កូឡុំប៊ី
ប្រទេសកូឡុំប៊ី ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋកូឡុំប៊ី (ភាសាអេស្ប៉ាញ៖ República de Colombia) គឺជាប្រទេសឆ្លងទ្វីបមួយស្ថិតនៅទ្វីបអាមេរិកខាងត្បូង និងមានទឹកដីក្រៅស្រុកមួយនៅទ្វីបអាមេរិកខាងជើង។ វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងសមុទ្រការ៉ាអ៊ីបនៅភាគខាងជើង ប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡានៅភាគខាងកើត ប្រេស៊ីលនៅភាគអាគ្នេយ៍ ប្រទេសអេក្វាឌ័រ និងប៉េរូនៅភាគខាងត្បូង មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកនៅភាគខាងលិច និងប្រទេសប៉ាណាម៉ានៅភាគពាយព្យ។ ប្រទេសកូឡុំប៊ីមានដែនដីនាយកដ្ឋានចំនួន ៣២ និងរដ្ឋធានីឈ្មោះ បូកូតា ដែលត្រូវជាទីក្រុងធំបំផុតក្នុងប្រទេស។ វាបានគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ១,១៤១,៧៤៨ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានប្រជាជនចំនួន ៥០ លាននាក់។ បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែបរបស់ប្រទេសកូឡុំប៊ីបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីឥទ្ធិពលនៃអរិយធម៌អាមឺរិនឌិនផ្សេងៗ (វប្បធម៌ជនជាតិដើម) ការចូលមកតាំងទីលំនៅរបស់ជនជាតិអឺរ៉ុប ទាសករអាហ្វ្រិក និងអន្តោប្រវេសន៍ផ្សេងៗមកពីទ្វីបអឺរ៉ុប និងមជ្ឈិមបូព៌ា។ ភាសាអេស្ប៉ាញគឺជាភាសាផ្លូវការរបស់ប្រទេស ហើយក្រៅពីនេះ វាមានភាសានិយាយជាង ៧០ ភាសាបន្ថែមទៀត។
| República de Colombia (ភាសាអេស្ប៉ាញ) | |
|---|---|
បាវចនា "Libertad y Orden" (ភាសាអេស្ប៉ាញ) ខ្មែរ៖ សេរីភាព និងសណ្តាប់ធ្នាប់) | |
.svg) ទីតាំងប្រទេសកូឡុំប៊ី (ក្រហម) នៅលើភូគោល | |
| រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត | បូកូតា 4°35′N 74°4′W / 4.583°N 74.067°W |
| ភាសាផ្លូវការ | ភាសាអេស្ប៉ាញ |
| ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០១៨[១]) |
|
| សាសនា (ឆ្នាំ ២០១៨)[២] |
|
| រដ្ឋាភិបាល | រដ្ឋឯកភូត សាធារណរដ្ឋប្រធានាធិបតីនិយម |
| អ៊ីវ៉ាន ឌូកេ ម៉ារកេស | |
| ម៉ារតា លូស៊ីយ៉ា រ៉ាមីរ៉េស | |
| នីតិបញ្ញត្តិ | សមាជ |
| ព្រឹទ្ធសភា | |
| សភាតំណាងរាស្ត្រ | |
| ទទួលឯករាជ្យពីអេស្ប៉ាញ | |
| ២០ កក្កដា ១៨១០ | |
- ទទួលស្គាល់ | ៧ សីហា ១៨១៩ |
- ឯកភូតនីយកម្មចុងក្រោយ | ១៨៨៦ |
- កាត់ទឹកដីមួយភាគពីប្រទេសប៉ាណាម៉ា | ១៩០៣ |
| ៤ កក្កដា ១៩៩១ | |
| ក្រឡាផ្ទៃ | |
- ផ្ទៃសរុប | ១,១៤១,៧៤៨ គ.ម២ (ទី២៥) |
- ផ្ទៃទឹក (%) | ២.១ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៥)[៣] |
| ប្រជាជន | |
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០) |  ៥០,៣៧២,៤២៤[៤] (ទី២៨) |
- ដង់ស៊ីតេ | ៤២.២៣ នាក់/គ.ម២ (ទី១៧៣) |
| GDP (PPP) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០) |
- សរុប | ៨២៧.៦៦២ ពាន់លានដុល្លារ[៥] (ទី៣១) |
- ក្នុងម្នាក់ | ១៦,២៦៤ ដុល្លារ[៥] |
| GDP (ចារឹក) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០) |
- សរុប | ៣៤៣.១៧៧ ពាន់លានដុល្លារ[៥] (ទី៣៨) |
- ក្នុងម្នាក់ | ៦,៧៤៤ ដុល្លារ[៥] |
| ជីនី (២០១៩) |  ៥១.៣[៦]ខ្ពស់ |
| HDI (២០១៩) |  ០.៧៦៧[៧]ខ្ពស់ · ទី៨៣ |
| រូបិយវត្ថុ | ប៉េសូកូឡុំប៊ី (COP) |
| ល្វែងម៉ោង | UTC−៥[b] (COT) |
| ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ | dd-mm-yyyy (ស.រ.) |
| ទិសបើកបរ | ស្តាំ |
| កូដហៅទូរស័ព្ទ | +៥៧ |
| ដែនកម្រិតខ្ពស់ | .co |
កូឡុំប៊ីគឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមមហាប្រទេសចម្រុះចំនួនដប់ប្រាំពីរនៅលើពិភពលោក ហើយមានកម្រិតជីវចម្រុះខ្ពស់បំផុតទីពីរនៅលើពិភពលោក។[៨] ទឹកដីរបស់វាបានគ្របដណ្តប់លើព្រៃលិចទឹកអាម៉ាហ្សូន តំបន់ខ្ពង់រាប វាលស្មៅ និងវាលខ្សាច់ ហើយវាជាប្រទេសតែមួយគត់នៅអាមេរិកខាងត្បូងដែលមានឆ្នេរសមុទ្រ និងកោះជាច្រើននៅតាមបណ្តោយមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកផង និងប៉ាស៊ីហ្វិកផង។
កូឡុំប៊ីគឺជាសមាជិកនៃអង្គការកម្រិតពិភពលោក និងតំបន់សំខាន់ៗដូចជា៖ អង្គការសហប្រជាជាតិ អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក អង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍន៍ (OECD) អង្គការរដ្ឋអាមេរិកាំង (OAS) សម្ព័ន្ធភាពប៉ាស៊ីហ្វិក សហគមន៍អង់ឌីន និងជាដៃគូសកលមួយរបស់អង្គការណាតូ។ សេដ្ឋកិច្ចចម្រុះរបស់វាគឺធំជាងគេទីបីនៅអាមេរិកខាងត្បូង ជាមួយនឹងស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងការរំពឹងទុកកំណើនអំណោយផលរយៈពេលវែង។[៩]
និរុត្តិសាស្ត្រ
កែប្រែសាធារណរដ្ឋ កូឡុំប៊ី ឬ ប្រទេសកួឡុំប៊ី មានឈ្មោះជាភាសាអេស្ប៉ាញ Colombia (កូឡុំបីអា)។ ឈ្មោះនេះរំឮកលោកកូលំបូស ដែលជាបុគ្គល មកពីទ្វីបអឹរ៉ុប ដែលបានរកឃើញ ទ្វីបអាមេរិច នៅ ឆ្នាំ១៤៩២ ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ
កែប្រែ| ផ្នែកនេះទទេ។ អ្នកអាចជួយបានដោយបន្ថែមព័ត៌មាន។ |
ភូមិសាស្ត្រ
កែប្រែប្រទេសកូឡុំប៊ី មានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ៤២,៨៨៨,៥៩២នាក់[១០] ហើយ ជាប្រទេសទីបីរ ដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេ នៃអាមេរិកាឡាទីន បន្ទាប់ពី ប្រទេសម៉ិចស៊ិកូ និង ប្រទេសប្រេស៊ីល ។
រាជធានីរបស់ប្រទេសកូឡុំប៊ី គឺទីក្រុងបូកូតា ។ ទីក្រុងមេដេលីន ជាទីក្រុងធំជាងគេទីពីរ ហើយជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏ធំផងដែរ ។ ទីក្រុងធំជាងគេទីបីរ គឺទីក្រុងកាលី ស្ថិតនៅតំបន់ហ្គួហ្គា នៃប្រទេសកូឡុំប៊ី ។
ទីក្រុងសំខាន់របស់ប្រទេសនេះ ស្ថិតនៅឆ្នេរ ការីប៊ាន គឺ ទីក្រុងបារានខ្ជួឡា ហើយ វាជាកំពុងផែអន្ដរជាតិផងដែរ។ សីតុណ្ហភាពរបស់ប្រទេសកូឡុំប៊ី ផ្លាស់ប្ដូរខ្ពស់និងសីតុណ្ហភាពមានការផ្លាស់ប្ដូរតាមតំបន់ ។
តំបន់ដែលស្ថិត នៅជុំវិញភ្នំអែនដេស គឺត្រជាក់ជាង នៅតាមតំបនឆ្នេរ ពីរព្រោះសីតុណ្ហភាពមានកំពស់ខុសគ្នា ។ ប្រទេសកូឡុំប៊ីមានដំនាំផ្លែឈើ បន្លែ និងសត្វជាច្រើនប្រភេទ ។ ប្រទេសនេះមានវាយ មានភ្នំ និង មានព្រៃដូច ព្រៃអាម៉ាសួន។
ព្រំដែន
កែប្រែប្រទេសដែលមានព្រំប្រទល់ ជាដីគោក ជាមួយ ប្រទេសកូឡុំប៊ីមាន៖
- ប្រទេសវីណេហ្ស៊ូអេឡា ខាងកើត ។
- ប្រទេសប្រេស៊ីល អាគ្នេយ៏ ។
- ប្រទេសប៉េរូ ខាងត្បួង ។
- ប្រទេសអេក្វាទ័រ និរតី
- ប្រទេសប៉ាណាម៉ា ខាងលិច
ប្រទេសដែលមានព្រំប្រទល់ ជាមួយប្រទេសកូឡុំប៊ី ខាងសមុទ្រមាន៖
- ប្រទេសនីការ៉ាហ្គ័រ ។
- ប្រទេសប៉ាណាម៉ា ។
- ប្រទេសកូស្តារីកា ។
- ប្រទេសហ្គ័រតេម៉ាឡា ។
- ប្រទេសហុងឌុយរាស។
- ប្រទេសចាម៉ៃកា។
- ប្រទេសហៃទី
- សាធារណៈរដ្ឋឌូមីនីខឹន។
នយោបាយ និងរដ្ឋាភិបាល
កែប្រែ| ផ្នែកនេះទទេ។ អ្នកអាចជួយបានដោយបន្ថែមព័ត៌មាន។ |
ប្រជាសាស្រ្ត
កែប្រែភាគច្រើននៃចំនួនប្រជាជនកូឡុំប៊ីត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីពិភពលោកចាស់ និងកូនចៅរបស់ពួកគេ លាយឡំជាមួយប្រជាជនជនជាតិដើមភាគតិច។ បន្ទាប់ពីសម័យដំបូងនៃការសញ្ជ័យ និងការធ្វើអន្តោប្រវេសន៍របស់អេស្ប៉ាញ រលកនៃអន្តោប្រវេសន៍ និងការតាំងទីលំនៅរបស់ជនមិនមែនជនជាតិដើមភាគតិចបានកើតឡើងជិតប្រាំមួយសតវត្សមកហើយ ហើយបន្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ធាតុថ្មីបំផុត និងថ្មីៗបំផុតនៃទំនៀមទម្លាប់ ភាសា និងសាសនារបស់ជនអន្តោប្រវេសន៍បានរួមបញ្ចូលគ្នាដើម្បីបង្កើតជាវប្បធម៌កូឡុំប៊ី ហើយដូច្នេះ អត្តសញ្ញាណកូឡុំប៊ីសម័យទំនើប។
ជនជាតិកូឡុំប៊ីភាគច្រើនមានដើមកំណើតអេស្ប៉ាញ ដែលមានដើមកំណើតនៅដើមសតវត្សទី 16 នៅពេលដែលកូឡុំប៊ីជាផ្នែកមួយនៃអាណាចក្រអេស្ប៉ាញ។ ក្រោយមក ក្នុងកំឡុងសតវត្សទី 19 និងទី 20 ពលរដ្ឋអឺរ៉ុប និងមជ្ឈិមបូព៌ាបានធ្វើចំណាកស្រុកទៅកាន់ប្រទេសកូឡុំប៊ី ជាពិសេសប្រទេសលីបង់ និងអ៊ីតាលី។ រួមមាន អាល្លឺម៉ង់ បារាំង អង់គ្លេស ព័រទុយហ្គាល់ ប៉ូឡូញ លីទុយអានី ឡាតវី ក្រិក បែលហ្សិក ស្វីស ហូឡង់ ឆេក អាមេនី រុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន ក្រូអាត ប៉ាឡេស្ទីន ស៊ីរី ហ្ស៊កដានី ចិន និងផ្សេងៗទៀត[១១][១២][១៣].
សេដ្ឋកិច្ច
កែប្រែដំណឹកជញ្ជូន
កែប្រែ
សំរាប់ការដឹកជញ្ជួនផ្នែកភាគច្រើននៃប្រទេសកូឡុំប៊ីគឺទំនើបនិងប្រទេសនេះមានផ្លូវច្រើន។ ទីក្រុងធំៗទាំងអស់មានប្រលានយន្ដហោះ និង មានកំពុងផែមួយចំនួនស្ថិតនៅមហាសមុទ្រទាំងពីរមានមហាសមុទ្រ ប៉ាស៊ីភិច និង មហាសមុទ្រអាតឡង់ទិច ។ ដោយសារតែប្រទេសកូឡុំប៊ីជាប្រទេសដែលធំ និង មានភ្នំជាច្រើន ហើយប្រឡានយន្ដហោះមានសារៈសំខាន់ណាស់សំរាប់ប្រទេសនេះ។ មានតំបន់មួយចំនួនដូចជាអាម៉ាស៊ួនហ្វរែស ដែលជាកន្លែងដែលមានសារៈសំខាន់ហើយមធ្យោបាយនៃការដឹកជញ្ជួនគឺត្រូវធ្វើដំនើរតាមទន្លេ។ ·ផ្លូវៈ មហាវិថីប៉ានអាមេរិចស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងអាមេរិចក្នុងប្រទេសកូឡុំប៊ី។ អ្នកអាចទៅឆ្ងាយទៅទីរ៉ាដេហ្វួហ្គូក្នុងឆីឡេដោយតាមផ្លូវនេះ។ ផ្លូវដែលសំខាន់បំផុតគឺ មហាវិថី បូកូតា- មេដាលីន, មហាវិថី បូកូតា-ឆាលី, មហាវិថី បូកូតា-កុកុតា, មហាវិថី បូកូតា-បារានខ្យួឡា ហើយនិងមួយចំនួនទៀតធ្វើការភ្ជាប់ទៅទីក្រុងធំៗដូចជា មេដេលីន, ឆាលី, បារានខ្យួឡា និងចាតាហ្គេណា ដេអ៊ីនដាស ជាមួយនិងផ្លូវសំខាន់ដទៃទៀត។អ្នកអាចធ្វើ ដំនើរពីរបូកូតាទៅ ការាកាស , វេនេហ៊ួឡានិង ខ្យួតូ,អេខ្យួឌ័រ។ ទីក្រុងធំៗជាច្រើនមានចំនតឡានក្រុង។ ·ប្រឡានយន្ដហោះ វាគឺចំនុចសំខាន់ណាស់ចំពោះប្រឡាណយន្ដហោះនៅក្នុងប្រទេសកូឡុំប៊ី និងទីក្រុងសំខាន់ៗមួយចំនួនសុទ្ធតែមានប្រឡានយន្ដហោះទាំងអស់។ ប្រឡានយន្ដហោះអន្ដរជាតិអ៊ីឌួរាឌួ នៅក្នុង ទីក្រុងបូកូតាជាប្រឡានយន្ដហោះសំខាន់បំផុត ហើយបន្ទាប់គឺប្រឡានយន្ដហោះអន្ដរជាតិប៉ាលម៉ាស៊ីកានៅក្នុងទីក្រុងឆាលី។ ប្រឡានយន្ដហោះផ្សេងទៀតស្ថិតនៅ មេដេលីន, បារាខ្យួឡា, សានអាលដ្រែស និង ចាតាហ្គេណាដេអ៊ីនដាស។ ប្រឡានយន្ដហោះជាច្រើនរបស់ប្រទេសកូឡុំប៊ីមានការភ្ជាប់ជាមួយនិងអន្ដរជាតិដូចជាប្រទេសដែលស្ថិតនៅភាគខាងត្បួង និងខាងជើងអាមេរិច ហើយនិងទ្វីបអ៊ឺរ៉ុប។
វប្បធម៌
កែប្រែ| ផ្នែកនេះទទេ។ អ្នកអាចជួយបានដោយបន្ថែមព័ត៌មាន។ |
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedgrupos étnicos - ↑ "Religion affiliations in Colombia 2018". Statista.
- ↑ "Surface water and surface water change". OECD. Retrieved 12 កុម្ភៈ 2021.
- ↑ "(អេស្ប៉ាញ) ¿Cuántos somos?". Departamento Administrativo Nacional de Estadística (DANE). Archived from the original on 2020-03-27. Retrieved 12 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ ៥,០ ៥,១ ៥,២ ៥,៣ "World Economic Outlook Database: Colombia". មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ. October 2019. Retrieved 12 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate) – Colombia". ធនាគារពិភពលោក. Retrieved 12 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "2019 Human Development Report" (PDF). កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ. 2019. Retrieved 12 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "Megadiversidad". web.archive.org. 2013-10-29. Archived from the original on 2013-10-29. Retrieved 2021-10-30.
- ↑ "COLOMBIA JOINS THE OECD AND NATO". Staff Relocation Services México (in American English). 2018-07-16. Retrieved 2021-10-30.
- ↑ "ឌាណេ". Archived from the original on 2012-01-14. Retrieved 2010-04-27.
- ↑ "Conozca a los inmigrantes europeos que se quedaron en Colombia". Revista Diners | Revista Colombiana de Cultura y Estilo de Vida (in អេស្ប៉ាញ). 2020-07-02. Retrieved 2021-10-30.
- ↑ Vidal Ortega, Antonino (2015-12-01). "Los otros, sin patria: italianos en el litoral Caribe de Colombia a comienzos del siglo XX". Caravelle. Cahiers du monde hispanique et luso-brésilien (105): 153–175. ISSN 1147-6753. DOI:10.4000/caravelle.1822.
- ↑ Tovar Pinzón, Hermes (2001-03-03). "Emigración y éxodo en la historia de Colombia". Amérique Latine Histoire et Mémoire. Les Cahiers ALHIM. Les Cahiers ALHIM (3). ISSN 1777-5175. DOI:10.4000/alhim.522.
តំណភ្ជាប់ក្រៅ
កែប្រែ- អាលបេអ៊ីរូ រូដាស្ស Bogotá, the Gate and Hall of South America Archived 2008-05-20 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន. (នៅភាសាអង់គ្លេស) វ៉េប៖ Colombia Passport: Economics, Society and Culture in Colombia ទីក្រុងព្រះសិហានុ ប្រទេសកម្ភុជា ឆ្នាំ២០០៧។
- ប្រទេសកូឡុំប៊ីនៅភាសាខ្មែរ Archived 2010-02-16 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.។