ម៉ូណាកូ
ប្រទេសម៉ូណាកូ ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា ក្សត្របុរីម៉ូណាកូ (ភាសាបារាំង៖ Principauté de Monaco និងម៉ុងណេហ្កាស្ក៍៖ Prinçipatu de Mu̍negu) គឺជារដ្ឋបុរីអធិបតេយ្យមួយស្ថិតនៅតំបន់អឺរ៉ុបខាងលិច។ វាមានព្រំដែនជាប់ជាមួយប្រទេសបារាំងនៅភាគខាងជើង ខាងកើត និងខាងលិច និងសមុទ្រមេឌីទែរ៉ានេនៅភាគខាងត្បូង។ រដ្ឋនេះមានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ៣៨,៦៨២ នាក់ ហើយក្នុងនោះមាន ៩,៤៨៦ ជាជនជាតិម៉ុងណេហ្កាស្ក៍។ វាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកន្លែងថ្លៃបំផុត និងមានទ្រព្យសម្បត្តិស្ដុកស្តម្ភច្រើនបំផុតនៅលើពិភពលោក។[១១] ភាសាផ្លូវការរបស់រដ្ឋនេះគឺ ភាសាបារាំង។ លើសពីនេះ គ្រាមភាសាម៉ុងណេហ្កាស្ក៍ ភាសាអ៊ីតាលី និងភាសាអង់គ្លេស ត្រូវបាននិយាយ និងប្រើប្រាស់ដោយអ្នកស្រុកជាច្រើន។
| Principauté de Monaco (ភាសាបារាំង) Prinçipatu de Mu̍negu (ម៉ុងណេហ្កាស្ក៍) | |
|---|---|
.svg) ទីតាំងប្រទេសម៉ូណាកូ (ក្រហម) នៅលើភូគោល | |
| រាជធានី | ម៉ូណាកូ (រដ្ឋបុរី) 43°44′N 7°25′E / 43.733°N 7.417°E |
| តំបន់រដ្ឋបាលធំបំផុត | ម៉ុងតេការឡូ |
| ភាសាផ្លូវការ | ភាសាបារាំង[១] |
| ភាសាទូទៅ | |
| ក្រុមជនជាតិ | |
| សាសនា | ៨៦.០% គ្រិស្តសាសនា —៨០.៩% រ៉ូម៉ាំងកាតូលិក (ផ្លូវការ)[២] —៥.១% និកាយគ្រិស្តផ្សេងៗទៀត ១១.៧% គ្មានជំនឿសាសនា ១.៧% លទ្ធិយូដា ០.៦% សាសនាដទៃ[៣] |
| រដ្ឋាភិបាល | រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យពាក់កណ្តាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាស្រ័យសភាឯកភូត |
| អាល់ប៊ឺតទី២ | |
| ព្យែរ ដារទូត | |
| នីតិបញ្ញត្តិ | ក្រុមប្រឹក្សាជាតិ |
| ទទួលឯករាជ្យ | |
- រាជត្រកូលគ្រីម៉ាល់ឌី (ក្រោមអធិបតេយ្យភាពនៃសាធារណរដ្ឋជេណូអា) | ៨ មករា ១២៩៧ |
- ពីចក្រភពបារាំង | ១៧ ឧសភា ១៨១៤ |
- ពីការត្រួតត្រារបស់សម្ព័ន្ធភាពទីប្រាំមួយ | ១៧ មិថុនា ១៨១៤ |
| ២ កុម្ភៈ ១៨៦១ | |
| ៥ មករា ១៩១១ | |
| ក្រឡាផ្ទៃ | |
- ផ្ទៃសរុប | ២.០២ គ.ម២ (ទី១៩៤) |
- ផ្ទៃទឹក (%) | គ្មានទិន្នន័យ[៤] |
| ប្រជាជន | |
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០១៩) | 
៣៨,៣០០[៥] (ទី១៩០) |
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០១៦) | ៣៧,៣០៨[៦] |
- ដង់ស៊ីតេ | ១៨,៧១៣ នាក់/គ.ម២ (ទី១) |
| GDP (PPP) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០១៥) |
- សរុប |  ៧.៦៧២ ពាន់លានដុល្លារ[៧] (ទី១៥៨) |
- ក្នុងម្នាក់ | ១១៥,៧០០ ដុល្លារ[៧] (ទី៣) |
| GDP (ចារឹក) | ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០១៩[b]) |
- សរុប | ៧.៤២៤ ពាន់លានដុល្លារ[៨] (ទី១៥៦) |
- ក្នុងម្នាក់ | ១៩០,៥១៣ ដុល្លារ[៩] (ទី១) |
| រូបិយវត្ថុ | អឺរ៉ូ (€) (EUR) |
| ល្វែងម៉ោង | UTC+១ (CET) |
- រដូវក្តៅ (DST) | UTC+២ (CEST) |
| ទិសបើកបរ | ស្ដាំ[១០] |
| កូដហៅទូរស័ព្ទ | +៣៧៧ |
| ដែនកម្រិតខ្ពស់ | .mc |
| |
ភូមិសាស្រ្ត
កែប្រែផ្ទៃដីម៉ូណាកូស្ម់ើនិង ២,១ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ មានន័យថាវាជារដ្ឋអធិបតេយ្យដែលតូចជាងគេទី ២ នៅលើពិភពលោក បន្ទាប់ពី ទីក្រុងវ៉ាទីកង់ ។ មានប្រជាជន ១៩០០៩ នាក់ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ ធ្វើឲ្យព្រទេសមូណាកូ មានដង់ស៊ីតេប្រជាជនខ្ពស់បំផុត នៅលើពិភពលោក។ ម៉ូណាកូមានព្រំប្រទល់ដី ៥,៤៧ គីឡូម៉ែត្រ និងឆ្នេរសមុទ្រ ប្រមាណ ៣,៨៣ គីឡូម៉ែត្រ ខ្លីបំផុតនៃពិភពលោក ; វាមានទទឹងដែលប្រែប្រួលចន្លោះពី ១៧០០ និង ៣៤៩ ម៉ែត្រ ។ ចំណុចខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងរដ្ឋគឺជាផ្លូវតូចចង្អៀតនៅលើជម្រាលភ្នំ (១៦១ ម៉ែត្រ)។
នយោបាយ និងរដ្ឋាភិបាល
កែប្រែ
របបដឹកនាំគ្រប់គ្រងក្រោមទម្រង់នៃ រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយមាន ព្រះអង្គម្ចាស់ អាល់បឺតទី២ ជា ប្រមុខរដ្ឋ ដែលកាន់អំណាចនយោបាយយ៉ាងសម្បើម ទោះបីមានឋានៈរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលជា ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល អាចជាជនជាតិ មូណាកូ ឬជាពលរដ្ឋបារាំង។ ព្រះមហាក្សត្រពិគ្រោះជាមួយ រដ្ឋាភិបាលបារាំង មុនការតែងតាំង សមាជិកសំខាន់ៗនៃតុលាការ។នៅម៉ូណាកូត្រូវបានផ្តាច់ខ្លួន ចៅក្រមបារាំង។ មានព្រះរាជវង្សតែមួយគត់ដែលបានគ្រប់គ្រង មូណាកូ ដោយមានការរំខានយ៉ាងខ្លី ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១២៩៧។ អធិបតេយ្យភាពរបស់រដ្ឋត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការដោយ សន្ធិសញ្ញា បារាំង-មូណាកូ ឆ្នាំ ១៨៦១។ មូណាកូ ក្លាយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ ទោះបី មូណាកូ ឯករាជ្យ និងគោលនយោបាយការបរទេសដាច់ដោយឡែកក៏ដោយ ការការពាររបស់ខ្លួនគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់បារាំង។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មូណាកូ រក្សា អង្គភាពយោធា តូចៗចំនួនពីរ។
សេដ្ឋកិច្ច
កែប្រែការអភិវឌ្ឍន៍ខាងសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានជំរុញនៅចុងសតវត្សទី ១៩ ដោយសារកត្តាទាំងពីរ គឺទីមួយ ការបើកកាស៊ីណូដំបូងរបស់រដ្ឋ និងទីពីរ ការ តភ្ជាប់ផ្លូវដែក ទៅកាន់ទីក្រុងប៉ារីស។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក អាកាសធាតុស្រាល ទេសភាព និងកន្លែងលេងល្បែងរបស់ម៉ូណាកូបានចូលរួមចំណែកក្នុងឋានៈរបស់រដ្ឋជាគោលដៅទេសចរណ៍ និងមជ្ឈមណ្ឌលកម្សាន្តសម្រាប់អ្នកមាន។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ម៉ូណាកូបានក្លាយជា មជ្ឈមណ្ឌលធនាគារ ដ៏សំខាន់មួយ ហើយបានស្វែងរកការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនទៅក្នុងវិស័យសេវាកម្ម និងឧស្សាហកម្មតូចៗ ដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ និងមិនបំពុល។ ម៉ូណាកូមានភាពល្បីល្បាញជា ជម្រកពន្ធ ៖ នាយកសាលាមិន មានពន្ធលើប្រាក់ចំណូល ផ្ទាល់ខ្លួន និង ពន្ធអាជីវកម្មទាប ។ ជាង ៣០% នៃអ្នកស្រុកគឺជា មហាសេដ្ឋី ជាមួយនឹងតម្លៃអចលនទ្រព្យឈានដល់ ១ សែន អឺរ៉ូ (១១៦ ៣៧៤ ដុល្លារ) ក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ។
កិច្ចការអន្តរជាតិ
កែប្រែមូណាកូ មិនមែនជាផ្នែកមួយនៃ សហភាព អឺរ៉ុបជាផ្លូវការទេ ប៉ុន្តែវា ចូលរួមក្នុងគោលនយោបាយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប មួយចំនួន រួមទាំងការគ្រប់គ្រងគយ និងព្រំដែន។ តាមរយៈទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសបារាំង ម៉ូណាកូប្រើប្រាស់ ប្រាក់អឺរ៉ូ ជារូបិយប័ណ្ណតែមួយគត់របស់ខ្លួន។ ពីមុនវាប្រើ ហ្វ្រង់បារាំង ។ ម៉ូណាកូបានចូលជា សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ហើយជាសមាជិកនៃ អង្គការអន្តរជាតិដឺឡាហ្វ្រង់កូហ្វូនី (OIF) ។
វប្បធម៌ និងកីឡា
កែប្រែវាក៏ជាម្ចាស់ផ្ទះនៃការប្រណាំងម៉ូតូតាមដងផ្លូវប្រចាំឆ្នាំ Monaco Grand Prix ដែលជាកម្មវិធីប្រណាំង ដើមនៃ Formula One ។ នាយកសាលាមានក្លឹបបាល់ទាត់មួយគឺ AS Monaco ដែលប្រកួតប្រជែងនៅ លីគកំពូលបារាំង ហើយបានក្លាយជា ជើងឯកបារាំង ជាច្រើនលើកច្រើនសារ។ ម៉ូណាកូគឺជាជម្រកនៃជម្រកសត្វសមុទ្រដែលត្រូវបានការពារដំបូងគេរបស់ពិភពលោក ដែលមានមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវលើ ការអភិរក្សសមុទ្រ និងសារមន្ទីរមហាសមុទ្រ។ លើសពីនេះ ក៏មានមន្ទីរពិសោធន៍បរិស្ថានទីភ្នាក់ងារថាមពលអាតូមិកអន្តរជាតិ ដែលជា មន្ទីរពិសោធន៍សមុទ្រ តែមួយគត់នៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "Constitution de la Principauté". Council of Government. Archived from the original on 22 July 2011. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ Constitution de la Principaute at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន (archived 27 September 2011) (French): Art. 9., Principaute De Monaco: Ministère d'Etat (archived from the original on 27 September 2011).
- ↑ "The Global Religious Landscape" (PDF). Pewforum.org. Archived from the original (PDF) on 25 មករា 2017. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ "Monaco en Chiffres" (PDF). Archived from the original (PDF) on 15 វិច្ឆិកា 2009. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help), Principauté de Monaco. Retrieved 7 June 2010. - ↑ "Population on 1 January and is one of the smallest country. It is 2nd most smallest country". ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "(បារាំង) Recensement de la Population 2016" (PDF). Institut Monégasque de la Statistique et des Études Économiques (IMSEE). February 2018. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ ៧,០ ៧,១ "EUROPE :: MONACO". CIA.gov. Central Intelligence Agency. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "GDP (current US$) - Monaco". data.worldbank.org. ធនាគារពិភពលោក. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "GDP per capita (current US$) - Monaco". data.worldbank.org. ធនាគារពិភពលោក. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "What side of the road do people drive on?". Whatsideoftheroad.com. Archived from the original on 2012-04-13. Retrieved 25 កុម្ភៈ 2022.
- ↑ "ប្រទេសដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេបំផុតនៅលើផែនដី". ហ្វ្រេសញូ. ៣០ មិថុនា ២០២០. http://freshnewsasia.com/index.php/en/freshnewsplus/163908-2020-06-30-10-53-23.html.