹក​បន្តិច ។ ក្មេងស្រីនោះស្គាល់ភិក្ខុវ័យក្មេងនៅចំពោះមុខនាងគឺព្រះអានន្ទ ។ នាង​និយាយ​ដោយ​អៀន​ខ្មាស​យ៉ាង​ខ្លាំង​ថា “បពិត្រ​លោក​ម្ចាស់! ខ្ញុំ​ជា​កសិករ​ថោកទាប មិន​សម​នឹង​ថ្វាយ​អ្វី​ដល់​លោក​ឡើយ” ។ ព្រះអានន្ទ​បាន​ឮ​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏​លួង​នាង​ថា បពិត្រ​នាង​ក្រមុំ ខ្ញុំ​ជា​ភិក្ខុ​អ្នក​ក្រ ស្មើ​នឹង​អ្នក​មាន និង​អ្នកក្រ ។ក្មេងស្រីនេះត្រូវបានទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំងដោយរូបរាងរបស់ ព្រះ​អានន្ទ និងការនិយាយទន់ភ្លន់របស់គាត់ ។ នាងថែមទាំងសុបិនចង់រៀបការជាមួយគាត់ទៀតផង ។ តាមពិត អានន្ទ វ័យក្មេង ក៏មិនអាចបំភ្លេចនារីវ័យក្មេងបានដែរ! នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ពេល​ព្រះ​អានន្ទ​និមន្ត​ដើរកាត់ផ្ទះ​របស់​​នាង ក្មេងស្រីនោះញញឹម ហើយទទួលស្គាល់គាត់ ។ អានន្ទចាប់ផ្តើមមានអារម្មណ៍ច្របូកច្របល់ ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនោះ គាត់បាននឹកឃើញថា ខ្លួនជាភិក្ខុដែលត្រូវប្រតិបត្តិក្នុងសិក្ខាបទ ទោះបីព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ក៏ដោយ ក៏អំណាចរបស់ព្រះអង្គបានឆក់យកដែរ ។ ព្រះអានន្ទ​ឃើញ​ប្រាជ្ញា​ភ្លាម ហាក់​ដូច​ជា​ព្រះពុទ្ធ​បាន​ប្រែ​ទៅ​ជា​ខ្យល់​បក់​បោក​នាំ​ព្រះអង្គ​ត្រឡប់​ទៅ​វត្ត​ជេតវន​វិញ ។

លុះ​ដល់​ថ្ងៃ​ទី​ពីរ ព្រះ​អានន្ទ​ស្ងប់​ចិត្ត​ហើយ ក៏​ចូល​ទៅ​បិណ្ឌបាត ។ ក្មេង​ស្រី​ស្លៀក​សម្លៀក​បំពាក់​ថ្មី និង​ម៉ូដ​សក់​ថ្មី ។ នាងឈរនៅលើផ្លូវរង់ចាំព្រះអានន្ទ ។ ពេល​ឃើញ​គាត់​ក៏​ដើរ​តាម​មិន​ព្រម​ឱ្យ​គាត់​ទៅ ។ ព្រះអានន្ទភ័យ និងអស់សង្ឃឹម រួច​ក៏​និមន្ត​​ត្រឡប់​ទៅ​វត្ត​វិញ ហើយ​ទូល​ដំណើររឿង​ប្រាប់​ព្រះពុទ្ធ​គ្រប់​យ៉ាង ។ ព្រះពុទ្ធ​ក៏​ប្រាប់​ឱ្យ​ព្រះ​អានន្ទ​​​ឲ្យ​នាំ​ស្រី​នោះ​មក​​ជួប​ព្រះ​អង្គ​ដោយ​ផ្ទាល់​ ។ ក្មេងស្រីនោះបានឮថាព្រះពុទ្ធចង់ជួប​នាង នាងភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង ប៉ុន្តែដើម្បីបានព្រះអានន្ទ នាងក៏​​ប្រញាប់ប្រញាល់​​ទៅ​ជួប​​ព្រះពុទ្ធដោយសេចក្តីក្លាហាន ។ ពេល​ឃើញ​នាង​ ព្រះ​ពុទ្ធ​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ថា "ព្រះ​អានន្ទ​ជា​ភិក្ខុ​បដិបត្តិ​ធម៌ ដើម្បី​​​​ធ្វើ​ជា​ភរិយា​របស់​ព្រះ​អានន្ទ នាង​ត្រូវ​ចាក​ចេញ​ពី​ផ្ទះ​ទៅ​បួស​មួយ​​ឆ្នាំ តើ​នាង​សុខ​ចិត្ត​​ទេ?" "​ខ្ញុំ​សុខ​ចិត្ត​ហើយ​លោក​ម្ចាស់!" ក្មេងស្រីភ្ញាក់ផ្អើលដែលព្រះពុទ្ធបានធ្វើឱ្យបំណងប្រាថ្នារបស់នាងក្លាយជាការពិតយ៉ាងងាយស្រួលដូច្នេះ នាងឆ្លើយយ៉ាងរហ័ស ។ "តាម​ធម៌វិន័យ​របស់តថាគត ការចាកចេញពីផ្ទះត្រូវការការយល់ព្រមពីឪពុកម្តាយ តើអ្នកអាចឱ្យឪពុកម្តាយរបស់អ្នកយល់ព្រមបានទេ?" ក្មេងស្រីបានយល់ព្រមដោយរីករាយ។ នាងយល់ថាលក្ខខណ្ឌដែលព្រះពុទ្ធប្រោសប្រទានគឺសាមញ្ញណាស់ក្នុងការអនុវត្ត ដែលនាងមិនបានគិតពីរដងមុននឹងប្រាប់ម្តាយរបស់នាងអំពីបំណងចង់ក្លាយជាភិក្ខុនី ។ ម្ដាយ​របស់​នាង​ត្រេកអរ​ពេល​បាន​ដឹង​ថា​នាង​រៀបការ​ជាមួយ​ព្រះអានន្ទ ហើយ​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​កូន​ស្រី​ធ្វើ​ជា​បព្វជិត​មួយ​ឆ្នាំ ដើម្បី​គោរព​តាម​លក្ខខណ្ឌ​របស់​ព្រះពុទ្ធ។ ដើម្បីធ្វើជាភរិយារបស់ព្រះអានន្ទ ក្មេងស្រីនោះបានកោរសក់យ៉ាងរីករាយ និង​បាន​បួស​​ជាភិក្ខុនី ។ នាង​បាន​ស្តាប់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទេសនា​យ៉ាង​ក្លៀវក្លា ហើយ​ប្រតិបត្តិ​តាម​ការ​ណែនាំ​របស់​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។ បំណងប្រាថ្នា និងអារម្មណ៍របស់នាងបានស្ងប់ចុះបន្ទាប់ពីមួយថ្ងៃៗកន្លងផុតទៅ ហើយក្នុងរយៈពេលតិចជាងកន្លះឆ្នាំ នាងបានដឹងថាកាលពីអតីតកាលការស្វែងរកស្នេហារបស់នាងគឺជាអាកប្បកិរិយាដ៏អាម៉ាស់មួយ ។

តាមរយៈការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធអំពីអរិយសច្ច ៤ យ៉ាង នាងបានទទួលស្គាល់ថា តណ្ហា ៣ យ៉ាង (កាមតណ្ហា ភវតណ្ហា និងវិភវតណ្ហា) ជាបច្ច័យចម្បងដែលនាំឱ្យកើតទុក្ខ ថប់បារម្ភ និងមិនពេញចិត្ត (ធុរៈ) ។ តណ្ហាក្នុង​អារម្មណ៍​មាន ៥ យ៉ាងគឺ សេចក្តីប្រាថ្នាក្នុងពាក្យសំដី (សទ្ទតណ្ហា វាចា សំឡេង) សេចក្តីប្រាថ្នាចង់បានរូបរាង (រូបតណ្ហា ការឃើញ​រូប​) សេចក្តីប្រាថ្នានូវក្លិន (គន្ធតណ្ហា) សេចក្តីប្រាថ្នានូវរសជាតិ (រសតណ្ហា) និង​​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​នូវ​ការ​ប៉ះពាល់​ដោយ​កាយ (​ផោដ្ឋព្វតណ្ហា) ។ បំណង​ប្រាថ្នា​របស់​នាង​អានន្ទ បាន​ប្រែ​ទៅ​ជា​ការ​ឈ្លក់​វង្វេង​ដែល​មិន​មាន​សុខភាព ដែល​កំពុង​លេប​យក​ព្រលឹង​នាង ហើយ​ប្រែ​ក្លាយ​នាង​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ដែល​នាង​មិន​មែន។ នាង​ដឹង​ថា ដើម្បី​បាន​សេចក្តីសុខ និង​សន្តិភាព នាង​ត្រូវ​មាន​សេរីភាព​ពី​សេចក្តីប្រាថ្នា​នេះ​ ។ ក្មេងស្រីបានដឹងថាការឈ្លក់វង្វេងនឹងព្រះអានន្ទគឺមិនស្អាតនិងអាក្រក់ ។ នាងសោកស្ដាយ ហើយថ្ងៃមួយ នាងបានលុតជង្គង់នៅចំពោះមុខព្រះពុទ្ធ ហើយប្រែចិត្តទាំងទឹកភ្នែកថា "បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន ពេលនេះខ្ញុំ​ព្រះករុណា​ភ្ញាក់ខ្លួន​ហើយ ខ្ញុំ​ព្រះករុណា​មិនល្ងង់ដូចពីមុនទេ ខ្ញុំព្រះករុណា​ដឹងគុណ​​ព្រះ​អង្គ​ខ្លាំងណាស់ ដើម្បី​​កែប្រែ​មនុស្សល្ងង់ដូចជា​រូប​​យើង ​ព្រះអង្គ​​បាន​ខំ​គិត​ច្រើន​ណាស់​គិត​ពី​វិធី​ផ្សេង​ៗ ចាប់​ពី​ពេល​នេះ​ត​ទៅ ខ្ញុំព្រះករុណា​​នឹង​ក្លាយ​ជា​ភិក្ខុ​ជា​រៀង​រហូត ដើរ​តាម​គន្លង​ព្រះពុទ្ធ​ជា​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​សច្ចៈ!» ។

ទីបំផុតការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ បានដាស់នាងឲ្យក្លាយជាភិក្ខុគំរូ! ក្មេងស្រីនេះគឺជា មតង្គៈ​ភិក្ខុនី ដ៏ល្បីល្បាញ ។ ក្នុង​ការ​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​នារី​កសិករ​ធ្វើ​ជា​ភិក្ខុនី ព្រះពុទ្ធ​បាន​ទទួល​ការ​រិះគន់ និង​ការ​ប្រឆាំង​ពី​មនុស្ស​ជា​ច្រើន ខណៈ​របប​វណ្ណៈ​មាន​ភាព​ទូលំទូលាយ​នៅ​ពេល​នោះ ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ថា សមភាពនៃវណ្ណៈទាំង៤ ។ ឧប្បត្តិហេតុនៃការទាក់ទាញរបស់ មតង្គៈ​ ទៅនឹងរូបរាងរបស់ ព្រះ​អានន្ទ និងការប្រែក្លាយសំណាងអាក្រក់ទៅជាសុភមង្គលបានក្លាយជាបញ្ហានៃការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងសហគមន៍ពុទ្ធសាសនានិងរឿងដ៏គួរឱ្យទាក់ទាញមួយតាមសម័យកាល ។

បញ្ហា​ជា​មួយ​ស្ត្រី កែប្រែ

ព្រះអានន្ទ ជាអ្នកជួយដល់ភិក្ខុនី ។ ដោយសារគាត់អាចចុះសម្រុងនឹងមនុស្សបាន ស្ត្រីគ្រប់រូប ជាពិសេសភិក្ខុនីមានការគោរពយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះគាត់ ។ ពេលខ្លះនៅពេលដែលគាត់ដើរជាមួយមហាកស្សប ភិក្ខុនីតែងតែសុំដំបូន្មានពីព្រះអានន្ទមុននឹងសួរព្រះមហាកស្សប ទោះបីជាមហាកស្សបមានអាយុច្រើនជាងព្រះអានន្ទក៏ដោយ ទាំងចំណេះដឹង បទពិសោធន៍ និងអាយុ ។

ចិត្ត​របស់​ភិក្ខុ​និង​ភិក្ខុនី​តែង​ឈ្លោះ​គ្នា​ជា​និច្ច ដោយ​ហេតុ​ផល និង​អារម្មណ៍ ។ បើបញ្ញាឈ្នះ គេអាចក្លាយជាព្រះពុទ្ធ បើអារម្មណ៍ឈ្នះ គេនៅតែជាមនុស្សធម្មតា ម្នាលភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​នឹង​នាំ​នូវ​ជីវិត​ក្រៀម​ក្រំ​ក្រៀមក្រំ​ដោយ​មិន​មាន​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ក្នុង​លោក​នេះ ពិបាក​នឹង​រំពឹង​ថា​នឹង​កើត​មាន​ឡើង ។

ក្នុង​វត្ត​ជេតពន ​មាន​ភិក្ខុ​ស្រី​ម្នាក់​រស់នៅ ។ នាងត្រូវបានទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំងដោយលក្ខណៈពិសេសនិងព្រះគុណរបស់ ព្រះ​អានន្ទ ហើយស្រឡាញ់គាត់ដោយសម្ងាត់ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការរស់នៅក្នុងសហគមន៍ពុទ្ធសាសនាដ៏តឹងរ៉ឹង នាងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតិឱ្យធ្វើខុសនូវសិក្ខាបទនោះទេ ទើបនាងមានអារម្មណ៍អស់សង្ឃឹម និងខកចិត្ត ។

ថ្ងៃមួយ ភិក្ខុ​ក្មេង​នេះ​ធ្លាក់ខ្លួន​ឈឺ ហើយ​បាន​សុំ​អ្នក​ណា​ម្នាក់​បញ្ជូន​សារ​ទៅ​ព្រះអានន្ទ សុំ​ឲ្យ​លោក​ទៅ​លេង​នាង ។ លុះព្រឹកឡើង មុននឹងទៅបិណ្ឌបាត ព្រះអានន្ទដ៏មានព្រះភាគ បានចូលទៅគាល់ភិក្ខុនី ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​នាង​ស្លៀក​ពាក់​ពាក់​កណ្ដាល​ហើយ​ពេល​អានន្ទ​ដើរ​មក​ជិត​នាង នាង​មើល​មក​គាត់​ដោយ​ក្ដី​ស្រឡាញ់​យ៉ាង​ខ្លាំង ។ ព្រះអានន្ទ​យល់​ភ្លាម​ដោយ​មិន​និយាយ​មួយ​ម៉ាត់​ក៏​ងាក​ចេញ​ទៅ ។ ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ក្រោក​ពី​ដំណេក​យ៉ាង​ប្រញាប់​ប្រញាល់​ស្លៀក​ពាក់​ទៅ​តាម​ព្រះអានន្ទ ។ នាងបានអញ្ជើញព្រះអានន្ទឱ្យអង្គុយចុះ ។ លុះព្រះអានន្ទអង្គុយហើយ ក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន កុំយករបស់មិនស្អាតមកចិញ្ចឹមខ្លួន កុំមានសេចក្តីត្រិះរិះខុស ក្នុងកាមតណ្ហា បងស្រី! អ្នក​នឹង​ឆាប់​ជា​សះស្បើយ​» ។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ភិក្ខុនី នៅតែសំឡឹងមើល អានន្ទ យ៉ាងទន់ភ្លន់ ដោយក្តីស្រលាញ់ នាងបាននិយាយថា “ខ្ញុំយល់ពីអ្វីដែលអ្នកចង់និយាយ ប៉ុន្តែទោះជាខ្ញុំព្យាយាមយ៉ាងណា ក៏ខ្ញុំមិនអាចគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍របស់ខ្ញុំចំពោះអ្នកបានដែរ ដើម្បីឲ្យមានអារម្មណ៍ការពារ និងសន្តិភាព ។ មិនអាចដោយគ្មានការទាមទារទេ!

បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន មិនត្រូវគិតយ៉ាងនេះទេ មនុស្សធ្វើការដើម្បីសម្លៀកបំពាក់ អាហារ និងទីជម្រកសម្រាប់ចិញ្ចឹមរាងកាយ ការបណ្ដុះនូវកាយសម្បទាមាំមួន គឺត្រូវប្រតិបត្តិផ្លូវនោះ ទើបចិត្តបានស្ងប់ បំភ្លេចផ្លូវ តែត្រូវដើរតាមធម៌មិនទៀង ។ សេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នាគឺមិនត្រឹមត្រូវទេ យើងបណ្ដុះកាយ និងចិត្តរបស់យើង កាត់ផ្ដាច់នូវសេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នា ដើម្បីដើរតាមមាគ៌ាពិត ហើយមិនត្រូវល្បួងដោយផ្លូវទទេ និងទទេឡើយ!» ។

ភិក្ខុ​នោះ​មាន​ចិត្ត​ជ្រះថ្លា​ហើយ​រំលត់​ការ​ប្រាថ្នា​នៃ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់ ។ នាងបានទទួលភ្នែកព្រះធម៌ ។

តាម​ពិត​ទៅ ព្រះ​អានន្ទ​គ្មាន​គំនិត​ស្រឡាញ់ ឬ​ចង់​បាន​មនុស្ស​ស្រី​ឡើយ គឺ​មាន​តែ​មិត្តភាព​សុទ្ធសាធ ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ដោយ​សារ​តែ​មនុស្ស​ស្រី​បាន​ជួប​ប្រទះ​នឹង​បញ្ហា​ជា​ច្រើន​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ការ​ច្រណែន​និង​ការ​រិះគន់ ។

ក្លាយ​ជា​ឧបដ្ឋាក​​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ កែប្រែ

នៅក្នុងចិត្តរបស់ព្រះពុទ្ធ ព្រះអានន្ទគឺជាបុគ្គលដើម្បីផ្សព្វផ្សាយគ្រាប់ពូជរបស់ព្រះពុទ្ធ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយបញ្ហារបស់គាត់ជាមួយស្ត្រីមានច្រើនជាពិសេស ។ ដើម្បីឲ្យព្រះអានន្ទគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង ហើយប្រតិបត្តិដោយផ្ចង់អារម្មណ៍ ព្រះពុទ្ធទ្រង់មានព្រះហឫទ័យឲ្យព្រះអានន្ទជាអ្នកបម្រើ ។

តាមពិត តាំងពីព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹងមក ព្រះសារីបុត្ត មគលឡាណា កប៉ាលឡា និងអ្នកដទៃ បានប្រែក្លាយទៅបម្រើព្រះពុទ្ធ ។ យើង​អាច​និយាយ​បាន​ថា ក្នុង​រយៈ​ពេល​ម្ភៃ​ឆ្នាំ​នេះ ព្រះពុទ្ធ​គ្មាន​អ្នក​បម្រើ​ជា​អចិន្ត្រៃយ៍​ឡើយ ។

ប្រហែល​ជា​ដោយសារ​ព្រះពុទ្ធ​មាន​វ័យ​ចំណាស់ ដែល​ទ្រង់​ត្រូវ​ការ​អ្នក​ចាំ​យាម​ជា​ប្រចាំ ។ ភិក្ខុ​មួយ​ចំនួន​បាន​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​បម្រើ​ព្រះ​ពុទ្ធ ប៉ុន្តែ​ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់​បដិសេធ ហើយ​ចាត់​គេ​ឲ្យ​ទៅ​ផ្សាយ​នៅ​ទី​ផ្សេងៗ ។ ព្រះ​មហាមោគ្គល្លាន បានយល់ពីអារម្មណ៍របស់ព្រះពុទ្ធដូច្នេះហើយជាមួយសារីបុត្តក៏បញ្ចុះបញ្ចូលព្រះអានន្ទថា "បពិត្រព្រះអានន្ទ! បំណងរបស់ព្រះពុទ្ធគឺអ្នកជាអ្នកបំរើរបស់ព្រះអង្គ ។ អ្នកនៅក្មេងមានសមត្ថភាពឆ្លាតវៃនិងទន់ភ្លន់យើងសង្ឃឹមថាអ្នកនឹងយល់ព្រម" ។

ដំបូង​ឡើយ ព្រះអានន្ទ​បដិសេធ​មិន​ផ្តល់​លេស​ពី​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ធ្ងន់​ធ្ងរ ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ទីបំផុតគាត់បានយល់ព្រម បន្ទាប់ពីការបញ្ចុះបញ្ចូលជាច្រើនពី ព្រះ​សារីបុត្ត និង Mollagana ។ ប៉ុន្តែ​ព្រះ​អានន្ទ​បាន​រាយ​លក្ខខណ្ឌ​បី​យ៉ាង៖

១. សម្លៀក​បំពាក់​របស់​ព្រះពុទ្ធ មិន​ថា​ថ្មី ឬ​ចាស់​ទេ ព្រះអង្គ​មិន​ព្រម​ស្លៀក ។

២.​ ពេល​ដែល​អ្នក​គោរព​និមន្ត​ព្រះពុទ្ធ​មក​ទទួល​ចង្ហាន់ ព្រះអង្គ​មិន​ទៅ​តាម​ឡើយ ។

៣. ពេល​មិន​ទាន់​ឃើញ​ព្រះពុទ្ធ​មិន​ឃើញ​ទេ ។ ក្រៅ​ពី​នេះ ព្រះអង្គ​សុខ​ចិត្ត​បម្រើ​ព្រះ​ពុទ្ធ ។

ព្រះ​មហាមោគ្គល្លាន និង ព្រះ​សារីបុត្ត ទាក់ទងនឹងលក្ខខណ្ឌរបស់ ព្រះ​អានន្ទ ទៅព្រះពុទ្ធ ។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់​មិន​ខឹង​ទេ ជំនួស​វិញ​ដោយ​ការ​សរសើរ​ដោយ​រីករាយ ។

"ព្រះអានន្ទពិតជាភិក្ខុមានចរិតមែន ទ្រង់បានរាយលក្ខខណ្ឌបីយ៉ាង ដើម្បីចៀសវាងការរិះគន់ ទ្រង់មិនចង់ឱ្យអ្នកដ៏ទៃរិះគន់ថា ខ្លួនបម្រើព្រះពុទ្ធដោយសារសម្លៀកបំពាក់ និងអាហារល្អ ទ្រង់ចេះការពារនូវលក្ខខណ្ឌទាំងនេះ..."

ចាប់​ពី​ពេល​នោះ​មក ព្រះ​អានន្ទ​បាន​ក្លាយ​ជា​អ្នក​បម្រើ​របស់​ព្រះពុទ្ធ ។ គាត់​មាន​អាយុ​តែ​ម្ភៃ​ជាង​ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ ។ ក្នុង​រយៈពេល​ម្ភៃ​ ៧ ​ឆ្នាំ​ដែល​ព្រះអង្គ​នៅ​ជាមួយ​ព្រះពុទ្ធ លោក​បាន​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ការ​ណែនាំ​របស់​ព្រះពុទ្ធ ហើយ​បាន​អមដំណើរ​ព្រះពុទ្ធ​ទៅ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៅ​កន្លែង​ផ្សេងៗ​ ។ ព្រះអង្គក៏ជាអ្នកសម្របសម្រួលរវាងព្រះពុទ្ធ និងភិក្ខុផងដែរ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ ព្រះអានន្ទ​រក្សា​នូវ​កិរិយា​គួរសម និង​គួរ​គោរព ។ អ្នកកាន់សាសនាជាច្រើនបានជ្រកកោនក្នុងព្រះពុទ្ធដោយសារតែព្រះអង្គ ។

ទេវទត្ត កែប្រែ

វិប្បដិសារី​យ៉ាង​ធំ​នៅ​ក្នុង​ជីវិត​របស់​ព្រះ​អានន្ទ​គឺ​​មាន​​ទេវទត្ត​ជា​បង​ប្រុស​បង្កើត​របស់​ព្រះ​អង្គ ។ ទេវទត្ត​បាន​ចេញ​សាង​ផ្នួស​ក្នុង​ធម្មវិន័យ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​​ដោយសារ​តែ​យុវជន​ដទៃទៀត​បាន​ចេញ​សាង​ផ្នួស​ប៉ុណ្ណោះ ពោល​គឺ​មិន​មែន​គាត់​ពិត​ជា​ចង់​សាង​ផ្នួស​ដោយ​សុទ្ធចិត្ត​នោះ​ទេ ។ ជាលទ្ធផល គាត់​មិន​បាន​ប្រតិបត្តិ​​ធម៌​យ៉ាង​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ទេ ប៉ុន្តែ​គាត់​បែរ​ជា​ដឹកនាំ​ភិក្ខុ​ដទៃ​ទៀត​ឲ្យ​ដើរ​ផ្លូវ​ខុស ហើយ​គាត់​ក៏​មាន​មហិច្ឆតា​ចង់​បាន​ឫទ្ធានុភាព​ដ៏​មហស្ចារ្យ​ហួស​វិស័យ​មនុស្ស​ផង​ដែរ ។ ទេវទត្ត​និង​ប្អូនប្រុស​របស់​គាត់​គឺ​ព្រះ​អានន្ទ​មាន​លក្ខណៈសម្បត្តិ​ខុស​គ្នា​យ៉ាង​ខ្លាំង ។ ទេវទត្ត​ជា​មនុស្ស​មាន​មហិច្ឆតា​និង​មាន​ចិត្ត​ក្តៅក្រហាយ​ជានិច្ច ។ សូម្បី​ព្រះ​ពុទ្ធ​ក៏​បាន​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​ទេវទត្ត​​លា​ចាក​សិក្ខាបទ​និង​រស់​នៅ​ជា​ពុទ្ធបរិស័ទ​ក្នុង​ភាព​ជា​មនុស្ស​សាមញ្ញ​វិញ ជាជាង​រស់​នៅ​ក្នុង​ភាព​ជា​បព្វជិត​ក្នុង​ចំណោម​ភិក្ខុសង្ឃ​ដូច្នេះ ។ ប៉ុន្តែ​ទេវទត្ត​បាន​បដិសេធ​​​យោបល់​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ ។ ទេវទត្ត​ចង់​ឲ្យ​ព្រះ​ពុទ្ធ​បង្រៀនគាត់​នូវ​​វិធី​ប្រមូល​ឥទ្ធានុភាព​ខ្លាំង​ហួស​វិស័យ​មនុស្ស ប៉ុន្តែ​ព្រះ​ពុទ្ធ​បាន​ប្រាប់​គាត់​​ឲ្យ​ហ្វឹកហាត់​អប់រំ​កាយ​និង​ចិត្ត​ឲ្យ​បរិសុទ្ធ​ផូរផង ជាជាង​ចង់​បាន​ឫទ្ធានុភាព​ខ្លាំងក្លា​ដែល​មិន​មែន​ជា​ឥរិយាបថ​ប្រកប​ដោយ​គុណធម៌​នោះ ។​ ក្រោយ​ពេល​ព្រះ​ពុទ្ធ​បដិសេធ​មិន​បង្រៀន​ទេវទត្ត​នូវ​វិជ្ជា​ដែល​គាត់​ប្រាថ្នា​នោះ គាត់​បាន​សុំ​ព្រះអរហន្ត​ដទៃទៀត​ដូច​ជា​ព្រះ​សារីបុត្ត និង​ ព្រះ​មោគ្គលាន ឲ្យ​ជួយ​បង្រៀន​គាត់ ។ ព្រះ​សារីបុត្ត និង ព្រះ​មោគ្គលានបាន​ដឹង​អំពី​ចរិត​មិន​ល្អ​របស់​ទេវទត្ត ដូច្នេះ​ហើយ​ទើប​ព្រះ​អរហន្ត​ទាំង​ពីរ​ព្រះ​អង្គ​​បដិសេធ​​សំណើសុំ​របស់​ទេវទត្ត ។

ឥរិយាបទបះបោររបស់ទេវតាបានពង្រីកបន្តិចម្តងៗ ។ គាត់ថែមទាំងមានបំណងសម្លាប់ព្រះពុទ្ធ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយកំហឹង ហើយតាំងខ្លួនគាត់ជាអ្នកដឹកនាំ ។

ថ្ងៃមួយ ព្រះអានន្ទ និងព្រះពុទ្ធកំពុងដើរនៅជើងភ្នំមួយ ហើយបានឃើញទេវតាត ដែលគង់នៅលើកំពូលភ្នំ ។ គាត់មានអារម្មណ៍ថា វាជាឱកាសមួយដែលមិនអាចរំលងបាន ដោយមិនគិតពីការពិតដែលប្អូនប្រុសរបស់គាត់គឺ ព្រះ​អានន្ទ នៅទីនោះដែរ ។ ទេវតារ​រមៀល​ថ្ម​ធំៗ​ចុះ​ពី​ច្រាំង​ថ្ម ។ ព្រះពុទ្ធ​មិន​បាន​ព្យាយាម​គេច​ពី​ពួកគេ​ទេ ប៉ុន្តែ​ព្រះអានន្ទ​បាន​រត់​ចេញ ។ ថ្មធ្លាក់ក្បែរព្រះពុទ្ធ មួយសន្ទុះក្រោយមក ព្រះអានន្ទក៏ត្រឡប់មករកព្រះពុទ្ធដោយភ័យ ហើយសួរថា “លោកម្ចាស់សុខសប្បាយទេ នេះជាទង្វើរបស់បងប្រុសខ្ញុំ ខ្ញុំខ្មាសគេណាស់ ស្ថានភាពរបស់អ្នកគ្រោះថ្នាក់ពេកហើយ” ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ឆ្លើយដោយស្ងប់ថា ម្នាលអានន្ទ ទោះដោយហឹង្សា ឬដោយឧបាទានក៏ដោយ ព្រះពុទ្ធមិនអាចធ្វើបាបបានឡើយ អ្នកមិនត្រូវខ្មាសគេទេ ព្រោះថាទេវតា អ្នកណាប្រព្រឹត្តិខុស ត្រូវទទួលខុសត្រូវ ស្ថានភាពរបស់ព្រះពុទ្ធមិនមានគ្រោះថ្នាក់ទេ ខ្ញុំគិតថា អ្នកជាអ្នកមានគ្រោះថ្នាក់ ។ សូមមើលពីរបៀបដែលអ្នកប្រព្រឹត្តឥឡូវនេះ ។

ការដាំដុះរបស់ព្រះអានន្ទ ពិតជាមិនអាចប្រៀបផ្ទឹមនឹងព្រះពុទ្ធបានឡើយ ។ គាត់​បាន​គិត​ពី​អាកប្បកិរិយា​ភ័យ​របស់​គាត់​នៅ​ពេល​នេះ ហើយ​មាន​អារម្មណ៍​សោកស្ដាយ ។

ក្រោយ​មក​ទេវតាតា​បាន​ចំណាយ​លើ​អំពើ​អាក្រក់​របស់​ខ្លួន ហើយ​បាន​សោយ​ទិវង្គត ។ ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ណា​ការ​មាន​បង​ប្រុស​បែប​នេះ​គឺ​ជា​ការ​សោកស្ដាយ​ដ៏​ធំ​បំផុត​របស់ ព្រះ​អានន្ទ ក្នុង​ជីវិត ។

ព្រះនិព្វានចុងក្រោយរបស់ព្រះពុទ្ធ កែប្រែ

ព្រះអានន្ទជាអ្នកបម្រើរបស់ព្រះពុទ្ធអស់រយៈពេលម្ភៃ ៧ ឆ្នាំ ។ ព្រះអង្គជាអ្នករៀបចំដ៏ល្អម្នាក់ ។ មិន​ថា​អ្នក​ណា​មក​ដើម្បីចូលគាល់សម្មាសម្ពុទ្ធ​ព្រះពុទ្ធ​ទេ ព្រះអង្គ​អាច​រៀប​ចំ​ពេល​វេលា​សម​ស្រប ។ ជាពិសេស ភិក្ខុដែលមកពីទីជិតឆ្ងាយ ចូលចិត្តនិយាយជាមួយព្រះអានន្ទជាមុនសិន មុននឹងឃើញព្រះពុទ្ធ ព្រោះព្រះអានន្ទមានភាពកក់ក្តៅចំពោះពួកគេ ។ ពុទ្ធសាសនិកជនចូលចិត្តស្តាប់ធម៌ទេសនារបស់ព្រះអានន្ទ ហើយព្រះអានន្ទតែងតែប្រៀនប្រដៅឱ្យគោរពនូវព្រះរតនត្រ័យ ប្រតិបត្តិនូវសិក្ខាបទ ៥ ប្រការ ឧទ្ទិសដល់មាតាបិតា ប្រគេនចង្ហាន់ដល់ព្រះសង្ឃ ។ ម្នាលអានន្ទ ទោះបីមិនបានត្រាស់ដឹង ក៏ព្រះអង្គមានគុណធម៌យ៉ាងនេះដែរ ។ ទ្រង់​បាន​អម​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទៅ​ទេសនា​នៅ​កន្លែង​ផ្សេង​ៗ ហើយ​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​ទ្រង់​មាន​ព្រះ​ជន្ម​ ៥០ ​វស្សា ។

សែសិបប្រាំឆ្នាំបន្ទាប់ពីទ្រង់បានត្រាស់ដឹង ព្រះពុទ្ធទ្រង់បានចូលបរិនិព្វាននៅចន្លោះដើមសលាពីរដើមនៅ កុសិនារា ។

ដូចជារស្មីនៃព្រះអាទិត្យរាត្រីដ៏ត្រចះត្រចង់ ព្រះពុទ្ធ មុនពេលទ្រង់ចូលបរិនិព្វាន ទ្រង់បានបញ្ចេញរស្មីមិនធម្មតា ។ ព្រះពុទ្ធ​ទ្រង់​គង់​លើ​គ្រែ​ដែល​ធ្វើ​ដោយ​ព្រះអានន្ទ ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ភាពងងឹតក៏ធ្លាក់ចុះ ចៃដន្យដើមឈើសាលបានផ្ទុះឡើង ធ្វើឲ្យមានភ្លៀងធ្លាក់លើដងខ្លួនរបស់ព្រះពុទ្ធ ។ ព្រះអានន្ទ​លុតជង្គង់​ជិត​គ្រែ​ព្រះពុទ្ធ ហើយ​សួរ​ដោយ​ថ្នមៗ​ថា "​បពិត្រ​លោកម្ចាស់! តើ​យើង​គួរ​មាន​អាកប្បកិរិយា​បែបណា​ចំពោះ​ស្ត្រី​នា​អនាគត​? សូមណែនាំខ្ញុំម្តងទៀត!”

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលអានន្ទ ដើម្បីបានត្រាស់ដឹង បុគ្គលមិនគួរគិតដល់ស្ត្រីឡើយ ជាពិសេសអ្នកទាំងឡាយ ទោះបីអ្នកមានអាយុច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មិនត្រូវមើលស្ត្រីដែរ បើមិនប្រមាទ ចូរប្រព្រឹត្តចំពោះស្ត្រីចាស់ជាមាតា ។ ស្ត្រី​វ័យ​ចំណាស់​ជា​បង​ស្រី​របស់​អ្នក ហើយ​ស្ត្រី​វ័យ​ក្មេង​ដូច​ជា​ប្អូន​ស្រី​របស់​អ្នក​ដែរ ។​ អានន្ទ អ្នក​ត្រូវ​ចាំ​ពាក្យ​របស់​ខ្ញុំ!» ។

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់បានពន្យល់ដល់ព្រះអានន្ទអំពីបញ្ហាផ្សេងៗ ដូចជាការកសាងវត្ត ។ ដោយគិតថានេះជាពាក្យចុងក្រោយរបស់ព្រះពុទ្ធ ព្រះអានន្ទដែលមានចិត្តទន់ជ្រាយក៏ចាប់ផ្តើមយំ ជាពិសេសនៅពេលដែលគាត់គិតពីចិត្តដែលមិនបានបំភ្លឺ ។ ពេលព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វាន តើនរណាអាចពឹងពាក់បានការត្រាស់ដឹង? គាត់កាន់តែគិតកាន់តែសោកសៅគាត់យំ ។

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់នឹងព្រះអង្គម្តងទៀតថា ម្នាលអានន្ទ កុំសោកស្ដាយ កុំចេះតែប្រាប់អ្នកថា ពិភពលោកមិនឋិតថេរ កាលមានជីវិត ក៏មានសេចក្តីស្លាប់ អ្នកបម្រើខ្ញុំយូរណាស់មកហើយ ឧស្សាហ៍ព្យាយាម និងអត់ធន់ ។ នឹង​ប្រើ​កុសល​ទាំង​នេះ​ដើម្បី​តបស្នង​ដល់​អ្នក ចូរ​ប្រតិបត្តិ​ឲ្យ​បាន​នូវ​សេចក្តី​ខ្នះខ្នែង ហើយ​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន អ្នក​នឹង​ចាក​ចេញ​ពី​ចំណង​នៃ​ទុក្ខ​ដើម្បី​បាន​ត្រាស់​ដឹង!» ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ម្នាលអានន្ទ ជាអ្នកបម្រើខ្ញុំដោយស្មោះត្រង់អស់ជាច្រើនឆ្នាំ ព្រះអង្គស្លូតបូត ចិត្តល្អ ការចងចាំល្អ បុណ្យកុសលនឹងនាំមកនូវភាពភ្លឺស្វាងក្នុងលោក ។

នៅ​ពេល​នោះ ព្រះ​ចន្ទ​បាន​ភ្លឺ​យ៉ាង​ស្ងៀម​ស្ងាត់​នៅសាលព្រឹក្ស។ ចិត្ត​ដ៏​ស្ងប់​ស្ងាត់​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​បាន​ភ្លឺ​ដល់​មនុស្ស​ទាំង​អស់​ក្នុង​ព្រៃ ។ នោះ​ជា​ឈុត​ឆាក​ដ៏​គួរ​ឲ្យ​ចាប់​អារម្មណ៍ ។ គ្រប់គ្នា រួមទាំងអ្នកប្រាជ្ញដែលបានត្រាស់ដឹងផងនោះ យំ ។ ព្រះអានន្ទ​សោក​ស្តាយ​ជា​ពិសេស ហើយ​យំ​ដោយ​ទឹក​ភ្នែក ។

ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ណា ការ​យំ​មិន​អាច​ជួយ​អ្វី​បាន​ទេ សំខាន់​បំផុត​គឺ​ត្រូវ​សួរ​ព្រះពុទ្ធ​ថា​ធ្វើ​ដូចម្តេច​ដើម្បី​រក្សា​ព្រះ​ធម៌​ជា​រៀង​រហូត ។ ពួក​គេ​ពិភាក្សា​គ្នា​ហើយ​ជ្រើស​រើស​ព្រះ​អានន្ទ​ជា​តំណាង​ដើម្បី​សួរ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ថា៖

“ទី ១ ពេលព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វាន តើនរណាជាចៅហ្វាយ? ទី២ ពេលព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វាន តើយើងត្រូវរស់នៅដោយរបៀបណា? តើ​យើង​ផ្សព្វផ្សាយ​សេចក្ដី​បង្រៀន​ឬ​ទេ?»

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​តប​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ អ្នក​រាល់​គ្នា​ត្រូវ​ចាំ​កាន់​សិក្ខាបទ​ជា​ម្ចាស់ ហើយ​យក​ធម៌ (សច្ចៈ) ជា​ទីពឹង ធ្វើ​យ៉ាង​នេះ​ឯង​នឹង​បាន​នូវ​ធម៌​ជា​និរន្តរ៍ ។

ក្រោយ​ពី​បាន​ឮ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សូត្រ​ហើយ គ្រប់​គ្នា​មាន​អារម្មណ៍​រំជួល​ចិត្ត ។ ទីបំផុតព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វានដោយស្ងប់ស្ងាត់ ។

ដំណឹង​ដែល​ព្រះពុទ្ធ​ចូល​បរិនិព្វាន​បាន​សាយភាយ ហើយ​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​មក​ពី​គ្រប់​ទិសទី​ប្រញាប់​ប្រញាល់​ទៅ​ជួប​ព្រះអង្គ ។ ព្រះអានន្ទយល់ឃើញថា មុនពេលព្រះពុទ្ធសោយទិវង្គត មានស្ត្រីតិចតួចណាស់ ដែលមានឱកាសថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធ ដូច្នេះហើយ ព្រះអង្គឱ្យភិក្ខុនី និងឧបាសកជាស្ត្រីគោរពបូជាជាមុនសិន ។ ពីទីនេះយើងអាចមើលឃើញថាគាត់តែងតែអាណិតអាសូរស្ត្រី ។

បន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វានហើយ ព្រះអានន្ទបានសម្រាកបីថ្ងៃ ។ បន្ទាប់មក ព្រះអង្គក៏ប្រញាប់ប្រញាល់ទៅកាន់រាជា ព្រោះតែធ្វើ​សង្គាយនាទី១ ជាកន្លែងដែលពួកសិស្សរបស់ព្រះពុទ្ធនឹងចងក្រងព្រះសូត្រ ដោយមានធម្មទេសនារបស់ព្រះពុទ្ធ និងសិក្ខាបទសម្រាប់អ្នកជឿ ។ ថ្វីត្បិតតែព្រះអានន្ទមិនបានត្រាស់ដឹងក៏ដោយ ក៏ទ្រង់ជាសាវ័កដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមរបស់ព្រះពុទ្ធទ្រង់យល់ថា ទ្រង់មានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការជួយ ។

សង្គាយនា​លើក​ទីមួយ កែប្រែ

កាល​ព្រះអានន្ទ​បាន​និមន្ត​ទៅ​ដល់​ក្រុងរាជគ្រឹះ នោះ​ជា​ថ្ងៃ​នៃ​ធ្វើ​សង្គាយនា ។ ជាអ្នកដឹកនាំ មហាកស្សបបានជ្រើសរើសភិក្ខុចំនួន ៥០០ រូបមកចូលរួម ។ សុទ្ធតែ​ជា​ព្រះ​អរហន្ត​ដែល​បាន​ត្រាស់​ដឹង ។ ម្នាលអានន្ទ មិនបានត្រាស់ដឹង ព្រះអង្គមិនត្រូវបានជ្រើសរើសទេ ។

តាមពិត មហាកស្សបបានទទួលស្គាល់នូវចំណុចខ្លាំងរបស់ព្រះអានន្ទ ជាពិសេសការចងចាំរបស់គាត់អំពីសុន្ទរកថាដែលព្រះពុទ្ធបានប្រទានមក ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្នុងរឿងសំខាន់បែបនេះ ព្រះមហាកស្សបខ្លាចថា ការឱ្យព្រះអានន្ទដែលមិនបានត្រាស់ដឹងចូលរួម អាចជាកំហុស ។ យ៉ាង​ណា​មិញ មនុស្ស​ម្នា​ស្រឡាញ់​ព្រះអានន្ទ ហើយ​បាន​បោះឆ្នោត​ជា​ឯកច្ឆ័ន្ទ​ព្រះអង្គ ប៉ុន្តែ​ព្រះមហាកស្សប​បាន​ជំទាស់ ។

នោះ​ជា​ទុក្ខ​ធំ​ចំពោះ​ព្រះអានន្ទ ប៉ុន្តែ​ព្រះអង្គ​មិន​បាន​រារាំង​ឡើយ ។ ពេលយប់ ព្រះអង្គ​បាន​ប្រតិបត្តិ​យ៉ាង​ខ្ជាប់ខ្ជួន សញ្ជឹងគិត​យ៉ាង​ជ្រៅជ្រះ លះបង់​អ្វីៗ​ទាំងអស់ ហើយ​នៅ​ពាក់កណ្តាល​អធ្រាត្រ ព្រះអង្គ​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ជាយថាហេតុ ។ នៅ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់ មុន​ពេល​ទ្វារ​បើក គាត់​បាន​ចូល​ទៅ​ក្នុង​សាល​នោះ​ហើយ ។

ម្នាលអានន្ទ គ្រានោះ ភ្លឺស្វាង មានមន្តស្នេហ៍ ដូចផ្កាលីលី ក្រោមពន្លឺថ្ងៃដ៏ភ្លឺស្វាង ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ ភិក្ខុ​សម្លឹង​មើល​ព្រះអង្គ​ដោយ​ងឿងឆ្ងល់ ប៉ុន្តែ​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ក៏​ស្វាគមន៍​ព្រះអានន្ទ ។ ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​ព្រះមហាកស្សប ព្រះអានន្ទ​ត្រូវ​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​លើក​ឡើង​លើ​កៅអី​សិង្ហ ហើយ​ចាប់​ផ្ដើម​សូត្រ​ពី​សតិ ។ ភិក្ខុ​បាន​ទទួល​ការ​ណែនាំ​ពី​ព្រះពុទ្ធ​សា​ជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត ដែល​ពួក​គេ​ដឹង​គុណ​យ៉ាង​ខ្លាំង ។

គម្ពីរ​ដំបូង​ដូច​ជា អក្ខរាវិរុទ្ធ​ទាំង​៤ និង​ធម៌​ទេសនា​ជាដើម ត្រូវ​បាន​អានន្ទ​សូត្រ​ក្នុង​ធ្វើ​សង្គាយនា​ទី​១ ។

បន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វាន ព្រះមហាកស្សបបានឡើងសោយរាជ្យបន្ត ។ ម្ភៃឆ្នាំក្រោយមក ព្រះមហាកស្សបមានអាយុជាង ១០០ ឆ្នាំ ។ ទ្រង់​យាង​ទៅ​ភ្នំ​ជើង​គោ ដើម្បី​ចូល​និព្វាន ។ មុន​នឹង​ចេញ​ទៅ ព្រះអង្គ​បាន​ប្រគល់​អ្វីៗ​ទាំង​អស់​ទៅ​ព្រះ​អានន្ទ ។ គ្រានោះ ព្រះអានន្ទមានអាយុ ៨០ វស្សាហើយ ។

ព្រះនិព្វានរបស់ព្រះអានន្ទ កែប្រែ

ព្រះអានន្ទ​បាន​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ក្នុង​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ដល់​សាវ័ក​របស់​ព្រះអង្គ ដែល​ព្រះអង្គ​បាន​បង្ហាត់​បង្រៀន ។ បន្ទាប់មកគាត់បានដើរឆ្ពោះទៅទន្លេគង្គានៅភាគខាងជើង ។ នៅពេលនេះព្រះបាទ អជាតសត្តុ នៃ​នគរ មគធៈ បានប្រកាសសង្រ្គាមជាមួយ នគរ​វេសាលី ។ ព្រះអានន្ទយល់ឃើញថា ខ្លួនមិនសមគួរទេ ក្នុងការចូលបរិនិព្វាន ក្នុងប្រទេសណាមួយ ព្រោះមិនអាចមានសារីរិកធាតុដែលនៅសេសសល់បាន ទើបទ្រង់សម្រេចចិត្តចូលបរិនិព្វាន ក្នុងព្រំប្រទល់នៃប្រទេសទាំងពីរ ដែលជាកណ្តាលទន្លេគង្គា ។

លុះ​ព្រះ​អម្ចាស់​ត្រាស់​ដឹង​ព្រះ​និព្វាន​របស់​ព្រះអានន្ទ​ហើយ ទ្រង់​ក៏​នាំ​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​យ៉ាង​ប្រញាប់​ប្រញាល់​ទៅ​ទន្លេ គង្គា ។ លុះ​ដល់​មាត់​ច្រាំង ព្រះ​អានន្ទ​បាន​ចែវ​ទូក​ទៅ​កណ្តាល​ទន្លេ ។ ព្រះបាទអចេត្យសត្យលុតជង្គង់ចុះភ្លាម ស្រែកខ្លាំងៗថា "បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សូមព្រះអង្គមានព្រះហឫទ័យមេត្តាករុណាដ៏ថ្លៃថ្លា សូមព្រះតេជព្រះគុណ ដែលប្រោសឱ្យយើងនូវសេចក្តីសុខ ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត នៃភពទាំងបី!" សូម​ត្រលប់​មកវិញ​មក!"

នៅ​មាត់​ច្រាំង​វិញ ប្រជាជន​ក្រុង​វេសាលី​បាន​ស្រែក​ពាក្យ​ស្រដៀង​គ្នា ។ ម្នាលអានន្ទ អង្គុយក្នុងទូកនោះ ស្រែកឡើងថា ម្នាលអានន្ទ តថាគត​ពិចារណា​ឃើញ​នូវ​សេចក្តី​ស្អប់ខ្ពើម​រវាង​ប្រទេស​អ្នក​ទាំងពីរ ដូច្នេះ​ហើយ ទើប​ខ្ញុំ​មក​ទីនេះ កណ្តាល​ទន្លេគង្គា ដើម្បី​ចូល​បរិនិព្វាន ដើម្បី​ឲ្យ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ពាក់កណ្តាល​នៃ​ខ្លួន!

លុះនិយាយហើយ ព្រះអានន្ទ បានចូលបរិនិព្វាន ទី៤ ចូលបរិនិព្វាន ដោយចែកព្រះកាយបរិសុទ្ធ ជាពីរចំណែក សម្រាប់ប្រទេសទាំងពីរ ថ្វាយបង្គំ ។ ដោយ​សារ​ព្រះ​អានន្ទ ព្រះ​មហាមោគ្គល្លាន និង​វេសាលី បាន​ឈប់​ប្រយុទ្ធ​គ្នា ហើយ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ការ​ខ្វែង​គំនិត​គ្នា ដោយ​បាន​សង្គ្រោះ​ជីវិត​មនុស្ស​រាប់​ពាន់​នាក់ ។

ព្រះពុទ្ធ និង​សាវ័ក​របស់​ព្រះអង្គ អានន្ទ - បុរស​ដែល​គ្រប់​គ្នា​ចូល​ចិត្ត

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធតែងតែអមដំណើរដោយអ្នកបម្រើដែលការងារគឺ រត់សារជូនព្រះអង្គ រៀបចំកន្លែងអង្គុយ និងចូលរួមបំពេញតម្រូវការផ្ទាល់ខ្លួន ។ អស់រយៈពេលម្ភៃឆ្នាំដំបូងនៃការបម្រើរបស់គាត់ គាត់មានអ្នកបម្រើជាច្រើនដូចជា Nagasamala, Upavana, Nagita, នាយ​ចុន្ទ, Radha និងផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែគ្មាននរណាម្នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេបង្ហាញថាសមរម្យនោះទេ ។ ថ្ងៃមួយ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ទ្រង់ត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងពួងមកថាៈ បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ឥឡូវនេះ ព្រះអង្គ​មាន​អាយុ​ហើយ ប្រាថ្នា​ចង់​បាន​បុគ្គល​ជា​អចិន្ត្រៃយ៍ ត្រូវ​គោរព​តាម​បំណង​ប្រាថ្នា​របស់​អ្នក​រាល់​គ្នា ។ ចូលចិត្តធ្វើជាអ្នកបម្រើរបស់ខ្ញុំ? ម្នាលភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ តថាគត​ថ្វាយ​នូវ​កិច្ច​របស់​ខ្លួន លើក​លែង​តែ​ព្រះអានន្ទ ដែល​អង្គុយ​ខាងក្រោយ​ដោយ​ស្ងៀមស្ងាត់ ។ ក្រោយ​មក​ពេល​សួរ​ថា ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​លោក​មិន​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត លោក​បាន​ឆ្លើយ​ថា ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ដឹង​ច្បាស់​ជាង​គេ​ជ្រើស​រើស​នរណា ។ នៅពេលដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ថា ទ្រង់ចង់ឱ្យព្រះអានន្ទធ្វើជាអ្នកបម្រើផ្ទាល់របស់ទ្រង់ ព្រះអានន្ទបាននិយាយថា ទ្រង់នឹងទទួលតំណែងនេះ ប៉ុន្តែមានតែលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ។ លក្ខខណ្ឌ ៤ យ៉ាង ទី១ គឺ ព្រះពុទ្ធមិនត្រូវប្រគេនអាហារណាដែលព្រះអង្គបានទទួល ឬ អាវផាយណាមួយឡើយ មិនត្រូវឱ្យព្រះអង្គមានកន្លែងស្នាក់នៅពិសេសណាមួយឡើយ ហើយព្រះអង្គមិនត្រូវទៅជាមួយព្រះពុទ្ធ នៅពេលទទួលការនិមន្ត ។ ដល់ផ្ទះប្រជាជន ។ ព្រះអានន្ទ​បាន​ទទូច​ចំពោះ​លក្ខខណ្ឌ​ទាំង​បួន​នេះ ព្រោះ​ព្រះអង្គ​មិន​ចង់​ឲ្យ​មនុស្ស​គិត​ថា​ខ្លួន​បម្រើ​ព្រះពុទ្ធ​ដោយ​ចង់​បាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ។ លក្ខខណ្ឌ​៤​យ៉ាង​ចុង​ក្រោយ​គឺ​ទាក់ទង​នឹង​បំណង​ប្រាថ្នា​របស់​ព្រះអានន្ទ​ដែល​ចង់​ជួយ​ក្នុង​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ព្រះធម៌ ។ លក្ខខណ្ឌ​ទាំង​នោះ​គឺ​ថា បើ​គេ​និមន្ត​ទៅ​បិណ្ឌបាត​ក៏​អាច​ផ្ទេរ​ការ​អញ្ជើញ​ទៅ​កាន់​ព្រះពុទ្ធ​បាន​ដែរ ។ ថាប្រសិនបើមនុស្សមកពីតំបន់ឆ្ងាយដើម្បីមើលព្រះពុទ្ធទ្រង់នឹងមានឯកសិទ្ធិណែនាំពួកគេ ។ ប្រសិនបើព្រះអង្គមានសេចក្តីសង្ស័យអំពីព្រះធម៌ ព្រះអង្គគួរតែអាចនិយាយជាមួយព្រះពុទ្ធអំពីរឿងទាំងនោះបានគ្រប់ពេលវេលា ហើយប្រសិនបើព្រះពុទ្ធទ្រង់សំដែងព្រះធម្មទេសនាក្នុងកាលដែលព្រះអង្គអវត្តមាន ព្រះអង្គនឹងនិយាយឡើងវិញនៅពេលក្រោយ ។ ព្រះពុទ្ធញញឹមទទួលយកលក្ខខណ្ឌទាំងនេះ ហើយដូច្នេះបានចាប់ផ្តើមទំនាក់ទំនងរវាងបុរសទាំងពីរដែលនឹងមានរយៈពេលម្ភៃប្រាំឆ្នាំខាងមុខ ។

ព្រះអានន្ទប្រសូតនៅក្រុងកបិលវ័ធ ហើយត្រូវជាបងប្អូនជីដូនមួយរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ជាបុត្ររបស់ព្រះអមិថុន្តា ត្រូវជាប្អូនបង្កើតរបស់ព្រះពុទ្ធ ព្រះនាម ព្រះ​បាទសុទ្ធោទនៈ ។ វាគឺជាអំឡុងពេលដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់យាងត្រឡប់ទៅកាន់ក្រុងកបិលវត្ថា វិញ បន្ទាប់ពីការត្រាស់ដឹងរបស់ព្រះអង្គ ព្រះអានន្ទ រួមជាមួយព្រះអនុជរបស់ព្រះអង្គ និងព្រះនាងទេវតា ដែលជាបងប្អូនជីដូនមួយរបស់ព្រះអង្គ បានចូលបួសជាព្រះសង្ឃ ។ គាត់បានបង្ហាញថាគាត់ជាសិស្សដែលមានឆន្ទៈ និងឧស្សាហ៍ព្យាយាម ហើយក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ គាត់បានក្លាយជាអ្នកឈ្នះរង្វាន់ ។ ជីវិតរបស់ព្រះសង្ឃបានផ្តល់ឱ្យអានន្ទនូវសុភមង្គលដ៏អស្ចារ្យនិងធម្មជាតិស្ងប់ស្ងាត់របស់គាត់មានន័យថាគាត់ត្រូវបានកត់សម្គាល់តិចតួចដោយអ្នកដទៃរហូតដល់គាត់ត្រូវបានជ្រើសរើសឱ្យធ្វើជាអ្នកថែរក្សាផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ព្រះពុទ្ធ ។ ខណៈពេលដែលមនុស្សមួយចំនួនអភិវឌ្ឍគុណសម្បត្ដិដែលនាំទៅដល់ការត្រាស់ដឹងតាមរយៈការធ្វើសមាធិឬការសិក្សាព្រះអានន្ទបានធ្វើវាតាមរយៈសេចក្ដីស្រឡាញ់និងការយកចិត្តទុកដាក់ដែលគាត់មានចំពោះអ្នកដទៃ ។ មុនពេលព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វានចុងក្រោយ ព្រះអានន្ទចាប់ផ្តើមយំដោយពោលទៅកាន់ខ្លួនឯងថា “បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ខ្ញុំនៅតែជាអ្នករៀន នៅតែត្រូវធ្វើច្រើន លោកគ្រូក៏សោយទិវង្គតទៅ ព្រះអង្គដែលមានចិត្តមេត្តាចំពោះខ្ញុំ” ។ ព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ហៅព្រះអានន្ទមកក្នុងវត្ត ហើយបានធានាដល់ព្រះអង្គថា ព្រះអង្គបានចម្រើនស្មារតីដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុត តាមរយៈសេចក្តីមិនអាត្មានិយម និងសេចក្តីស្រឡាញ់ ហើយថាប្រសិនបើព្រះអង្គប្រឹងប្រែងបន្តិចទៀតព្រះអង្គនឹងបានត្រាស់ដឹង ។

ម្នាលអានន្ទ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កុំយំសោក បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន តថាគត​មិនបាន​ប្រាប់​ហើយ​ថា របស់​ទាំង​ឡាយ​ដែល​គួរ​ជាទី​គាប់ចិត្ត ក៏​ប្រែប្រួល អាស្រ័យ​ដោយ​សេចក្តី​ជ្រះថ្លា និង​មិន​ទៀង ដូច្នេះ ធ្វើដូចម្តេច ទើបមិន​រលត់ទៅ? ម្នាលអានន្ទ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន សេចក្តីសប្បុរស ដោយកាយ វាចា និងចិត្ត ប្រកបដោយធម៌ ប្រកបដោយសេចក្តីជ្រះថ្លា អស់ពីចិត្ត ប្រកបដោយសេចក្តីជ្រះថ្លា ប្រកបដោយសេចក្តីជ្រះថ្លា ម្នាលអានន្ទ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន សូមព្រះអង្គ​ធ្វើ​នូវ​កុសល​ច្រើន​ហើយ សូមព្រះអង្គ​ប្រោស​ឲ្យ​បាន​នូវ​សេចក្តី​សៅហ្មង ។

ការមិនគិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ព្រះអានន្ទ បង្ហាញដោយវិធីបីយ៉ាង គឺតាមរយៈការបម្រើដល់ព្រះពុទ្ធ តាមរយៈសេចក្តីសប្បុរសដ៏មិនចេះនឿយហត់របស់ព្រះអង្គចំពោះសិស្សានុសិស្ស ទាំងអ្នកបួស ទាំងអ្នកបួស និងចំពោះកូនចៅជំនាន់ក្រោយ តាមរយៈតួនាទីដ៏សំខាន់ដែលព្រះអង្គមានក្នុងការថែរក្សា និងបញ្ជូនបន្ត ។ ព្រះធម៌ ។

ក្នុងនាមព្រះអានន្ទដែលជាបុគ្គលរបស់ព្រះពុទ្ធបានខិតខំរំដោះព្រះពុទ្ធពីសកម្មភាពរបស់មនុស្សលោកឱ្យបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីទ្រង់អាចផ្តោតការបង្រៀនព្រះធម៌ និងជួយមនុស្សបាន ។ ដល់ទីបញ្ចប់ ទ្រង់លាង និង ប្រោសអាវ របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ រៀបចំកន្លែងរស់នៅ លាងជើង ម៉ាស្សាខ្នង ហើយពេលកំពុងសមាធិ ឬនិយាយ ឈរនៅខាងក្រោយ រក្សាកង្ហារត្រជាក់ ។ ព្រះអង្គ​បាន​ដេក​នៅ​ជិត​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដើម្បី​នៅ​នឹង​ដៃ​ជា​និច្ច ហើយ​អម​ដំណើរ​ព្រះអង្គ​ពេល​ដែល​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​គង់​នៅ​ជុំវិញ​វត្ត ។ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ហៅព្រះសង្ឃដែលព្រះពុទ្ធប្រាថ្នាចង់ឃើញ និងឃាត់មនុស្សចេញ នៅពេលដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់សព្វព្រះហឫទ័យ សម្រាក ឬនៅម្នាក់ឯង ។ ក្នុងតួនាទីជាអ្នកបម្រើ លេខា ដើរទៅណាមកណារវាងគ្នានិងគ្នានោះ ព្រះអានន្ទតែងតែអត់ធ្មត់ មិនចេះនឿយហត់ និងមិនរអាក់រអួល ជាធម្មតាគិតទុកជាមុននូវសេចក្តីត្រូវការរបស់ព្រះពុទ្ធ ។

ទោះបីកិច្ចការសំខាន់របស់ព្រះអានន្ទ គឺថែរក្សាសេចក្តីត្រូវការរបស់ព្រះពុទ្ធក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គតែងតែមានពេលសម្រាប់បម្រើអ្នកដទៃផងដែរ ។ គាត់តែងតែនិយាយស្តីអំពីព្រះធម៌ ហើយពិតជាគ្រូដ៏ប៉ិនប្រសប់បែបនេះ គឺជាគាត់ដែលពេលខ្លះព្រះពុទ្ធនឹងសុំឱ្យគាត់និយាយជំនួសគាត់ ឬបញ្ចប់សុន្ទរកថាដែលគាត់បានចាប់ផ្តើម ។ សម្រាកពេលរសៀល ព្រះអានន្ទ ឆ្លៀតពេលទំនេរ ដើម្បីទៅសួរសុខទុក្ខអ្នកជម្ងឺ ជជែកគ្នា លើកទឹកចិត្ត ឬរកថ្នាំឱ្យពួកគេ ។ ពេល​ឮ​ថា​គ្រួសារ​ក្រីក្រ​លំបាក​រក​កូន​ប្រុស​ពីរ​នាក់ ។ ដោយដឹងថាក្មេងប្រុសទាំងនោះប្រឈមមុខនឹងអនាគតដ៏ក្រៀមក្រំ និងមានអារម្មណ៍ថាត្រូវធ្វើអ្វីមួយដើម្បីជួយពួកគេ អានន្ទបានទទួលការអនុញ្ញាតពីព្រះពុទ្ធឱ្យតែងតាំងពួកគេ ដូច្នេះផ្តល់ឱកាសដល់ពួកគេក្នុងជីវិត ។

ជីវិត​ក្នុង​សង្ខារ​មិន​ងាយ​ស្រួល​សម្រាប់​ភិក្ខុនី ។ ព្រះសង្ឃភាគច្រើននៅឆ្ងាយពីពួកគេមិនចង់មានការល្បួង ។ អ្នកខ្លះថែមទាំងរើសអើងទៀតផង ។ ម៉្យាងវិញទៀត អានន្ទ តែងតែត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីជួយពួកគេ ។ គឺគាត់ជាអ្នកលើកទឹកចិត្តព្រះពុទ្ធឱ្យបួសជាដូនជីដំបូង គាត់តែងតែប្រុងប្រៀបប្រៀនប្រដៅព្រះធម៌ដល់ដូនជី និងឧបាសក និងលើកទឹកចិត្តពួកគេក្នុងការបដិបត្តិ ហើយជារឿយៗពួកគេតែងតែស្វែងរកព្រះអង្គ ព្រោះតែអាណិតដល់ពួកគេ ។

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់មានបន្ទូលថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ម្នាលអានន្ទ ជាបុគ្គលដែលធ្លាប់បានស្តាប់ធម៌ច្រើន មានសតិល្អ ជាអ្នកចេះដឹង លំដាប់លំដោយនៃអ្វីដែលខ្លួនចងចាំ ហើយជាអ្នកមានថាមពល ។ ព្រះពុទ្ធមិនអាចសរសេរបានទេ ទោះបីការសរសេរត្រូវបានគេដឹងនៅពេលនោះក៏ដោយ ក៏វាត្រូវបានគេប្រើតិចតួចដែរ ។ ទាំងក្នុងជីវិត និងអស់ជាច្រើនសតវត្សបន្ទាប់ពីបរិនិព្វានចុងក្រោយ សម្ដីរបស់គាត់បានតាំងចិត្តក្នុងការចងចាំ ហើយបញ្ជូនពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត ។ ការចងចាំមានការរីកចម្រើនខ្លាំងរបស់ព្រះអានន្ទ បូកនឹងការដែលព្រះអង្គគង់នៅខាងព្រះពុទ្ធជាប់ជានិច្ច មានន័យថា ព្រះអង្គមានទំនួលខុសត្រូវខ្ពស់លើការរក្សា និងបញ្ជូនព្រះពុទ្ធដីកា ។ ដោយហេតុនេះ មិនមែនមានន័យថា ព្រះអានន្ទ ចងចាំព្រះពុទ្ធដីកា របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទេ នេះនឹងមិនអាចទៅរួច ឬចាំបាច់ឡើយ ព្រោះថា ការយល់ព្រះធម៌ មិនមែនអាស្រ័យទៅលើការរៀបចំពាក្យ និងប្រយោគទេ គឺអាស្រ័យទៅលើការយល់អត្ថន័យនៃពាក្យ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ព្រះអានន្ទបានចងចាំនូវខ្លឹមសារនៃអ្វីដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់មានបន្ទូល ដែលទ្រង់បានមានបន្ទូល ជាពិសេសឃ្លាសំខាន់ ឬលេចធ្លោ ប្រដូច ឬប្រស្នាដែលប្រើ និងជាលំដាប់ដែលគំនិតទាំងអស់ត្រូវបានបង្ហាញ ។ ព្រះអានន្ទ​នឹង​និយាយ​ឡើងវិញ​នូវ​អ្វី​ដែល​ខ្លួន​បាន​ឮ និង​ចងចាំ​ដល់​អ្នក​ដទៃ ហើយ​បន្តិច​ម្ដងៗ​ការ​បង្រៀន​ផ្ទាល់​មាត់​ដ៏​ធំ​មួយ​បាន​បង្កើត​ឡើង ។ មាន​ន័យ​ថា មនុស្ស​ដែល​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​វត្តមាន​របស់​ព្រះពុទ្ធ​អាច​ស្តាប់​ការ​ប្រៀនប្រដៅ​របស់​ព្រះអង្គ​ដោយ​មិន​ចាំបាច់​មាន​សៀវភៅ ឬ​ការ​ចាំបាច់​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​ផ្លូវ​ឆ្ងាយ ។

បន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធបរិនិព្វានជាចុងក្រោយ ព្រះសង្ឃ ៥០០ អង្គបានត្រាស់ដឹងនៅ ក្រុង​រាជគ្រឹះ ក្នុងគោលបំណងប្រមូលនូវរាល់ការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ យកមកចងក្រងទុកក្នុងការចងចាំ ដើម្បីទុកចែកជូនកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ។ ម្នាលអានន្ទ ព្រោះព្រះអង្គ​ស្គាល់​ធម៌​ច្រើន ទើប​ព្រះអានន្ទ​មាន​ព្រះភាគ ប៉ុន្តែ​ព្រះអង្គ​មិនទាន់​បាន​ត្រាស់ដឹង​នៅឡើយ ។ ឥឡូវនេះ គាត់លែងត្រូវការមើលតាមសេចក្តីត្រូវការរបស់ព្រះពុទ្ធទៀតហើយ គាត់មានពេលច្រើនដើម្បីធ្វើសមាធិ ដូច្នេះហើយគាត់ចាប់ផ្តើមបដិបត្តិធម៌ដោយការឧស្សាហ៍ព្យាយាមពិសេស ដោយសង្ឃឹមថាគាត់អាចបានត្រាស់ដឹងមុនពេលធ្វើ​សង្គាយនាចាប់ផ្តើម ។ ពេល​វេលា​សម្រាប់​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​ធ្វើ​សង្គាយនា​កាន់​តែ​ខិត​ចូល​មក​ដល់ គាត់​បាន​បដិបត្តិធម៌​កាន់​តែ​ខ្លាំង ។ នៅពេលល្ងាចនៅមុខធ្វើ​សង្គាយនា គាត់បានអង្គុយសមាធិដោយជឿជាក់ថាគាត់នឹងមិនអាចបានត្រាស់ដឹងនៅព្រឹកបន្ទាប់ ។ ដូច្នេះ​ហើយ គាត់​បាន​បោះបង់​ចោល ហើយ​សម្រេច​ចិត្ត​ដេក​លក់ ។ ពេល​ក្បាល​ប៉ះ​នឹង​ខ្នើយ គាត់​បាន​ត្រាស់​ដឹង ។ ព្រះអានន្ទត្រូវបានស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅក្នុងធ្វើ​សង្គាយនានៅថ្ងៃបន្ទាប់ ហើយក្នុងប៉ុន្មានខែបន្ទាប់ ព្រះអង្គបានសូត្រធម្មទេសនារាប់ពាន់ដែលព្រះអង្គបានស្តាប់ ហើយចាប់ផ្តើមសូត្រម្តងៗដោយពាក្យថា 'ខ្ញុំបានឮដូច្នេះ' (Evam me sutam) ។ ដោយ​សារ​តែ​ការ​ចូល​រួម​ចំណែក​យ៉ាង​ច្រើន​ក្នុង​ការ​រក្សា​ព្រះ​ធម៌ ព្រះ​អានន្ទ​ជួន​កាល​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា​អ្នក​រក្សា​ព្រះ​ធម៌ ។ ដោយ​សារ​គុណ​សម្បត្តិ​នៃ​ចិត្ត​សប្បុរស ការ​អត់ធ្មត់ និង​ការ​ជួយ​ជ្រោមជ្រែង​របស់​ព្រះអង្គ ព្រះ​អានន្ទ ជា​មនុស្ស​កម្រ​មួយ​រូប​ដែល​ហាក់​ដូច​ជា​អាច​ចុះ​សម្រុង​ជាមួយ​មនុស្ស​គ្រប់​គ្នា និង​ដែល​គ្រប់​គ្នា​ចូល​ចិត្ត ។ មុនពេលបរិនិព្វានចុងក្រោយ ព្រះពុទ្ធបានសរសើរព្រះអានន្ទក្នុងក្រុមព្រះសង្ឃ ដោយអរព្រះគុណព្រះអង្គចំពោះមិត្តភាព និងការបម្រើដ៏ស្មោះស្ម័គ្រជាច្រើនឆ្នាំរបស់ព្រះអង្គ ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ បុគ្គល​ដែល​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ច្បាស់​ក្នុង​អតីត​ព្រះពុទ្ធ​មាន​ព្រះភាគ ដូច​ព្រះអានន្ទ ដូច​នឹង​អ្នក​ទាំងឡាយ​នឹង​បាន​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​ព្រះពុទ្ធ​ក្នុង​អនាគតកាល អានន្ទ ជាអ្នក​ឈ្លាសវៃ ទ្រង់​ត្រាស់​ដឹង​ថា កាល​ណា​ជា​វេលា​សមគួរ​ដល់​ភិក្ខុ ភិក្ខុនី ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ឧបាសក ឧបាសិកា ឧបាសក ឧបាសិកា អ្នកដឹកនាំនិកាយដទៃ ឬសិស្ស មកគាល់តថាគត ម្នាលអានន្ទ ម្នាលអានន្ទ ប្រកបដោយធម៌ ៤ យ៉ាង អស្ចារ្យ ៤ យ៉ាង តើដូចម្តេច ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បើភិក្ខុមួយក្រុមមកគាល់ព្រះអានន្ទ ក៏មានសេចក្តីត្រេកអរនឹងភ្នែក របស់​គាត់ ហើយ​ពេល​ដែល​គាត់​បង្រៀន​ធម៌​ដល់​គេ​ក៏​ពេញ​ចិត្ត ហើយ​ពេល​ដែល​គាត់​បញ្ចប់​ក៏​ខក​ចិត្ត​ដែរ ។​ ដូន​ជី ឧបាសក និង​ឧបាសក​ក៏​ដូច​គ្នា​ដែរ» ។

មិនដឹងព្រះអានន្ទសោយទីវង្គត់នៅពេលណា ឬនៅទីណាទេ ប៉ុន្តែតាមទំនៀមទម្លាប់ ទ្រង់គង់នៅរហូតដល់ចាស់ទុំ ។ នៅពេលដែល Fa Hien ដែលជាអ្នកធម្មយាត្រាចិនដ៏ល្បីល្បាញបានទៅលេងប្រទេសឥណ្ឌាក្នុងសតវត្សទី ៥ នៃគ្រិស្តសករាជ គាត់បានរាយការណ៍ថាបានឃើញចេតិយដែលមានផេះរបស់ព្រះអានន្ទហើយជាពិសេសដូនជីមានការគោរពយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការចងចាំរបស់គាត់ ។

ឯកសារ​យោង កែប្រែ

ព្រះត្រៃបិដក > វិនយបិដក > ចូឡវគ្គ > បញ្ចសតិកក្ខន្ធកៈ > ពោល​អំពី​សិក្ខាបទ​តូច​និង​តូច​ដោយ​លំដាប់ (សៀវភៅភាគ ១១ ទំព័រទី ៣៦៩)

ព្រះត្រៃបិដក > សុត្តន្តបិដក > អង្គុត្តរនិកាយ > បញ្ចកនិបាត > តតិយបណ្ណាសក > ផាសុវិហារវគ្គ > អានន្ទសូត្រ ទី​ ៦ (សៀវភៅ​ភាគ ៤៥ ទំព័រ​ទី ១១)